Kultura Cucuteni

Kultura Cucuteni je neolitska arheološka kultura na istoku Evrope od 4800. do 3000 pne, smještena u današnjoj Rumuniji, Moldaviji i Ukrajini, u regiji Dnjepra i Dnjestra, na površini od oko 350,000 km2.^[1]

Ime je dobila po selu Cucuteni u rumunskom okrugu Iaşi. Poznata je i kao Tripiljska po selu Tripilja (Трипiлля) u Ukrajini) ili Tripoljska kultura po ruskom izrazu Триполье. U literaturi se najčešće naziva Cucuteni-tripilijska kultura

Periodizacija

Podijeljena je u rani, srednji i kasni period, u zavisnosti od radiokarbonske analize. ^[2]

• Rana (Pro-Cucuteni I–III do Cucuteni A–B, Trypillia A do Trypillia BI–II):	4800 - 4000 pne
• Srednja (Cucuteni B, Trypillia BII do CI–II)	4000 - 3500 pne
• Kasna (Horodiştea–Folteşti, Trypillia CII)	3500 - 3000 pne

Naselja

Većina naselja u početnoj fazi su male veličine, na razmaku 3–4 km, koncentrisana u aluvijalnim dolinama rijeka Siret, Prut i Dnjestra. Kuće su bile kružno raspoređene oko jedne centralne. Bilo ih je oko desetak, izgrađene od pletera, zagrijavane su pećnicama i imale su jedan okrugli prozor. U posebnim prostorijama se proizvodila keramika. Jedna od najvažnijih karakteristika ove kulture bila je periodična destrukcija naselja. Prilikom istraživanja nalazižta uočeno je obnavljenje naselja na temeljima predhodnih, svakih 60 - 80 god.^[3]^[4]

Za vrijeme srednje faze (4000 - 3500 pne), stanovništvo gradi najveća naselja u neolitskoj Evropi. Razlozi su:

Klimatske promjene tokom godine i njihov uticaj na način obrade zemlje.
Prirodni razvoj i porast broja stanovnika koji uključuje prijetnju od ratnih sukoba sa susjednim zajednicama za ekonomske resurse
Obrana od drugih naroda iz širokih stepskih prostora.

Neka od velikih naselja su:

Talianki, Ukrajina – oko 3700. pne, sa 21.000 stanovnika i oko 2.700 kuća, na površini od 450 hektara
Dobrovody, Ukrajina – oko 3800 pne, sa 16.000 stanovnika, na površini od 250 hektara
Maydanets, Ukrajina – oko 3700 pne – sa 6000-9000 stanovnika,^[5]
Nebelivka, Ukrajina - oko 4000. pne, na površini od 300 hektara ^[6]

Ovakva naselja bila su administrativni, vojni i religiozni centri šireg prostora na kojem su se nalazila i manja naselja. Postojali su hijerarhijski nivoi što govori o državnom karakteru tadašnjeg društva. Najnovija istraživanja potvržuju i postojanje javnih zgrada za okupljanje i ceremonije. Sve se to dešavalo 500 godina prije nastanka Sumerskih gradova država. Oko 3200. god. pne došlo je do velikih klimatskih promjena, a onda je uslijedio dramatični kraj širenjem eneolita i navalom Praindoevroplana.

Ekonomija

Proizvodnja se odvijala u slijedećim okvirima:

Skoro da nije postojala socijalna izdiferenciranost, niti je bila podjela zanimanja. Svi članovi jedne zajednice radili su sve vrste poslova, prema potrebi.
Nedostatak političke elite
Osnovna ekonomija, dovoljna za preživljavanje, uglavnom zemljoradnja
Stočarstvo u manjem obimu

Tipična figurina Majke Božije - Piatra Neamt Museum

Religija

U sredini mnogih naselja nađene su posebne zgrade za koje se vjeruje da su bila svetišta. U njima se nalazilo, ukopano u zemlju, mjesto sa velikim brojem figurina, koje su bile fetiš ili totem, sa željom da zaštite one koji su ih tu ostavili. Mnoštvo figurina koje sugerišu ženski lik, pod zajedničkim imenom Boginja, navelo je Mariju Gumbitas i njene sljedbenike ^[7] da neolitska društva proglasi za matrijarhat.^[8] Danas je to mišljenje odbačeno i smatra se da je neolitsko društvo bilo kompleksnije.

Figurine koje predstavljaju životije su rađene radi zaštite i napredka.

Lista neoolitskih kultura u Evropi

Sesklo	Egej	6500 pne	5000	komentar
Dimini	Egej	5000	4400
Starčevo	Centralni Balkan, Podunavlje	6200	4500	Kereš (Mađarska), Kriš (Rumunija)
Vinča^[9]	Centralni Balkan, Podunavlje	5700	4500
Impresso	Mediteran	6400	5500	eng: Cardium pottery culture
Danilo	Hrvatska	5400	3900
Kakanj^[10]	Bosna i Hercegovina	6230	4900
Butmir	Bosna i Hercegovina	5100	4500
Hvarsko - lisičićka^[11]	Hrvatska, Bosna i Hercegovina	4200	2500
Karanovo	Istočni Balkan	6200	3500
Boian	Istočni Balkan	4300	3500
Trakasta keramika	Srednji Dunav	5500	4500	eng: Linear Pottery culture
Lenđel	Srednji Dunav	5000	3400
Tisa	Mađarska	5000	3400
Dnjestar-Bug	Moldavija, Ukrajina	6200	4700
Cucuteni	Moldavija, Ukrajina	5500	2700	(rus: Tripolje)
La Amagra	Španija
Vindmil hil	Engleska	3000		eng: Windmill Hill culture
Megalitske kulture	Evropa	8000	2000	Od Mezolita do Bronzanog doba

Reference

^ 7.000 godina prije
^ "CORNELIA-MAGDA MANTU, (Institute of Archaeology Iaşi) - Cucuteni Tripolje kulturni kompleks" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 8. 6. 2015. Pristupljeno 15. 12. 2019.
^ "Antropormofne figure" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 2. 10. 2011. Pristupljeno 15. 12. 2019.
^ Menotti, Francesco (2007), "Tripolje kuće", Šesti svjetski arheološki kongres, Dublin
^ Videĭko, Mikhailo Yu. Historija istraživanja.
^ Johannes Müller; Knut Rassmann; Mykhailo Videiko (22. 1. 2016). Tripolje mega maselja i evropska prahistorija: 4100–3400 pne. Taylor & Francis.
^ Marija Gimbutas - Bogovi i božice stare Evrope
^ Douglass Bailey - Prahistorijske figurine
^ "Marija Gimbutas - The Goddesses and Gods of Old Europe". University of California Press - Berkeley, Los Anfeles. Pristupljeno 9. 2. 2017.
^ "Edina Kadić: ANALIZA PRAHISTORIJSKIH KERAMIČKIH ULOMAKA SA LOKALITETA DONJE PAPRATNICE – ZAGREBNICE KOD KAKNJA". Filozofski fakultet Sarajevo, 2012. Pristupljeno 9. 2. 2016.
^ "Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA". Pristupljeno 9. 2. 2016.

Literatura

J. P. Mallory, "Tripolye Culture", Enciklopedija indoevropske kulture, Fitzroy Dearborn, 1997.

Vanjski linkovi

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Kultura Cucuteni

[1] 7.000 godina prije

[2] "CORNELIA-MAGDA MANTU, (Institute of Archaeology Iaşi) - Cucuteni Tripolje kulturni kompleks" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 8. 6. 2015. Pristupljeno 15. 12. 2019.

[3] "Antropormofne figure" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 2. 10. 2011. Pristupljeno 15. 12. 2019.

[Menotti-4] Menotti, Francesco (2007), "Tripolje kuće", Šesti svjetski arheološki kongres, Dublin

[Videĭko-5] Videĭko, Mikhailo Yu. Historija istraživanja.

[MüllerRassmann2016-6] Johannes Müller; Knut Rassmann; Mykhailo Videiko (22. 1. 2016). Tripolje mega maselja i evropska prahistorija: 4100–3400 pne. Taylor & Francis.

[7] Marija Gimbutas - Bogovi i božice stare Evrope

[8] Douglass Bailey - Prahistorijske figurine

[Gumbitas-9] "Marija Gimbutas - The Goddesses and Gods of Old Europe". University of California Press - Berkeley, Los Anfeles. Pristupljeno 9. 2. 2017.

[Obre-10] "Edina Kadić: ANALIZA PRAHISTORIJSKIH KERAMIČKIH ULOMAKA SA LOKALITETA DONJE PAPRATNICE – ZAGREBNICE KOD KAKNJA". Filozofski fakultet Sarajevo, 2012. Pristupljeno 9. 2. 2016.

[Neolit_u_Bosni-11] "Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA". Pristupljeno 9. 2. 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]