Ahmet-pašin sporazum
| Potpisan | 10. januar 1732. |
|---|---|
| Aktivan od | 10. januar 1732. |
| Potpisnici |
Ahmet-pašin sporazum (perzijski: عهدنامه احمد پاشا; turski: Ahmet Paşa Antlaşması) bio je mirovni ugovor potpisan 10. januara 1732. između Osmanskog Carstva i Safavidske Perzije.
Historijska pozadina
[uredi | uredi izvor]U 17. vijeku, zastoj između Osmanskog i Safavidskog Carstva postignut je Serapskim i Zuhapskim mirovnim sporazumima. Međutim, tokom kratke vladavine afganistanske dinastije Hotakijsko Carstvo, haos u Iranu rezultirao je sukobima duž granica, posebno na Kavkazu. U međuvremenu, ruski car Petar I počeo je da okupira iranske teritorije na Sjevernom Kavkazu i Zakavkazju, što je potvrđeno Petrogradskim sporazumom. Bojeći se da će područje Kavkaza pasti pod pod kontrolom Rusije, Osmanlije su odlučile zauzeti Tbilisi kako bi uravnotežili rusko napredovanje. Ali, ova operacija je rezultirala dugim Osmansko-Safavidskim ratom.[1]
Rat
[uredi | uredi izvor]Između 1723. i 1730, Osmanlije su uspjele kontrolirati Južni Kavkaz tako što su uz Tbilisi zauzeli Jerevan i Gandžu. Na južnim frontovima (tj. Zapadni Iran), Osmanlije su zauzele Tabriz, Urmiju, Horamabad, Kermanšah i Hamadan. Godine 1724, Osmanlije i Rusi su se Carigradskim sporazumom dogovorili da dalje međusobno podijele pomenute iranske teritorije. Ali, nakon što je Safavidski vladar Tahmasp II počeo kontrolisati Iran, osmanlijsko napredovanje je zaustavljeno. Umorni od rata, obje strane su odlučile prekinuti rat, a Ahmet-paša (Osmanlija) i Mehmet Riza Kulu (Perzijanac) potpisali su sporazum.[2][3]
Uslovi ugovora
[uredi | uredi izvor]Uslovi ugovora bili su:
- Osmansko Carstvo je zadržalo svoje dobitke na Kavkazu,[4]
- Osmanski dobici u zapadnom Iranu (osim Hamadana,[5][6] i Kermanšaha) su ustupljeni Perziji, i
- Rijeka Araks postala je nova granična linija na Južnom Kavkazu.[6]
Posljedice
[uredi | uredi izvor]Pokazalo se kasnije da je ovaj mirovni ugovor prije bio primirje nego trajni sporazum. Jer, ni osmanski sultan Mahmut I nije odobrio gubitak Tabriza niti perzijski Nadir Šah (tada glavnokomandujući perzijske vojske), gubitke na Kavkazu. Za vrijeme vladavine Nadir Šaha, Afšaridska Perzija je uspjela povratiti svoje teritorijalne gubitke.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Somel, Selcuk Aksin (2003). Historical Dictionary of the Ottoman Empire. Scarecrow Press. str. xlvi. ISBN 978-0810866065.
- ^ Prof.Yaşar Yücel-Prof Ali Sevim:Türkiye tarihi vol.III, AKDTYKTTK Yayınları, 1991, pp. 282–290.
- ^ Prof.Yaşar Yücel-Prof Ali Sevim:Türkiye tarihi vol.IV, AKDTYKTTK Yayınları, 1991, pp. 3-4.
- ^ On line document (in Turkish)
- ^ Erewantsʻi, Abraham; Bournoutian, George (1999). History of the wars: (1721-1736). Mazda Publishers. str. 2. ISBN 978-1568590851.
(...) against Nader's advice, Shah Tahmasp marched against the Turks to force their withdrawal from Transcaucasia. The Ottomans routed the Persian forces in 1731, and in January 1732, the Shah concluded an agreement that left eastern Armenia, eastern Georgia, Shirvan, and Hamadan in Turkish hands.
- ^ a b A ́goston, Ga ́bor; Masters, Bruce Alan (2010). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. str. 415–416. ISBN 978-1438110257.
But while Nadir pursued conquests in the east, Shah Tahmasp reopened hostilities with the Ottomans in an effort to regain his lost territories. He was defeated and agreed to a treaty that restored Tabriz but left Kermanshah and Hamadan in Ottoman hands. Nadir was incensed at the treaty (...)
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Somel, Selcuk Aksin (2010). The A to Z of the Ottoman Empire. Rowman & Littlefield. p. liii. ISBN 978-0810875791.
