Βικιπαίδεια

Τζων Φορμπς Νας

Αμερικανός μαθηματικός και νομπελίστας οικονομολόγος

Ο Τζων Φορμπς Νας ή, όπως είναι ευρέως γνωστός, Τζον Νας[21][22][23][24][25] (αγγλικά: John Forbes Nash Jr., 13 Ιουνίου 1928 - 23 Μαΐου 2015) ήταν Αμερικανός μαθηματικός και οικονομολόγος. Τιμήθηκε το 1994 με το Νόμπελ Οικονομικών, μαζί με τους Ρ. Ζέλτεν και Τζ. Χαρσάνυι για τη συμβολή του στη θεωρία παιγνίων. Συγκεκριμένα, δημιούργησε την έννοια της ισορροπίας για παιχνίδια μη-μηδενικού αθροίσματος, ισορροπία που πήρε το όνομά του ως ισορροπία Νας. Η έννοια της ισορροπίας κατά Νας είναι πολύ σπουδαία, ιδιαίτερα στις μέρες μας, και έχει ευρύτατες εφαρμογές σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως στις οικονομικές επιστήμες, στην Πληροφορική, την Τεχνητή Νοημοσύνη, την πολιτική αλλά και σε φυσικά συστήματα, όπως η Βιολογία.

Τζον Φορμπς Νας
Ο Τζων Φορμπς Νας το 2007
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		John Forbes Nash (Αγγλικά)
Προφορά
Γέννηση13  Ιουνίου 1928[1][2][3]
Μπλούφιλντ
Θάνατος23 Μαΐου 2015 (86 ετών)
Monroe Township[4]
Αιτία θανάτουαυτοκινητικό δυστύχημα[5]
Συνθήκες θανάτουθανατηφόρο δυστύχημα[5]
ΚατοικίαWest Windsor Township
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΘρησκείαΧριστιανικός Αθεϊσμός[6][7]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[8][9][10]
Εκπαίδευσηπτυχίο
διδάκτωρ φιλοσοφίας
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Πρίνστον (1948–1950)[11]
Τεχνολογικό Ινστιτούτο Κάρνεγκι (1945–1948)[11]
Bluefield University (1941–1945)[11]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός[12]
οικονομολόγος
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Πρίνστον (από 1995)[11][13]
Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (1952–1959)[11]
RAND Corporation (1950–1954)[11]
Αξιοσημείωτο έργοΙσορροπία Nash
Nash blowing-up
Nash embedding theorem
Nash–Moser theorem
Nash–Kuiper theorem
Nash-Williams theorem
Hilbert's nineteenth problem
Nash functions
Οικογένεια
ΣύζυγοςΑλίσια Νας (2001–2015)
Αλίσια Νας (1957–1963)
ΓονείςJohn Forbes Nash, Sr.[14]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΒραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών (1994)[15]
βραβείο της θεωρίας Τζον φον Νόιμαν (1978)
βραβείο Άμπελ (2015)[16]
επίτιμος διδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Εταίρος της Οικονομετρικής Εταιρείας (1990)[17]
βραβείο Λιρόϊ Π. Στιλ για σημαντική συμβολή στην έρευνα (1999)[11][18]
honorary doctor of the Hong Kong Polytechnic University
εταίρος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρίας (2013)[19][20]
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Το 2015, ο Τζων Φορμπς Νας τιμήθηκε με το Βραβείο Άμπελ μαζί με τον Λούις Νίρενμπεργκ “για τις εντυπωσιακές και σημαίνουσες συνεισφορές στη θεωρία των μη-γραμμικών μερικών διαφορικών εξισώσεων και στις εφαρμογές τους στη γεωμετρική ανάλυση”.[26]

Ο Νας υπέφερε από σχιζοφρένεια από τα 31 του, την οποία ξεπέρασε μετά από τριάντα χρόνια.

Ο Τζον Νας και η σύζυγός του Αλίσια σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στις 23 Μαΐου του 2015, όταν το ταξί στο οποίο επέβαιναν προσέκρουσε σε προστατευτικό κιγκλίδωμα.[27]

Νεότητα και αρχή της καριέρας του

Επεξεργασία

Ο Νας γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου 1928 στο Μπλούφιλντ, της Δυτικής Βιρτζίνια. Ο πατέρας του, ήταν ηλεκτρολόγος μηχανικός για την Επιχείρηση Ηλεκτρικής Ενέργειας των Απαλλάχιων. Η μητέρα του, Μάργκαρετ Βιρτζίνια Μάρτιν, απλά γνωστή ως Βιρτζίνια, ήταν δασκάλα πριν ακόμη παντρευτεί.

Μόρφωση

Επεξεργασία

Και οι δυο γονείς του πρόσφεραν κάθε υποστήριξη στην εκπαίδευσή του, παρέχοντάς του εγκυκλοπαίδειες και επιτρέποντάς του να παρακολουθεί μαθήματα προχωρημένων μαθηματικών στο τοπικό κολέγιο, ενώ ήταν ακόμη μαθητής στο σχολείο. Η γιαγιά του Νας έπαιζε πιάνο στο σπίτι και ο ίδιος είχε μόνο καλές αναμνήσεις ακούγοντάς την, κατά τις επισκέψεις του στο σπίτι της. [28] Αφού φοίτησε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Κάρνεγκι (σημερινό Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον), όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του, το 1948 με πτυχίο και μεταπτυχιακό μαθηματικών, έλαβε υποτροφία στο πανεπιστήμιο Πρίνστον, όπου κυνήγησε την ακαδημαϊκή του καριέρα στα μαθηματικά. [29]

Ακαδημαϊκή καριέρα

Επεξεργασία

Ο πρώην καθηγητής του Πολυτεχνείου του Κάρνεγκι και επόπτης του Νας, Ρ. Τζ. Ντάφιν, έγραψε κάποτε συστατική επιστολή με μία μόνο πρόταση: Αυτός ο άνθρωπος είναι ιδιοφυΐα.[30] Ο Νας έγινε αποδεκτός και από το Χάρβαρντ, αλλά ο πρόεδρος του τμήματος των Μαθηματικών στο Πρίνστον, Σόλομον Λέφσετζ, του πρόσφερε την υποτροφία Τζον. Σ. Κένεντι, που ήταν αρκετό για να θεωρήσει ο Νας ότι εκτιμούσαν την αξία του περισσότερο. [31] Στο Πρίνστον εργάστηκε πάνω στη Θεωρία της Εξισορρόπησης. Έλαβε το διδακτορικό του, το 1950 με μία διατριβή 28 σελίδων σχετικά με τα μη συνεργατικά παίγνια.[32] Η θέση του, που γράφτηκε υπό την επίβλεψη του Άλμπερτ Γ. Τάκερ, περιείχε τον ορισμό και τις ιδιότητες, αυτού που αργότερα θα ονομαζόταν ισορροπία Νας.

Προσωπική Ζωή

Επεξεργασία

Το 1951, ο Νας πήγε στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (MIT), ως καθηγητής του τμήματος μαθηματικών. Εκεί γνώρισε την Αλίσια Λόπες – Χάρισον ντε Λαρδέ (γεν. 1/1/1933), φοιτήτρια φυσικής από το Ελ Σαλβαδόρ, την οποία παντρεύτηκε το Φεβρουάριο του 1957 σε μία καθολική τελετή αν και ήταν άθεος.[33][34] Η σύζυγός του τον εισήγαγε σε ψυχιατρική κλινική το 1959, μετά από διάγνωση σχιζοφρένειας. Ο Νας έβλεπε οράματα, είχε παραισθήσεις, και κρίθηκε επικίνδυνος για τους γύρω του. Ο γιος τους, Τζον Τσαρλς Μάρτιν Νας, γεννήθηκε σύντομα, αλλά έμεινε αβάπτιστος για ένα ακόμη χρόνο, καθώς η Αλίσια ένοιωθε ότι ο σύζυγός της έπρεπε να μπορούσε να εκφέρει γνώμη για το όνομα. Ο Νας και η ντε Λαρδέ έλαβαν διαζύγιο το 1963 αν και μετά την τελευταία και οριστική φορά που ο Νας έλαβε εξιτήριο το 1970, συνέχισαν να συζούν. Παντρεύτηκαν και πάλι το 2001.

Σε ηλικία 86 ετών έχασε τη ζωή του μαζί με τη σύζυγό του σε τροχαίο δυστύχημα στους δρόμους του Νιου Τζέρσεϊ, όπου για πολλά χρόνια ήταν μόνιμος κάτοικος.[35]

Βλέπε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w64q8wv9. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ «Famed 'A Beautiful Mind' mathematician John Nash, wife, killed in N.J. Turnpike crash». (Αγγλικά) NJ.com. Τζέρσεϊ Σίτι. Ανακτήθηκε στις 24  Μαΐου 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 qz.com/411383/princeton-mathematician-john-nash-and-his-wife-alicia-are-killed-in-a-car-accident/.
  6. ↑ MacTutor History of Mathematics archive. Nash.
  7. ↑ Internet Archive. beautifulmind00sylv.
  8. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12558028n. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  9. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20030217005. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  10. ↑ CONOR.SI. 91288163.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 MacTutor History of Mathematics archive.
  12. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20030217005. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2023.
  13. ↑ www.princeton.edu/news/2015/05/27/tragic-meaningful-life-legendary-princeton-mathematician-john-nash-dies.
  14. ↑ 14,0 14,1 (πολλαπλές γλώσσες) Geni.com.
  15. ↑ «The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1994».
  16. ↑ «John Nash et Louis Nirenberg au panthéon des maths». 25  Μαρτίου 2015.
  17. ↑ www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam. Ανακτήθηκε στις 6  Απριλίου 2023.
  18. ↑ www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=27.
  19. ↑ www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013. Ανακτήθηκε στις 24  Νοεμβρίου 2022.
  20. ↑ www.ams.org/news?news_id=1680. Ανακτήθηκε στις 24  Νοεμβρίου 2022.
  21. ↑ Καπουλέα, Παναγιώτα (2015). Εφαρμογή της Θεωρίας Παιγνίων στον Προσδιορισμό της Επικινδυνότητας κατά το Φαινόμενο της Προσπέρασης σε Αστικές Αρτηρίες. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. σελ. 9. 
  22. ↑ Αθανασίου, Νάσος (2012). Αλγοριθμική και εξελικτική θεωρία παιγνίων. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Πειραιώς. σελ. iv. 
  23. ↑ Σιμοπούλου, Ισιδώρα (2020). Επιστροφή του Παιχνιδιού στην Γειτονιά: η περίπτωση μικρομεσαίων πόλεων στην Ελλάδα. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 16. 
  24. ↑ Στεργιόπουλος, Βαγγέλης (13 Ιουνίου 2023). «Τζον Νας: Ακροβατώντας μεταξύ της μεγαλοφυΐας και της τρέλας». in.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2023. 
  25. ↑ «Ο Τζον Νας και η θεωρία παιγνίων». Ναυτεμπορική. 25 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2023. 
  26. ↑ «John F. Nash Jr. and Louis Nirenberg share the Abel Prize». The Abel Prize. 25 Μαρτίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2015. 
  27. ↑ http://www.kathimerini.gr/816720/article/epikairothta/kosmos/nekros-se-troxaio-o-diashmos-ma8hmatikos-tzon-nas
  28. ↑ «John F. Nash Jr. - Biographical». Nobelprize. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2014. 
  29. ↑ «Nobel Foundation. 1994. Ανακτήθηκε 20/2/2013». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2013. 
  30. ↑ Kuhn W, Harold; Sylvia Nasar (eds.) Princeton University Press. pp. Introduction, xi. Ανακτήθηκε 20/2/2013.
  31. ↑ Nasar, Sylvia (1998), A Beautiful Mind, Simon & Schuster, pp. 46–7.
  32. ↑ Osborne, MJ (2004), An Introduction to Game Theory, Oxford, ENG: Oxford University Press, p. 23.
  33. ↑ Sylvia Nasar (2011). "Chapter 17: Bad Boys". A Beautiful Mind. Simon and Schuster. p. 143. ISBN 9781439126493. "In this circle, Nash learned to make a virtue of necessity, styling himself self-consciously as a "free thinker." He announced that he was an atheist."
  34. ↑ Sylvia Nasar (1999). A Beautiful Mind: A Biography of John Forbes Nash, Jr., Winner of the Nobel Prize in Economics, 1994. Simon and Schuster. ISBN 9780684853703. "Nash, by then an atheist, balked at a Catholic ceremony. He would have been happy to get married in city hall."
  35. ↑ «John Forbes Nash May Lose N.J. Home. HIghbeam business». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2014. 
  36. ↑ «John Nash: Η ζωή της μαθηματικής ιδιοφυΐας που βραβεύθηκε με Νόμπελ και έγινε σενάριο ταινίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2015. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζων_Φορμπς_Νας&oldid=10536506"