Γεωγραφία της Ευρώπης

Αυτό το βίντεο τραβήχτηκε από το πλήρωμα της Αποστολής 30 του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού σε ένα πέρασμα από την Ευρώπη. Τα δύο βίντεο τραβήχθηκαν ταυτόχρονα: το ένα βίντεο έδειχνε προς το βορειοανατολικό τμήμα της ηπείρου, ενώ το άλλο προς το ανατολικό.

Η Ευρώπη ορίζεται παραδοσιακά ως μία από τις επτά ηπείρους. Φυσιογεωγραφικά, είναι η βορειοδυτική χερσόνησος μιας μεγαλύτερης υπερηπείρου, της Ευρασίας (ή της μεγαλύτερης Αφρικής-Ευρασίας). Η Ασία καταλαμβάνει το ανατολικό τμήμα της συνεχούς ξηράς και οι δύο ήπειροι έχουν κοινή ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα. Τα σύνορα της Ευρώπης με την Ασία οριοθετούνται από τα Ουράλια Όρη στη Ρωσία. Δεν υπάρχει κάποιο καθολικά αποδεκτό νοτιοανατολικό σύνορο της Ευρώπης με την Ασία, ωστόσο γενικά το σημερινό όριο Ευρώπης-Ασίας είναι ο Ουράλης, ή λιγότερο συχνά, ο ποταμός Έμπα. Το σύνορο συνεχίζει μέχρι την Κασπία Θάλασσα, την κορυφογραμμή του Καυκάσου (ή λιγότερο συχνά, τον ποταμό Κούρα στον Καύκασο) και μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Ο Βόσπορος, η Προποντίδα και τα Δαρδανέλλια ολοκληρώνουν το σύνορο Ευρώπης-Ασίας. Η Μεσόγειος Θάλασσα χωρίζει την Ευρώπη και την Αφρική στα νότια. Το δυτικό σύνορο της ηπείρου είναι ο Ατλαντικός Ωκεανός. Η Ισλανδία, παρόλο που βρίσκεται στην μεσοατλαντική ράχη και η πλησιέστερη ξηρά προς αυτήν είναι η Γροιλανδία (στη Βόρεια Αμερική) και όχι η ηπειρωτική Ευρώπη, συμπεριλαμβάνεται γενικά στην Ευρώπη για πολιτιστικούς λόγους και επειδή είναι δύο φορές πιο κοντά στην ηπειρωτική Ευρώπη απ'ότι στην ηπειρωτική Βόρειο Αμερική. Υπάρχει συνεχιζόμενη διαμάχη για την θέση του γεωγραφικού κέντρου της Ευρώπης.

Επισκόπηση

Δορυφορική εικόνα της Ευρώπης και των περίγυρων της τη νύχτα

Γεωμορφολογικός χάρτης της Ευρώπης, εκδοθείς το 1916

Μερικά γεωγραφικά κείμενα αναφέρονται σε μια ευρασιατική ήπειρο, δεδομένου του γεγονότος ότι η Ευρώπη δεν περιβάλλεται από θάλασσες και το νοτιοανατολικό της σύνορο έχει οριστεί με διαφορετικούς τρόπους για αιώνες.

Σε όρους σχήματος, η Ευρώπη είναι μια ένωση συνδεδεμένων χερσονήσων και των γειτονικών τους νησιών. Οι δύο μεγαλύτερες χερσόνησοι είναι η ηπειρωτική Ευρώπη και η Σκανδιναβία, οι οποίες χωρίζονται μεταξύ τους από την Βαλτική θάλασσα. Τρεις μικρότερες χερσόνησοι, η Ιβηρική χερσόνησος, η Ιταλία και τα Βαλκάνια, βρίσκονται στο νότιο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης. Η Βαλκανική χερσόνησος χωρίζεται από την Ασία μέσω της Μαύρης Θάλασσας και του Αιγαίου Πελάγους. Η Ιταλία χωρίζεται από τα Βαλκάνια μέσω της Αδριατικής θάλασσας και από την Ιβηρία μέσω της Μεσογείου θάλασσας που χωρίζει και την Ευρώπη από την Αφρική. Ανατολικά, η ηπειρωτική Ευρώπη πλατύνεται τόσο πολύ όσο το στόμιο ενός χωνιού, πλάτος το οποίο διατηρεί μέχρι το σύνορο της Ευρώπης και της Ασίας στα Ουράλια, στον Ουράλη, στην Κασπία Θάλασσα και τον Καύκασο.

Το ανάγλυφο της Ευρώπης παρουσιάζει μεγάλες διαφορές σε σχετικά μικρές περιοχές. Οι νότιες περιοχές είναι ορεινές, ενώ όσο κινούμαστε προς τα βόρεια το υψόμετρο του εδάφους υποχωρεί από τις υψηλές Άλπεις, τα Πυρηναία και τα Καρπάθια, σε λοφώδη υψίπεδα και μεγάλες, πλατείς και χαμηλές πεδιάδες στα βόρεια. Οι βόρειες ευρωπαϊκές πεδιάδες καταλαμβάνουν τεράστιες εκτάσεις στα ανατολικά. Κατά μήκος της βορειοδυτικής αιγιαλίτιδας ζώνης υπάρχει ένα τόξο υψίπεδων, ξεκινώντας από την βορειοδυτική Ιρλανδία, συνεχίζοντας κατά μήκος της βόρειας και δυτικής Μεγάλης Βρετανίας και καταλήγοντας στην ορεινή, φιορδωτή ράχη της Νορβηγίας.

Αυτή η περιγραφή είναι απλοποιημένη. Οι υποπεριοχές της Ευρώπης όπως η Ιβηρία και η Ιταλία περιλαμβάνουν τα δικά τους περίπλοκα χαρακτηριστικά, όπως και η ηπειρωτική Ευρώπη, όπου το ανάγλυφο περιέχει πολλά οροπέδια, κοιλάδες ποταμών και λεκάνες που περιπλέκουν τη γενική τάση. Η Ισλανδία και οι Βρετανικές Νήσοι είναι ειδικές περιπτώσεις. Η πρώτη σχηματίστηκε από τον ηφαιστειακό σχηματισμό του βόρειου Ατλαντικού, ενώ οι Βρετανικές Νήσοι αποτελούνται από περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο που ήταν ενωμένες με την ηπειρωτική χώρα, αλλά αποκόπηκαν από την υπόλοιπη Ευρώπη λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Χερσόνησος των χερσονήσων

Η Ευρώπη αποκαλείται μερικές φορές και ως "χερσόνησος των χερσονήσων", για να δοθεί προσοχή στο γεγονός ότι η Ευρώπη είναι ένα σχετικά μικρό, πεπλατυσμένο συμπλήρωμα της Ασίας και ότι ένα μεγάλο μέρος της αποτελείται από χερσονήσους. Μια προϊστορική ματιά για την ήπειρο θα προσέθετε και την Βρετανία με την Ιρλανδία, ως ο πυρήνας άλλης μιας πολύ σημαντικής ευρωπαϊκής χερσονήσου η οποία, λόγω της μεταπαγετωνικής ανόδου στη στάθμη της θάλασσας, βυθίστηκε εν μέρει δημιουργώντας τα νησιά αυτά.

Μερικός κατάλογος των χερσονήσων της Ευρώπης

• Χερσόνησος Αμπσερόν (Αζερμπαϊτζάν)
• Βαλκανική χερσόνησος
  • Πελοπόννησος
  • Χαλκιδική
  • Ιστρία (Κροατία, Σλοβενία και Ιταλία)
  • Καλλίπολη (Τουρκία)
• Χερσόνησος Κοταντέν (Γαλλία)
• Κριμαία (Ουκρανία / Ρωσία)
• Βαλτοσκανδιναβική χερσόνησος
  • Χερσόνησος Κόλα (Ρωσία)
  • Σκανδιναβική χερσόνησος
• Ιβηρική χερσόνησος
• Ιταλική χερσόνησος
• Γιουτλάνδη
• Χερσόνησος Κανίν

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Geography of Europe στο Wikimedia Commons