Joseph Sheridan Le Fanu

J. T. Sheridan Le Fanu
Ganedigezh	26 a viz Eost 1814 Dulenn,  Iwerzhon
Marv	7 a viz C'hwevrer 1873 Dulenn, Iwerzhon
Broadelezh	Iwerzhonat
Micher	Romantour
Yezh	Saozneg
Doare	Spont gotek Kevrin
Luskad	Romantelouriezh du

Joseph Thomas Sheridan Le Fanu (distaget /ˈlɛfən.juː/ e saozneg), bet ganet e Dulenn d'ar 26 a viz Eost 1814 ha marvet eno d'ar 7 a viz C'hwevrer 1873, a oa ur romantour iwerzhonat a skrive istorioù spont gotek, kevrinus hag euzhus.

Ur mestr war an istorioù tasmantoù e oa en e amzer ; drezañ pergen e voe diorroet an doare er mare viktorian, eus deroù ar bloavezhioù 1830 betek diwezh ar bloavezhioù 1890.
Brudet-bras eo e oberennoù Uncle Silas (ur c'hevrin), Camilla (ur sunerez-gwad lesbian) ha The House by the Churchyard (ur romant istorel).

Buhez

E Dulenn, e karter Chapelizod e voe ganet en ur familh a-orin hugunot, iwerzhonat ha saoz, mab da Emma Lucretia Dobbin, a skrivas buhez ar mezeg Charles Orpen (1791-1856) ha Thomas Philip Le Fanu, dean en Iliz Iwerzhon. Un dramaourez e oa e vamm-gozh Alicia Sheridan Le Fanu (1753–1817) ; un dramaour ivez e oa e eontr-kozh Richard Brinsley Sheridan (1751–1816). Ur c'hoar henañ a oa, Catherine Frances, hag ur breur a voe ganet en e c'houde, William Richard.
Bloaz goude e c'hanedigezh, e 1815, tud J. T. Sheridan Le Fanu a zilojas da Báirc an Fhionnuisce (Phoenix Park), e Dulenn bepred, ma voe anvet an dean da aluzener al lec'h.
E 1826, pa oa Joseph 12 vloaz, e tilojas an tiegezh da Abington e Kontelezh Luimneach da heul an tad. Daoust dezhañ kaout ur c'helenner prevez, J. T. a implijas levraoueg e dad evel emzeskad. Tri bloaz goude, oadet 15 vloaz, e voulc'has skrivañ barzhoniezh, a ziskoueze d'e vamm, d'e c'hoar ha d'e vreur hogen nepred d'e dad.

Ur barrez katolik e oa Abington, ma ne oa nemet un daouzek bennak a brotestanted e-tal c'hwec'h mil a gatoliked ; pa redias ar gouarnamant an holl gatoliked da baeañ un deog evit Iliz Iwerzhon e voe boulc'het Cogadh na nDeachúna, Brezel an Deog (1830-36). E 1832 ez erruas an trubuilhoù en Abington, hag e 1833 e tistroas ar re Le Fanu da Zulenn, ma voe gopret Thomas gant ar gouarnamant — betek 1834 hepken, abalamour da Vrezel an Deog. Dav e voe d'an tiegezh Le Fanu bevañ-bevaik betek ma voe gopret Thomas en-dro gant ar gouarnamant e 1838. Pa varvas an tieg e 1845 e rankas ar familh gwezhañ e levraoueg evit paeañ an dleoù.

Daoust d'an enkadennoù-se e teuas Joseph a-benn da chom gant e studi war ar gwir e Trinity College ; testeniekaet evel alvokad e voe e 1839, oadet 25 bloaz, hogen biskoazh ne vreutaas, pa gavas gwelloc'h mont da gazetenner. E 1838 c'hoazh en doa boulc'het skrivañ istorioù evit Dublin University Magazine, ma voe embannet e istor kentañ : The Ghost and the Bone-Setter ; adalek 1840 e voe perc'henn war meur a gazetenn, Dublin Evening Mail en o zouez.

D'an 18 a viz Kerzu 1844 e timezas gant Susanna Bennett, merc'h d'un alvokad brudet e Dulenn. E 1845 e voe ganet o bugel kentañ, Eleanor, heuliet gant Emma e 1846, Thomas e 1847 ha George e 1854.

E 1847 e savas Sheridan Le Fanu enep ar gouarnamant da-geñver An Gorta Mór, Naonegezh Vras Iwerzhon (1845-49).
E miz Ebrel 1858 e varvas gwreg ar skrivagner, a baouezas da skrivañ betek marv e vamm e 1861.

E 1861 end-eeun e voe Sheridan Le Fanu pennskridaozer ha perc'henn Dublin University Magazine, ma embanne e skridoù kent o azasaat evit marc'had Bro-Saoz ; The House by the Churchyard (1863) ha Wylder's Hand (1864) a voe embannet en doare-se. Diwar goulenn e embanner e London e rankas skrivañ a-zivout dodennoù saoz ar mare, ar pezh a zeuas a-benn d'ober gant ar romant Uncle Silas (1864). Distreiñ da Iwerzhon a reas avat en e istorioù diwezhañ.

E Dublin e varvas gant ul lamm-kalon en e 58vet bloaz.

Oberennoù

Ti genidik J. T. S. Le Fanu

1838

• The Ghost and the Bone-Setter, un istor farsus.
• The Fortunes of Sir Robert Ardagh, ul luziadell c'hotek hag a c'hoarvez en ur c'hastell en Iwerzhon.
• The Last Heir of Castle Connor, diwar-benn diskar ar brientinion gatolik ha sav ar re brotestant.
• The Drunkard's Dream, ur sell war an Ifern.
• Passage in the Secret History of an Irish Countess, kentañ stumm Uncle Silas.

1839

• Strange Event in the Life of Schalken the Painter, un istor awenet gant ar ganaouenn hengounel The Daemon Lover (XVII^vet kantved) hag oberennoù al livour izelvroat Godfried Schalcken (1643-1706)
• A Chapter in the History of a Tyrone Family, kentañ stumm The Wyvern Mystery.

1843

• Spalatro: From the Notes of Fra Giacomo, embannet disin e Dublin University Magazine hag anzavet diwar dorn Le Fanu e 1980 gant W. J. McCormack ; istor gotek un c'helanoriad hag a c'hoarvez en Italia.

1845

• The Cock and Anchor: a Chronicle of Old Dublin City, romant istorel, a voe kempennet hag adembannet dindan an talbenn Morley Court.

1847

• The Fortunes of Colonel Torlogh O'Brien — A Tale of the Wars of King James, romant istorel.

1863

• The House by the Churchyard, ar romant istorel diwezhañ hag an hini diwezhañ a c'hoarvez en Iwerzhon (ISBN 978-1-7173-5324-5).

1864

• Uncle Silas – A Tale of Bartram-Haugh, un oberenn glasel el lennegezh c'hotek, azasaet evit Bro-Saoz diwar Passage in the Secret History of an Irish Countess.
• Wylder's Hand

1865

• Guy Deverell (ISBN 978-1-5004-6772-2)

1866

• All in the Dark (ISBN 978-1-4255-7618-9)

1867

• The Tenants of Malory (ISBN 978-1-5153-1048-8)

1868

• The Evil Guest (ISBN 978-1-5004-9080-5)
• A Lost Name – Bishop Burnett's History of is Own Time, un doare all eus The Evil Guest (ISBN 978-93-330-3224-7).
• Haunted Lives (ISBN 978-0-343-65779-6)

1869

• The Wyvern Mystery

1871

• Checkmate
• The Rose and the Key, un oberenn glasel el lennegezh c'hotek, ma teskrivas euzh ur bredospital prevez (ISBN 978-1-330-91190-7).
• Chronicles of Golden Friars, tri istor berr a c'hoarvez e Golden Friars, ur gêriadenn faltaziek e Bro-Saoz (ISBN 978-0-405-09198-8).

1872

• In a Glass Darkly, un dastumad pemp istor berr
• Willing to Die

1873

• Morley Court, eil doare The Cock and Anchor.

1880 (dalif)

• The Purcell Papers, dastumad an daouzek istor berr kentañ skrivet gant Sheridan Le Fanu etre 1838 ha 1840 (ISBN 978-0-368-28460-1).