Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γκύντερ Σαμπόφσκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γκύντερ Σαμπόφσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Günter Schabowski (Γερμανικά)
Γέννηση4  Ιανουαρίου 1929[1][2][3]
Άνκλαμ
Θάνατος1  Νοεμβρίου 2015[4][2][3]
Βερολίνο[4]
Αιτία θανάτουεγκεφαλικό επεισόδιο
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια[4]
Τόπος ταφήςWaldfriedhof Dahlem
Χώρα πολιτογράφησηςΛαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας (1949–1990)
Γερμανία (1990–2015)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Λειψίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταδημοσιογράφος[6]
πολιτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΕνιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματοςανθρωποκτονία[7]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος της Φολκσκάμμερ
Βραβεύσειςτάγμα του Καρλ Μαρξ (1989)
Patriotic Order of Merit in Gold (1977)
Λάβαρο της Εργασίας
Τάγμα της Φιλίας των Λαών
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γκύντερ Σαμπόφσκι (γερμανικά: Günter Schabowski, 4 Ιανουαρίου 1929 – 1 Νοεμβρίου 2015) ήταν αξιωματούχος του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED), του κυβερνώντος κόμματος της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ) για το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξης της. Έγινε παγκοσμίως γνωστός στις 9 Νοεμβρίου 1989, όταν μια ελαφρώς λανθασμένη απάντηση του αύξησε τις λαϊκές προσδοκίες πολύ πιο γρήγορα από τα σχέδια της κυβέρνησης για τη πτώση του τείχους του Τείχος του Βερολίνου. Την νύχτα εκείνης την ημέρα είχαν συγκεντρωθεί τεράστια πλήθη στο τείχος του Βερολίνου, αναγκάζοντας το άνοιγμα του, μετά από 28 χρόνια. Λίγο μετά άνοιξαν όλες οι διελεύσεις στα σύνορα των δύο Γερμανιών.

Εισαγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σαμπόφσκι γεννήθηκε στο Άνκλαμ της Πομερανίας (τότε ανήκε στο Ελεύθερο Κράτος της Πρωσίας και σήμερα υπάγεται στο κρατίδιο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία). Σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Καρλ Μαρξ της Λειψίας και μετά εργάστηκε στο συνδικαλιστικού περιεχομένου περιοδικό Τριμπύνε (Tribüne). Το 1952 έγινε μέλος του ΕΣΚΓ. Από το 1967 έως το 1968, επισκέφθηκε την κομματική ακαδημία του ΚΚΣΕ. Το 1978, έγινε ο αρχισυντάκτης της κομματικής εφημερίδας Νέα Γερμανία ("Neues Deutschland", συντ. ND), επίσημο όργανο του ΕΣΚΓ και η δημοφιλέστερη εφημερίδα της χώρας.[8] Το 1981 έγινε μέλος της κεντρικής επιτροπής του ΕΣΚΓ. Το 1985 αποχώρησε από την εφημερίδα και έγινε Πρώτος Γραμματέας του ΕΣΚΓ Ανατολικού Βερολίνου και μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος. Υπηρέτησε επίσης ως μέλος του Κοινοβουλίου από το 1981 έως το 1990.[9] Το 2009, συγγραφέας Κρίστα Βολφ αποκάλεσε τον Σαμπόφσκι "ένας από τους χειρότερους" Ανατολικογερμανούς πολιτικούς πριν την Βέντε: "Θυμάμαι μερικές εμφανίσεις του μπροστά από το σωματείο συγγραφέων. Τον φοβόσουν."[10]

Συνέντευξη τύπου: το άνοιγμα του Τείχους του Βερολίνου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Σαμπόφσκι απευθυνόμενος στους διαδηλωτές στην διαδήλωση στην Αλεξάντερπλατς, τον Νοέμβριο του 1989
Η συνέντευξη τύπου στις 9 Νοεμβρίου 1989. Ο Γκύντερ Σαμπόφσκι κάθεται στη σκηνή μαζί με άλλους αξιωματούχους της ΛΔΓ, δεύτερος από τα δεξιά. Ο Ρικάρντο Έρμαν κάθεται στο πάτωμα της σκηνής με το τραπέζι να βρίσκεται ακριβώς πίσω του.

Τον Οκτώβριο του 1989, ο Σαμπόφσκι, μαζί με άλλα μέλη του πολιτικού γραφείου, στόχευσαν τον μακροχρόνιο ηγέτη του κόμματος Έριχ Χόνεκερ και τον ανάγκασαν να παραιτηθεί υπέρ του Έγκον Κρεντς. Ως μέρος της προσπάθειας αλλαγής της εικόνας του καθεστώτος, ο Σαμπόφσκι έγινε ο ανεπίσημος εκπρόσωπος τύπου του κόμματος, κάνοντας αρκετές καθημερινές συνεντεύξεις τύπου για να ανακοινώσει τις αλλαγές.[11] Ήδη ήταν ο υπεύθυνος για θέματα μέσων ενημέρωσης στο Πολιτικό γραφείο. Φερόταν ότι ήταν δεύτερος στην κομματική ιεραρχία, μετά τον Έγκον Κρεντς.[12] Ο Σαμπόφσκι είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας ασκώντας δημοσιογραφία κομμουνιστικού τύπου, στο οποίο οι δημοσιογράφοι ανακοίνωναν τα γεγονότα αφότου είχαν συμβεί. Έτσι, το βρήκε κάπως δύσκολο να συνηθίσει την δημοσιογραφική πρακτική της Δύσης.[13]

Στις 9 Νοεμβρίου 1989, λίγο πριν τη συνέντευξη τύπου εκείνης της ημέρας, ο Κρεντς έδωσε στον Σαμπόφσκι ένα κείμενο[14] για τους νέους προσωρινούς ταξιδιωτικούς κανονισμούς.[13] Το κείμενο ορίζει ότι οι ανατολικογερμανοί πολίτες θα μπορούν να ζητήσουν άδεια ταξιδιού στο εξωτερικό χωρίς να χρειάζεται να πληρούν κάποιο κριτήριο για τέτοια ταξίδια, ενώ επετράπη και η μόνιμη μετανάστευση μέσω οποιασδήποτε συνοριακής διάβασης-συμπεριλαμβανομένων αυτών ανάμεσα στα δύο Βερολίνα. Το κείμενο θα ίσχυε κανονικά από το επόμενο πρωί.[15]

Ο Σαμπόφσκι δεν είχε ενημερωθεί όταν ο Κρεντς διάβαζε το κείμενο νωρίτερα εκείνη την ημέρα σε αρκετά μέλη του Πολιτικού Γραφείου κατά την διάρκεια διαλείμματος, ούτε όταν γινόταν συζήτηση πριν συγκληθεί η ολομέλεια της επιτροπής. Ωστόσο, ένιωθε άνετα να το συζητήσει κατά τη συνέντευξη τύπου. Αργότερα δήλωσε ότι τα αναγκαία για τη διεξαγωγή μιας συνέντευξης τύπου ήταν να είναι σε θέση (ο ανακοινωτής) να μιλήσει γερμανικά και να διαβάσει ένα κείμενο χωρίς λάθη.[13] Στην συνέντευξη ανακοίνωσε το έγγραφο. Ένας από τους δημοσιογράφους ρώτησε πότε οι κανονισμοί θα τεθούν σε ισχύ. Ο Σαμπόφσκι υπέθεσε ότι θα γίνει αυθημερόν σύμφωνα με το κείμενο. Ύστερα απάντησε μετά από παύση λίγων δευτερολέπτων: "Απ'όσο ξέρω — μπαίνει σε ισχύ αμέσως, χωρίς καθυστέρηση." (γερμανικά: Das tritt nach meiner Kenntnis … ist das sofort … unverzüglich.‎‎)[16][17] Οι απόψεις διίστανται για το ποιος έκανε την ερώτηση. Οι εμπλεκόμενοι δημοσιογράφοι είναι ο Ρικάρντο Έρμαν, ανταποκριτής του ιταλικού πρακτορείου ειδήσεων ANSA στο Βερολίνο, και ο ανταποκριτής της γερμανικής Bild Zeitung (ταμπλόιντ) Πέτερ Μπρίνκμαν. Οι δύο δημοσιογράφοι κάθονταν στην πρώτη σειρά κατά τη συνέντευξη τύπου, και φέρεται να έκαναν την ερώτηση πότε οι κανονισμοί θα τεθούν σε ισχύ.[18][19]

Αργότερα, όταν ρωτήθηκε αν οι νέοι κανονισμοί εφαρμόζονταν για τα ταξίδια μεταξύ Ανατολικού και Δυτικού Βερολίνου, ο Σαμπόφσκι κοίταξε το κείμενο ξανά και ανακάλυψε ότι ίσχυε και για αυτά τα ταξίδια. Όταν ο Ντάνιελ Τζόνσον από την Τέλεγκραφ ρώτησε τι σήμαινε αυτό για το Τείχος του Βερολίνου, ο Σαμπόφσκι σταμάτησε για λίγο πριν δώσει μια απάντηση για το Τείχος, η οποία συνδεόταν με το μεγαλύτερο ζήτημα του αφοπλισμού.[20]

Μετά τη συνέντευξη τύπου, ο Σαμπόφσκι έδωσε ζωντανή συνέντευξη στον Τομ Μπρόκοου του NBC. Όταν ρωτήθηκε εάν ήταν αλήθεια ότι οι ανατολικογερμανοί μπορούσαν πλέον να ταξιδεύουν χωρίς να χρειάζεται να περάσουν από μια τρίτη χώρα, ο Σαμπόφσκι απάντησε σε σπαστά αγγλικά ότι οι ανατολικογερμανοί πλέον "δεν αναγκάζονταν περαιτέρω να φύγουν από την ΛΔΓ και να περάσουν ενδιάμεσα από άλλη χώρα". Μετά δήλωσε ότι τώρα μπορούν να "περάσουν από τα σύνορα." Όταν ο Μπρόκοου ρώτησε αν αυτό σήμαινε "ελευθερία ταξιδιού," ο Σαμπόφσκι απάντησε, "Ναι, φυσικά", και πρόσθεσε ότι δεν είναι "θέμα τουρισμού", αλλά "άδεια φυγής από την ΛΔΓ."[21]

Τα γερμανικά δημόσια εθνικά τηλεοπτικά κανάλια έδειξαν μέρη της συνέντευξης του Σαμπόφσκι στο κεντρικό βραδινό δελτίο του ZDF, heute στις 7:17 μ.μ. Λίγο αργότερα μεταδόθηκε στο Tagesschau του ARD, το οποίο μεταδίδεται στις 8 μ.μ. Τα νέα μεταδόθηκαν και στην Ανατολική Γερμανία από την δυτικογερμανική τηλεόραση, καθώς ήταν διαθέσιμη σε όλη σχεδόν την Ανατολική Γερμανία. Η είδηση εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά με τις αναφορές να επαναλαμβάνουν τα γεγονότα κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Καθώς η νύχτα προχωρούσε, χιλιάδες Ανατολικογερμανοί άρχισαν να φτάνουν στις έξι συνοριακές διαβάσεις κατά μήκος του Τείχους του Βερολίνου. Απαίτησαν να τους επιτραπεί να περάσουν. Το μόνο που κατάφερναν οι ζωντανές τηλεοπτικές μεταδόσεις από το σημείο ήταν να έρχονται όλο και περισσότεροι Ανατολικογερμανοί στο τείχος. Τα πλήθη υπερείχαν αριθμητικά των συνοριοφυλάκων που αρχικά προσπάθησαν να κερδίσουν χρόνο. Ωστόσο, κανείς δεν ήταν πρόθυμος να πυροβολήσει. Τέλος, στις 11:30 μ. μ., ο αξιωματικός της Στάζι αξιωματικός Χάραλντ Γιέγκερ αποφάσισε να ανοίξει τις πύλες στην συνοριακή διάβαση Μπορνχόλμερ Στράσε και να επιτρέψει την είσοδο στο δυτικό Βερολίνο.[22]

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου ήταν το βασικό γεγονός που οδήγησε στο τέλος του ανατολικογερμανικού καθεστώτος. Η κατάρρευση του ανατολικογερμανικού καθεστώτος είχε ήδη αρχίσει, καθώς οι πολίτες εγκατέλειπαν την χώρα μέσω γειτονικών κρατών όπως η Τσεχοσλοβακία και η Ουγγαρία (και ύστερα έμπαιναν στην Δ. Γερμανία μέσω του συνόρου της Αυστρίας με την Ουγγαρία). Επίσης έμπαιναν στην Δ. Γερμανία περικυκλώνοντας τις πρεσβείες της δυτικής Γερμανίας στις προαναφερόμενες χώρες και ζητώντας άσυλο στη χώρα. Πράγματι, ο Βίκτορ Σεμπέστιεν έγραψε αργότερα ότι όταν οι πύλες άνοιξαν επιτρέποντας την ελεύθερη είσοδο στην δυτική Γερμανία και το αντίστροφο, η Ανατολική Γερμανία "έπαψε να υπάρχει." Έγραψε επίσης ότι πολλοί από τους συναδέλφους του Σαμπόφσκι ήταν πράκτορας των Αμερικανών ή των Δυτικογερμανών και δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι είχε γίνει "ένα απλό λάθος."[11] Το 2014, η σύζυγός του ισχυρίστηκε ότι ο Σαμπόφσκι είχε εις γνώσειν του τις πιθανές συνέπειες των λεγομένων στη συνέντευξη τύπου.[16]

Στις εκκαθαρίσεις της "παλιάς φρουράς του κόμματος", ο Σαμπόφσκι διεγράφη από το Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, σε μια προσπάθεια βελτίωσης της εικόνας του κόμματος. Μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, είχε βραβευτεί με το Τάγμα του Καρλ Μαρξ.

Πολιτική ζωή μετά την επανένωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Σαμπόφσκι το 2007
Ο τάφος του Σαμπόφσκι στο κοιμητήριο Βαλτνφρίντχοφ

Μετά την Γερμανική επανένωση, ο Σαμπόφσκι έγινε αρκετά επικριτικός των ενεργειών του στην ΛΔΓ και των συναδέλφων του στο Πολιτικό Γραφείο, καθώς και του σοσιαλισμού σοβιετικού τύπου γενικότερα.[23] Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Heimat-Nachrichten (Τα νέα της Πατρίδας) από το 1992 έως το 1999, μια εβδομαδιαία εφημερίδα την οποία συνίδρυσε με ένα δυτικογερμανό δημοσιογράφο στο Ρότενμπουργκ αν ντερ Φούλντα.[24]

Η συμβολή του στην εκστρατεία της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της Γερμανίας οδήγησε μερικούς πρώην συντρόφους του να τον αποκαλέσουν με τον όρο σεισοπυγίδα (γερμανική λέξη: Wendehals, αναφέρεται στο πουλί που μπορεί να γυρίσει το κεφάλι του κατά περίπου 180 μοίρες, κοροϊδευτική ονομασία για κομμουνιστές που έχουν γίνει καπιταλιστές).[25]

Μαζί με άλλα ηγετικά πρόσωπα του καθεστώτος της ΛΔΓ, κατηγορήθηκε για τις δολοφονίες Ανατολικογερμανών που προσπάθησαν να φύγουν από τη χώρα. Τον Ιανουάριο του 1995, Βερολινέζοι εισαγγελείς του απηύθυναν κατηγορίες.[26] Τον Αύγουστο του 1997 ο Σαμπόφσκι καταδικάστηκε μαζί με τον Έγκον Κρεντς και τον Γκύντερ Κλάιμπερ. Επειδή δέχτηκε την ηθική του ευθύνη και αποποιήθηκε την υποστήριξη του στην ΛΔΓ, φυλακίστηκε για 3 χρόνια. Τον Δεκέμβριο του 1999 ξεκίνησε να εκτίει την ποινή του στην φυλακή Χακενφέλντε στο Σπαντάου. Τον Σεπτέμβριο του 2000 αποφυλακίστηκε με χάρη από τον δήμαρχο Έμπερχαρντ Ντίπγκεν. Τον Δεκέμβριο του 2000 αποφυλακίστηκε.[27] Ήταν κριτικός του Κόμματος του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού/Αριστερό Κόμμα (διάδοχο κόμμα του ΣΕΚΓ). Το 2001 συνεργάστηκε με τον Μπέρμπελ Μπόλεϊ ως σύμβουλος του Φρανκ Στέφελ της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης.[28]

Θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την σύζυγο του, ο Σαμπόφσκι πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε οίκο ευγηρίας του Βερολίνου και έπαθε διάφορα καρδιακά επεισόδια και εγκεφαλικά.[23] Πέθανε στο Βερολίνο μετά από μακρά ασθένεια στις 1 Νοεμβρίου 2015, σε ηλικία 86 ετών.[29]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Gunter-Schabowski. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 filmportal.de. 85ab46161d8044539c36ec8d05784ce2. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Früheres SED-Politbüromitglied: Günter Schabowski ist tot». Ανακτήθηκε στις 1  Νοεμβρίου 2015.
  5. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2015861535. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2015.
  7. ↑ www.berliner-zeitung.de/archiv/ohne-das-politbuero-haette-es-die-toten-an-der-mauer-nicht-gegeben--begruendet-richter-josef-hoch-das-urteil--der-ideologische-schiessbefehl-,10810590,9325038.html. Ανακτήθηκε στις 1  Νοεμβρίου 2015.
  8. ↑ «Former East German Communist official Günter Schabowski dies in Berlin». DW.COM. 1 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2016. 
  9. ↑ «Im Alter von 86 Jahren: Günter Schabowski gestorben» (στα German). Frankfurter Allgemeine Zeitung. 1 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  10. ↑ «DDR-Geschichte: "Schabowski war einer der Schlimmsten"» (στα German). Mitteldeutsche Zeitung. 12 Μαρτίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2019. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  11. ↑ 11,0 11,1 Sebestyen, Victor (2009). Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire. New York City: Pantheon Books. ISBN 0-375-42532-2. 
  12. ↑ Sarotte, Mary Elise (2014). The Collapse: The Accidental Opening of the Berlin Wall. New York City: Basic Books. σελ. 23. ISBN 9780465064946. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Sarotte, p. 115
  14. ↑ text prepared by Gerhard Lauter: http://www.faz.net/aktuell/politik/25-jahre-deutsche-einheit/mauerfall-am-9-november-1989-und-im-uebrigen-die-grenze-ist-auf-12654876.html
  15. ↑ Sarotte, pp. 107–108
  16. ↑ 16,0 16,1 «Schabowskis Ehefrau: "Mein Mann wusste, was er sagte"» (στα German). Frankfurter Allgemeine Zeitung. 7 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  17. ↑ Hemmerich, Lisa (9 Νοεμβρίου 2009). «Schabowskis legendärer Auftritt: Das folgenreichste Versehen der DDR-Geschichte». 
  18. ↑ Walker, Marcus (Oct 21, 2009) "Did Brinkmannship Fell Berlin's Wall? Brinkmann Says It Did" The Wall Street Journal.
  19. ↑ You Tube
  20. ↑ Sarotte, p. 118
  21. ↑ Sarotte, p. 129.
  22. ↑ Wroe, David (8 November 2009). «'It was the best and worst night'». Al Jazeera America. http://www.aljazeera.com/focus/theberlinwall/2009/11/2009117102629473523.html. Ανακτήθηκε στις 14 October 2014. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα wife2.
  24. ↑ «Günter Schabowski: Der Mann, der aus Versehen die Mauer öffnete» (στα German). Focus. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  25. ↑ Pond, Elizabeth (1993). Beyond the Wall: Germany's Road to Reunification. Brookings Institution Press. σελ. 117. ISBN 0-8157-7154-1. 
  26. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα lemo.
  27. ↑ «BEGNADIGUNG: Günter Schabowski/Günther Kleiber» (στα German). Der Spiegel. 11 Σεπτεμβρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  28. ↑ «Frank Steffel: CDU-Spitzenkandidat fragt Schabowski um Rat» (στα German). Tagesspiegel. 8 Αυγούστου 2001. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  29. ↑ «Im Alter von 86 Jahren: Ex-SED-Funktionär Schabowski gestorben» (στα German). Tagesschau. 1 Νοεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Günter Schabowski στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκύντερ_Σαμπόφσκι&oldid=9841396"