Gweithredu cudd
Elfen o gudd-wybodaeth yw gweithredu cudd sef y gallu i roi pwysau ar lywodraeth dramor heb i'r llywodraeth honno wybod ffynhonnell y pwysau.[1][2] Mae gweithredu cudd yn cynnwys pedair is-ddisgyblaeth: propaganda, gweithredu gwleidyddol, gweithredu parafilwrol, a rhyfela gwybodaeth.[1] Mae gweithredu cudd yn anodd ei ddiffinio o fewn maes cudd-wybodaeth, a chwestiynir os yw'n rhan o ddisgyblaeth cudd-wybodaeth o gwbl gan ei fod yn ymwneud â gweithredu polisi tramor yn hytrach na chasglu a dadansoddi gwybodaeth y seilir polisi tramor arni.[3] Er hyn, cysylltir gweithredu cudd â chudd-wybodaeth gan fod asiantaethau cudd-wybodaeth gan amlaf yn ei weithredu.[4]
Mae'r CIA, asiantaeth cudd-wybodaeth dramor yr Unol Daleithiau, wedi gweithredu nifer o ymgyrchoedd cudd i newid llywodraethau mewn gwledydd eraill, gan gynnwys Iran ym 1953, Gwatemala ym 1954, a Chile ym 1973. Mae asiantaethau cudd-wybodaeth Israel, yn enwedig Mossad, hefyd wedi cyflawni nifer o ymgyrchoedd cudd gan gynnwys cipiad Adolf Eichmann ym 1960 ac Ymgyrch Digofaint Duw i ladd cynllwynwyr cyflafan München.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]Ffynonellau
[golygu | golygu cod]- Clark, J. R. Intelligence and National Security (Westport CT, Praeger Security International, 2007).
- Daugherty, W. J. 'The role of covert action', yn Handbook of Intelligence Studies, golygwyd gan Loch K. Johnson (Abingdon, Routledge, 2009), tt. 279–88.
- Shulsky, A. N. a Schmitt, G. J. Silent Warfare: Understanding the World of Intelligence. (Washington, D. C., Potomac, 2002).
