Avarski kaganat
Avarski kaganat je država koju su osnovali Evroazijski Avari nakon svog dolaska u Europu i koja je trajala oko dva i po stoljeća.
Nastanak i širenje
[uredi | uredi izvor]
Tokom 557. godine Avari su došli na područje sjeverno od Kavkaza, a 558. sklapaju ugovor sa Vizantijom, uz obilnu količinu zlata. Zatim se 559. doseljavaju na sjeverne obale Crnog mora i podjarmljuju Ante, Slavene i Bugare (Kutriguri, Utiguri). Uz novu nadoknadu, Vizantija ih upućeje na zapad, gdje će nekoliko godina ratovati sa Francima.
Godine 567. Avari sklapaju savez sa Langobardima i ruše Gepidsko kraljevstvo. Nedugo zatim, Langobardi se nevoljno povlače prema sjevernoj Italiji. Avari od tada drže cijelu Panonsku niziju, a njihova država poznata je kao Avarski kaganat.
Avari osvajaju 582. godine Sirmijum, najvažniji branik za prelaz Save. Tim padom stvorena je prva rupa na bedemu Vizantije. Padom cara Mavrikija 602. napuštena je i njegova ofanzivna politika prema Avarima i Slavenima. On je bio posljednji car Istočne Imperije, koji je na dunavskoj liniji odbijao navale sjevernih i istočnih plemena.
Sve do 626. govine kaganat se širi po cijelom Balkanskom poluostrvu. Te godine Avari neuspješno opsjedaju Carigrad i time se završava ofanzivna faza u historiji Avara (propast Prvog avarskog kaganata). Bili su prisiljeni da se povuku sjeverno od Save i Dunave.[1]
Propast avarske države
[uredi | uredi izvor]U franačko-avarskom ratu od 791. do 796. Godine, vojska kralja Karla Velikog osvojila je teritoriju Avarskog kaganata do rijeke Raba, koja se ulijeva u rukavac Dunava kod grada Đera (Győr), u današnjoj Mađarskoj. Ono što je osvojeno proglašeno je kao Awarenmark (Avarska krajina) i priključeno je Franačkom kraljevstvu.[1]
Vojni zapovjednik Bugara Krum 802. ili 803. godine zauzeo je svu teritoriju Avarskog kaganata koja je ležala istočnije od Dunava u Panonskoj niziji i pripojio je Bugarskoj. Time prestaje istorija Avarskog kaganata.
Društveno uređenje Avarskog kaganata
[uredi | uredi izvor]Kaganata imao je više staleža ili društvenih klasa:
- Prvi ratni i upravni stalež činio je brojčano mali stalež ratnika konjanika u kojem bili su samo Avari.
- Drugi sloj je činila ratna pješadija, uglavnom mnogobrojni Slaveni, koji su bili ključni faktor pri kolonizaciji i slavenizaciji prostranstva kojeg je osvajala avarska konjica.
- Treći sloj je činilo pokoreno stanovništvo, uglavnom zemljoradnici, koje nije imalo nikakvih prava.
- Četvrti sloj su činili zarobljenici, takođe bez ikakvih prava.[1]
Posljedice
[uredi | uredi izvor]
Potiskivanjem Avara u Panoniju, Balkansko poluostrvo se nominalno vratilo u sastav Vizantije koja nije imala snage da uspostavi svoju čvrstu vlast.[2]
Takvo stanje koriste upravno-teritorijalne zajednice južno od Save, uglavnom se osamostaljuju, jačajući svoju političku individualnost što je neminovno vodilo oblikovanju i zasebnih autohtonih narodnosnih fenomena, posebno nakon novog doseljeničkog vala koji su predvodili Srbi i Hrvati.[3] [4]
Izuzev općenitog slavenskog javljaju se identiteti: Guduščana, Smoljana, Strumljana, Timočana, Humljana, Travunjana, Konavljana, Neretljana (Pagana), Srba, Bošnjana, Dukljana,...[5] Najvjerojatnije krajem 820 ih godina Guduščane, vodeće Francima odane skupine u Dalmaciji, zamijenili su Hrvati.[6]
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b c "Walter Pohl, Die Avaren, Ein Steppenvolk in Mitteleuropa 567-822. N.Chr". Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ Vizantija Georgije Ostrogorski, Prosveta Beograd, 1996 -"Istorija Vizantije"
- ^ "Nastanak i politijogeneza Bosne-rađanje novog domicilnog narodnosno-političkog identiteta". Salmedin Mesihović: Desitijati. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "O postanku bosanske države ili točnije o počecima političke organizacije na bosanskom prostoru". Nada Klaić, SREDNJOVJEKOVNA BOSNA POLITIČKI POLOŽAJ BOSANSKIH VLADARA DO TVRTKOVE KRUNIDBE (1377. g.). Arhivirano s originala, 18. 9. 2017. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Tibor Živković, O počecima Bosne u ranom srednjem vijeku" (PDF). Godišnjak 39, ANUBiH, Centar za balkanološka ispitivanja, Sarajevo 2010. Arhivirano s originala (PDF), 23. 9. 2015. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ Etnos Identiteti u ranoj srednjovjekovnoj Hrvatskoj[mrtav link]