Свейсем

Свейсем, свионсем, свитьодсем (швед. Svitjod — «свейсен халахĕ») — гётсемпе тăванлă герман йăхĕ, шведсен мăн аслашшĕсем.

Свейсем хальхи Швецин вăтам пайĕнче пурăннă. Тĕп хули хальхи Упсала хули патĕнче пулнă. Пирĕн эрăри пĕрремĕш пинçуллăхăн иккĕмĕш пайĕнче свейсем гётсене çĕнтернĕ. Çапла вара кайран çак икĕ йăхран шведсем пулса кайнă. Пĕрлешсе йĕркеленĕ патшалăх ячĕ Свитьод пулнă. Вăхăт иртнĕ çемĕн унăн ячĕ Svearike (свейсен çĕршывĕ) çине улшăннă. Датчан чĕлхи пысăк витĕм кӳрсе çак ят Sverige (свэрье) çине улшăннă — Швецине шведсем çапла калаççĕ.

Халăх ятне хальхи швед чĕлхинчи sjö (шё илтĕнет) сăмахпа çыхăнтарма пулать. Ку сăмах «кӳлĕ», «тинĕс» пĕлтерĕшлĕ. Jod сăмах (таат унăн тĕрлĕ варианчĕсем) авалхи скандинав чĕлхинче «халăха» пĕлтерет. Кăштах улшăннăскер вăл икĕ герман йăхĕсен ячĕ пулса тăнă — готсемпе ютсен.

Свейсемпе «Свитьода» римлянсен историкĕсем те асăнаççĕ. Çавăн пекех вĕсене авалхи чул палăксем çинче тĕрĕ çыруллахĕпе çырнисене вулама пулать.