Morel du
| Morel du Morchella elata
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Pezizales |
| Teulu: | Morchellaceae |
| Genws: | Morchella[*] |
| Rhywogaeth: | Morchella elata |
| Enw deuenwol | |
| Morchella elata Fr. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Morchellaceae yw'r Morel du (Lladin: Morchella elata; Saesneg: Black Morel).[1] 'Morelau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r gair 'morel' yn fenthyciad o'r Lladin, morella. Mae'r teulu Morchellaceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.
Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd. Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop ac mae'n byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.Mae’r rhywogaeth hon hefyd i’w chanfod yn byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.[2]
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Morchellaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Morel du ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Morchella abietina | Morchella abietina | |
| Morchella acerina | Morchella acerina | |
| Morchella contigua | Morchella contigua | |
| Morchella elatovelutipes | Morchella elatovelutipes | |
| Morchella iberica | Morchella iberica | |
| Morchella pakistanica | Morchella pakistanica | |
| Morchella pseudovulgaris | Morchella pseudovulgaris | |
| Morchella rudis | Morchella rudis | |
| Morchella umbrinovelutipes | Morchella umbrinovelutipes | |
| Morilla libera | Morilla libera |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Gwefan www.naturalresources.wales Cyfoeth Naturiol Cymru; adalwyd 23 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Morel du gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
| Gofal! |
|
Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill! |