چەرم

چەرم (ھەروەھا ناسراوە بە پێستە - بە ئینگلیزی: Leather) پێکھاتووە لە پێستی ئاژەڵ کە دوای کوشتنیان لێدەکرێتەوە بۆ بەرھەمھێنانی شتومەکی وەک پێڵاو، قاییش، کوشنی ئۆتۆمۆبیل و ھتد… زۆرجار ئەم ئاژەڵانە ھەر بۆ چەرمەکەیان دەکوژرێن.

چەرم ماددەیەکی بەھێز و نەرم و خۆڕاگرە کە لە برانچی، یان چارەسەری کیمیایی، پێستی ئاژەڵەکان و شاردنەوەکان بۆ ڕێگەگرتن لە پوکانەوە بەدەست دەھێنرێت. باوترین چەرمەکان لە ماڵات و مەڕ و بزن و ئاژەڵی کەرە و گامێش و بەراز و ھەوەس و ئاژەڵە ئاوییەکان وەک مۆر و تیمساح دێن.^[١]^[٢]

چەرم دەتوانرێت بەکار بھێنرێت بۆ دروستکردنی جۆرەھا کەرەستە، لەوانە جل و بەرگ، پێڵاو، جانتای دەست، کەلوپەل، کەرەستە و کەلوپەلی وەرزشی، و بۆ دەیان ساڵ دەخایەنێت. دروستکردنی چەرم بۆ ماوەی زیاتر لە ٧٠٠٠ ساڵ پراکتیزە کراوە و بەرھەمھێنەرە پێشەنگەکانی پێستی ئەمڕۆ چین و ھیندستانن.^[١]^[٢]^[٣]

گرووپەکانی مافی ئاژەڵان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە دروستکردنی پێستی بازرگانی مۆدێرن و بەکارھێنانی بەرھەمەکانی بە شێوەیەکی ناڕەوشتی کوشتنی ئاژەڵە^[٤] بەپێی ڕاپۆرتی ھەڵسەنگاندنی بازنەی ژیان (LCA) بۆ ڕێکخراوی گەشەپێدانی پیشەسازی نەتەوە یەکگرتووەکان، لە ٩٩٪ی ئەو شاردنەوە و پێستە خاوانەی کە لە بەرھەمھێنانی چەرم لە ئاژەڵی بەخێوکراو بۆ گۆشت و/یان بەرھەمھێنانی شیرەمەنی بەکار دەھێنرێت.

ڕەخنەگرانی تاینرییەکان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە ئەوان دەست دەکەن بە ڕاھێنانی ناجێگیر کە مەترسی تەندروستی بۆ خەڵک و ژینگەی نزیکیان دروست دەکات.^[٥] قۆناغەکانی پڕکردنەوەی تەوێڵەکان ھەزاران لیتر ئاو بۆ یەک پێستی شاردنەوە یان ئاژەڵێک بەکاردێنن و پاشەڕۆی ژەھراوی شلە لەناو ژینگەدا دەربھێنن کە دەبێتە ھۆی کەمبوونەوەی خاک و کێشەکانی تەندروستی پەیوەست بە پێستی مرۆڤ و سیستەمی ھەناسەدان و زیاتر ھەرچۆنێک بێت پێشکەوتنەکان لە بڕی ئەو ئاو و چارەسەرەی کە لەلایەن تاینرییەکانەوە بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی ئیمپاک دروست کراوە.^[٦]

سەرچاوەکان

^ ^ئ ^ا Comprehensive Guide to Leather Repair and Restoration: Leather Repair Training Manual. Advanced Leather Solutions, Inc. May 2019. p. 16. لە June 10, 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا «Leather». Encyclopedia Britannica. March 5, 2020. لە June 10, 2021 ھێنراوە. {{cite encyclopedia}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ Putting on the Dog: The Animal Origins of What We Wear. The University Press. April 17, 2019. ISBN 978-1-59534-865-4. لە June 10, 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ Regan, Tom (2004). Empty Cages: Facing the Challenge of Animal Rights (بە ئینگلیزی). Rowman & Littlefield. p. 120. ISBN 978-0-7425-4993-7.
^ «Leather: Animals Abused And Killed for Their Skins». PETA. ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٣. لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Leather and Footwear Sustainability: Manufacturing, Supply Chain, and Product Level Issues. Springer Singapore. August 5, 2020. pp. 1–10. ISBN 9789811562969. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Leather»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧.

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[gillan2-1] ئ ^ا Comprehensive Guide to Leather Repair and Restoration: Leather Repair Training Manual. Advanced Leather Solutions, Inc. May 2019. p. 16. لە June 10, 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[britannica-2] ئ ^ا «Leather». Encyclopedia Britannica. March 5, 2020. لە June 10, 2021 ھێنراوە. {{cite encyclopedia}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[3] Putting on the Dog: The Animal Origins of What We Wear. The University Press. April 17, 2019. ISBN 978-1-59534-865-4. لە June 10, 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[4] Regan, Tom (2004). Empty Cages: Facing the Challenge of Animal Rights (بە ئینگلیزی). Rowman & Littlefield. p. 120. ISBN 978-0-7425-4993-7.

[5] «Leather: Animals Abused And Killed for Their Skins». PETA. ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٣. لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[6] Leather and Footwear Sustainability: Manufacturing, Supply Chain, and Product Level Issues. Springer Singapore. August 5, 2020. pp. 1–10. ISBN 9789811562969. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]