Malajsko poluostrvo
Malajsko poluostrvo (malajski: Semenanjung Tanah Melayu ili malajski: Semenanjung Melayu ) jest poluostrvo u kontinentalnoj jugoistočnoj Aziji. Njen južni dio se naziva Malacca, ali se u velikom broju jezika (na primjer u španskom, finskom, nizozemskom) koristi i kao naziv za cijelo poluostrvo, je dugačak, uski nastavak kopna Jugoistočne Azije, odnosno, to je najjužniji završetak poluostrva Indija.
Kopnena masa se prostire otprilike u pravcu sjever-jug, a na svom kraju je najjužnija tačka azijskog kontinentalnog kopna. Područje sadrži poluostrvo Maleziju, južni Tajland i najjužniji vrh Mjanmara (Kawthaung). Ostrvska država Singapur takođe ima historijske i kulturne veze sa regijom. Autohtoni narod poluotoka su Orang Asli i Malajci.
Etimologija
[uredi | uredi izvor]Malajski izraz Tanah Melayu izveden je iz riječi Tanah (zemlja) i Melayu (Malajci), tako da znači "malajska zemlja". Termin se može naći u raznim malajskim tekstovima, od kojih najstariji datira iz ranog 17. stoljeća.[1] Često se spominje u Hikayat Hang Tuah, dobro poznatoj klasičnoj priči povezanoj s legendarnim herojima Malaka Sultanata. Tanah Melayu u tekstu se dosljedno koristi za označavanje područja pod dominacijom Malaka.[2]
Početkom 16. vijeka, Tomé Pires, portugalski apotekar koji je boravio u Malaki od 1512. do 1515, koristi skoro identičan izraz, Terra de Tana Malaio, kojim je označavao jugoistočni dio Sumatre, gde je svrgnuti sultan Malake, Mahmud Šah uspostavio vladu u izgnanstvu. Izvještaj portugalskog historičara Emanuel Godinho de Erédia iz 17. stoljeća zabilježio je regiju Malaios okruženu Andamanskim morem na sjeveru, cijeli Malajski prolaz u centru, dio Sundskog prolaza na jugu i zapadni dio Južnokineskog mora na istoku.[3]
Prije osnivanja Malake, drevne i srednjovjekovne reference na malajsko poluostrvo postoje u raznim stranim izvorima. Prema nekoliko indijskih naučnika, riječ Malayadvipa ("planinsko-otočki kontinent"), spomenuta u drevnom indijskom tekstu, Vayu Purana, možda se odnosi na Malajsko poluostrvo.[4][5][6] Drugi indijski izvor, natpis na južnom zidu hrama Brihadeeswarar, zabilježio je riječ Malaiur, koja se odnosi na kraljevstvo na Malajskom poluostrvu koje je imalo "jaku planinu za svoj bedem".[7][8] Ptolemejeva Geografija nazvala je geografsku regiju Zlatnog Hersoneza Maleu-kolon, termin za koji se smatra da potiče od sanskritskog malayakolam ili malaikurram.[9] Dok kineska hronika dinastije Yuan spominje riječ Ma-li-yu-er, koja se odnosi na naciju Malajskog poluostrva kojoj je prijetila ekspanzija kraljevstva Sukhothai prema jugu pod kraljem Ram Khamhaengom.[10][11] Tokom iste ere, Marko Polo je u svom putopisu pomenuo Malauir, kao kraljevstvo koje se nalazi na Malajskom poluostrvu, verovatno slično onom koji se spominje u Yuan hronici.[12][13] Malajsko poluostrvo je bilo povezano sa Perzijom u starom Japanu i bilo je poznato pod istim imenom.[14]
Početkom 20. stoljeća, izraz Tanah Melayu općenito su koristili Malajci na poluostrvu tokom uspona malajskog nacionalizma kako bi opisali ujedinjenje svih malajskih država na poluostrvu pod jednom malajskom nacijom, a ova ambicija je uglavnom ostvarena formiranjem Malajske federacije (Persekutuan Tanah Melayu) 1948.[15]
Geografija
[uredi | uredi izvor]Sjeveroistočno od Malajskog poluostrva je Tajlandski zaliv, istočno je Južnokinesko more a najjužnija tačka poluostrva leži uz Johorski prolaz. Od ovog mjesta obala ide prema sjeverozapadu duž Malajskog prolaza i zatim je uz zapadnu obalu poluostrva Andamansko more. Time ovo poluostrvo razdvaja sjeveroistočni dio Indijskog okeana od zapadnog Tihog okeana.
Planine Titiwangsa su dio sistema brda Tenaserim i čine okosnicu poluostrva i najjužniji dio centralne kordiljere, koja se proteže od Tibeta preko prevlake Kra, najuže tačke poluotoka, do Malajskog poluostrva.[16]
Na poluostrvu su dijelovi državnih područja Mjanmara, Tajlanda i Malezije, promatrano od sjevera prema jugu.
Oko 13° sjeverne geografske širine Malajski poluostrvo prelazi u azijski kontinent i u glavno, kopneno, područje Istočne Indije, gdje s istočne strane u kopno prelazi i Indokinesko poluostrvo. Sjeverna granica poluostrva je gotovo ravna crta od mjanmarske luke Tavoy na obali Andamanskog mora do Bangkoka u Tajlandu. Na jugu, gdje završava uz Johorski prolaz, završava na oko 1° sjeverne geografske širine.
Dužina takozvane srednje crte od luke Tavoy na sjeverozapadnom početku Malajskog poluostrva do grada Johor Baharu (po kojem je Johorski prolaz dobio ime) na njegovom jugoistočnom završetku je 1.555 km. Najuže mjesto poluostrva je prevlaka Kra na dijelu koji pripada Tajlandu. Širina prevlake je oko 60 km.
Jugozapadno od Malajskog prolaza je indonezijsko ostrvo Sumatra koji, uz Borneo istočno od Malajskog poluostrva, spada u Velika Sundska ostrva. Južno od Johorskog prolaza leži ostrvska država Singapur.
Krajolik
[uredi | uredi izvor]Krajolik Malajskog poluostrva je vrlo raznovsan. Smjenjuju se brdovita područja, doline, jezera, lijepe plaže i kišne šume tipične za blizinu ekvatora.
Brda
[uredi | uredi izvor]Poluostrvom se pružaju južni nastavci središnjeg planinskog lanca Indija. U brdima na jugu poluostrva je najviši vrh Gunug Tahan, visok 2.187 m. Pored njega, na poluostrvu je još devet vrhova koji su viši od 1.000 m nadmorske visine. Središnji dio poluostrva, a naročito južno od prevlake Kra, zemljište je niže, pa ipak se i ovdje jedan vrh, Khao Luang, uzdiže do visine od 1.786 m.
Kišne šume i vodotoci
[uredi | uredi izvor]Zapadna obala poluostrva ekonomski je razvijenija od istočne. U unutrašnjosti se još mogu naći ostatci kišnih šuma. U nacionalnom parku Taman Negara, u sjevernom dijelu Malezije postoje još ostaci prašume. Južno od Taman Negare je močvarno jezero Chini, obavijeno legendom da se u njemu nalazi jedan potonuli stari grad. Oko sredine poluostrva na njegovom istočnom dijelu je Thale Luang, laguna duboko uvučena u kopno.
Historija
[uredi | uredi izvor]Pored spomenutog jezera Chini žive Orang asli, prastanovnici Malajskog poluostrva. Rivalizirajuće evropske države, Portugal, Engleska i Nizozemska, dugo su se borile oko prevlasti nad Malajskim poluostrvom jer je Malajski prolaz bio vrlo važan dio puta začina i vrata za trgovinu s Kinom. Grad Malakka, osnovan u 15. vijeku na zapadnoj obali poluostrva uz Malajski prolaz kao "ključ" za kontrolu prometa prolazom, 1511. prelazi u ruke Portugala, 1641. preuzimaju ga nizozemci, da bi na kraju 1824. postao engleski. U vrijeme Drugog svjetskog rata Japanci osvajaju poluostrvo. Po završetku rata Singapur postaje britanska Krunska kolonija sa samoupravnim pravima, dok u drugim dijelovima poluostrva dolazi do oružane pobune protiv Engleza. Malajski savez dobija 31. augusta 1957. nezavisnost i 1963. ujedinjuje se sa Singapurom, Sarawakom i Sabahom u Malezijsku federaciju. Kasnije se Singapur izdvojio iz te federacije i postao samostalna država.
Klima
[uredi | uredi izvor]Poluostrva obilježavaju tri klimatska područja, istočna obala, unutrašnjost i zapadna obala. Područja se međusobno razlikuju uglavnom rasporedom padavina tokom godine.
Ostrva
[uredi | uredi izvor]Oko poluostrva se nalazi čitav niz ostrva, ostrvskih grupa, ostrvcadi i hridi.
Kao razmeđe između Indijskog okeana i Andamanskog mora tu su ostrvske skupine Andamani i Nikobari, pa zatim bliže poluostrvu čitav niz ostrvu kao što su Koh Lanta, Langkawi, Phuket, Penang sve do Sumatre sa zapadne strane poluostrva.
S druge strane poluostrva, u Južnokineskom moru, su Borneo, ostrva Riau, ostrvska grupa Samui i Tioman.
Politička podjela
[uredi | uredi izvor]Poluostrvo je podijeljen između Mjanmara (krajnji južni dio države), Malezije (zapadni dio države) i Tajlanda (južni dio države).
Susjedne države su Indonezija s druge strane Malajskog prolaza i Singapur s druge strane Johorskog prolaza.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mohamed An war Omar Din (2012). "Legitimacy of the Malays as the Sons of the Soil". Asian Social Science. Canadian Center of Science and Education: 80–81. ISSN 1911-2025.
- ^ Reid, Anthony (2010). Imperial alchemy : nationalism and political identity in Southeast Asia. Cambridge University Press. str. 95. ISBN 978-0-521-87237-9.
- ^ Mohamed Anwar Omar Din (2011). "Asal Usul Orang Melayu: Menulis Semula Sejarahnya (The Malay Origin: Rewrite Its History)". Jurnal Melayu, Universiti Kebangsaan Malaysia. str. 28–30. Pristupljeno 4. 6. 2012.
- ^ Pande, Govind Chandra (2005). India's Interaction with Southeast Asia: History of Science,Philosophy and Culture in Indian Civilization, Vol. 1, Part 3. Munshiram Manoharlal. str. 266. ISBN 978-81-87586-24-1.
- ^ Mukerjee, Radhakamal (1984). The culture and art of India. Coronet Books Inc. str. 212. ISBN 978-81-215-0114-9.
- ^ Sarkar, Himansu Bhusan (1970). Some contributions of India to the ancient civilisation of Indonesia and Malaysia. Calcutta: Punthi Pustak. str. 8. ASIN B000PFNF5C.
- ^ Langer, William Leonard (1973). An Encyclopedia of World History: Ancient, Medieval, and Modern, Chronologically Arranged. Houghton Mifflin Co. str. 362. ISBN 978-0-395-13592-1.
- ^ Kotha, Satchidananda Murthy; S., Sankaranarayanan (2002). Life, thought, and culture in India, c. AD 300-1000. Centre for Studies in Civilizations. str. 121. ISBN 978-81-87586-09-8.
- ^ Gerini, Gerolamo Emilio (1974). Researches on Ptolemy's geography of eastern Asia (further India and Indo-Malay archipelago). Oriental Books Reprint Corporation. str. 101. ISBN 81-7069-036-6.
- ^ Guoxue (2003). "Chronicle of Mongol Yuan".
- ^ Hall, Daniel George Edward (1981). History of South East Asia. Macmillan. str. 190. ISBN 978-0-333-24163-9.
- ^ Cordier, Henri (2009). Ser Marco Polo; notes and addenda to Sir Henry Yule's edition, containing the results of recent research and discovery. Bibliolife. str. 105. ISBN 978-1-110-77685-6.
- ^ Wright, Thomas (2004). The travels of Marco Polo, the Venetian: the translation of Marsden revised, with a selection of his notes. Kessinger Publishing, LLC. str. 364–365. ISBN 978-1-4191-8573-1.
- ^ Ziro Uraki, Utsuho Monogatari footnotes, str. 2
- ^ Bunnell, Tim (2004). "From nation to networks and back again: Transnationalism, class and national identity in Malaysia". State/Nation/Transnation: Perspectives on Transnationalism in the Asia Pacific. Routledge: 1984. ISBN 0-415-30279-X.
- ^ The Physical Geography of Southeast Asia, Avijit Gupta
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]
