Oktavijan August

Oktavijan August
Car Rimskog carstva
Vladavina	16. januar 27. p.n.e. - 19. august 14.
Nasljednik	Tiberije
Supružnik	Klodija Pulhra Skribonija Livija Drusila
Dinastija	Julijevsko-Klaudijevska dinastija
Otac	Gaj Oktavije
Majka	Acija Balba Cezonija
Rođenje	23. septembar 63. p.n.e. Rim, Rimska republika
Smrt	19. august 14. (u 75. godini) Nola, Italija, Rimsko carstvo
Mjesto sahrane	Augustov mauzolej, Rim

Oktavijan August (Cezar Divi Filije August; 23. septembar 63. p. n. e – 19. august 14) bio je osnivač i prvi car Rimskog carstva od 27. godine p. n. e. do 14. godine. Rođen je kao Gaj Oktavije Turin u staroj i bogatoj konjičkoj plebejskoj porodici Octavii. Nakon ubistva njegovog prastrica Julija Cezara 44. godine p. n. e, Oktavije je po Cezarovoj volji imenovan za njegovog usvojenog sina i nasljednika, od tada poznatog kao Oktavijan. Tada su on, Marko Antonije i Marko Lepid formirali Drugi trijumvirat kako bi pobjedili ubice Julija Cezara. Nakon njihove pobjede kod Filipa, podijelili su Rimsku republiku između sebe i vladali kao vojni diktatori. Trijumvirat se na kraju raspao zbog velikih ambicija njenih članova. Lepid je nakon oduzimanja položaja pobjegao u izgnanstvo, a Marko Antonije je izvršio samoubistvo poslije poraza u bici kod Akcija 31. godine p. n. e.

Nakon propasti Drugog trijumvirata, Oktavijan je obnovio Rimsku republiku u kojoj su glavnu riječ imali Rimski senat, Rimski magistrati i Rimska skupština. Međutim, u stvarnosti je imao autokratsku moć nad Rimskom republikom kao vojni diktator. Po zakonu, Oktavijan je zadržao moć koju mu je dao Senat, uključujući i vrhovnu vojnu komandu. Zatim je odbacio monarhijsku titulu i prozvao se Princeps Civitatis (Prvi građanin države). Ovaj novi ustavni okvir je postao poznat kao principat, prva faza Rimskog carstva.

Oktavijanova vladavina je pokrenula period relativnog mira koji je poznat kao Pax Romana (Rimski mir). Rimski narodi su u velikoj mjeri bili slobodni od sukoba velikih razmjera više od dva stoljeća, uprkos svim ratovima koji su vođeni na carskim granicama i godinu dana dugog građanskog rata za carsko nasljedstvo. Oktavijan je dramatično proširio Rimsko carstvo pripajajući Egipat, Dalmaciju, Panoniju, Norik i Reciju te dovršavajući osvajanje Hispanije.

U spoljnjoj politici, osigurao je carstvo tampon regijama i pomirio sa Partskim carstvom diplomatskim putem. Tokom vladavine je reformisao rimski sistem oporezivanja, razvio mrežu puteva sa službenim kurirskim sistemom, uspostavio vojnu službu, osnovao pretorijansku gardu, stvorio policijsku i vatrogasnu službu i obnovio mnoge gradove. Umro je 14. godine u 75. godini života. Umro je prirodnom smrću, iako je bilo nepotvrđenih glasina da ga je njegova supruga Livija otrovala. Naslijedio ga je njegov usvojeni sin Tiberije.

Rani život

Oktavijan August je rođen 23. septembra 63. godine p. n. e. u Rimu na malom imanju na Palatino brdu u neposrednoj blizini Rimskog foruma. Njegovo pravo ime Gaj Oktavije Turin označava pobjedu njegovog oca nad buntovnom bandom robova kod Turija. Zbog preplavljene prirode Rima u to doba, Oktavije je odveden u kuću njegovog oca u selu Velerta. Oktavije je vrlo malo spominjao svoju porodicu u memoarima. Njegov pradjed je bio vojni tribun na Siciliji tokom Drugog punskog rata. Njegov djed je bio lokalni političar. Njegov otac, Gaj Oktavije, je bio guverner rimske provincije Makedonije. Njegova majka Acija je bila nećakinja Julija Cezara.

Nakon smrti njegovog oca 59. godine p. n. e, njegova majka se udala za bivšeg guvernera Sirije Lucija Marcija Filipa. Nakon Filipovog imenovanja za konzula 56. godine p. n. e, brigu o Oktaviju je preuzela njegova baka Julija, sestra Julija Cezara. Nakon smrti bake Julije 51. godine p. n. e, njegova majka i očuh su preuzeli aktivniju ulogu u njegovom podizanju.

Rimski građanski rat

Kad je Cezar ubijen, u martu 44. p. n. e, njegov se mladi nasljednik s vojskom nalazio kraj Apolonije, u današnjoj Albaniji. Imao je tada svega 18 godina i bio je često potcjenjivan od strane svojih konkurenata u borbi za vlast. Međutim, koristeći se statusom Cezarova nasljednika, vraća se u Italiju i formira svoju vojsku od Cezarovih veterana.

U Rimu zatiče glavne Cezarove ubice, zagovornike Republike, Bruta i Kasija, koji su u međuvremenu ojačali svoj uticaj. Nakon kratkog perioda napetosti, formira s glavnim Cezarovim saradnicima Markom Antonijem i Lepidom savez poznat kao Drugi trijumvirat, te otpočinju progon onih koji su bili umiješani u atentat na Cezara.

Nakon toga okreću se na Bruta i Kasija koji su pobjegli na istok. Kod Filipa, u Grčkoj, vojska trijumvira pobjeđuje vojsku republikanaca, a Brut i Kasije izvršavaju samoubistvo, 42. p. n. e. Oktavijan se vraća u Rim a Antonije odlazi u Egipat, gdje sklapa prvo formalni, a potom i lični (intimni) savez s kraljicom Kleopatrom, bivšom ljubavnicom Julija Cezara i majkom njegovog sina Cezariona. Upravljanje rimskim provincijama dijeli se tako da Oktavijanu pripada Zapad, a Antoniju Istok.

Antonije započinje vojne pohode na istoku uz sve jaču intimnu vezu s Kleopatrom. Za to vrijeme Oktavijan sklapa mnogo korisnih saveza u Rimu, time jačajući svoju moć, te sve više optužuje Antonija da se suviše udaljuje od Rima, stvarajući prejake veze s Egiptom i njegovom kraljicom. Pokušavajući spasiti savez s Antonijem, Oktavijan čak udaje za njega svoju sestru Oktaviju, ali uprkos tome osjeća se da sve više rastu tenyije između dojučerašnjih saveznika i saradnika. Situacija se iz dana u dan pogoršava, te naposljetku, 32. p. n. e. Oktavijan objavljuje rat Antoniju i Kleopatri. Rat se rješava 31. p. n. e, u znamenitoj pomorskoj Bitki kod Akcija, na zapadnoj obali Grčke. Nakon što je mnogo brodova izgorilo i mnogo vojnika s obje strane izginulo, Oktavijanova flota pobjeđuje flotu Antonija i Kleopatre pa ovi bježe za Egipat. Oktavijan kreće za njima u potjeru i nakon još jednog poraza koji im nanosi, ljubavnici izvršavaju samoubistvo 30. p. n. e.

Opća jedinstvenost ovog Rimskog građanskog rata je njegova historijska unikatnost. Nikada u tako malenom vremenskom periodu tokom građanskog rata nije bilo tako mnogo zaraćenih strana koje su posjedovale svoju vojsku. Ako pogled usmjerimo na tih cijelih četrnaest godina nalazimo sveukupno 6 vojski sa svojim vođama koje su vodile rat protiv svojih ostalih konkurenata. To su bili: Rimski Senat, Oktavijan, Lepid, Marko Antonije, Pompej mlađi, Brut i Kasije. Svi oni su u minimalno jednoj fazi ovog rata pokušali vojno likvidirati sve ostale. Poslije finalne pobjede August pokazuje milost prema svojim poraženim protivnicima. Lepid je postao vrhovni rimski sveštenik, Senat je dobio pravo izglasavanja opoziva cara, dvoje djece Kleopatre i Marka Antonija su postali vazalni kraljevi na Bliskom istoku, a daljnji muški potomak Pompej se puno kasnije oženio za kćer cara Klaudija. Jedine bespogovorne žrtve su bile Brut i Kasije radi svog ubistva Cezara.

Također pogledajte

• Gaius Cilnius Maecenas