Ιταλική αντίσταση

Το κίνημα των Παρτιζάνων

Χάρτης της Ιταλίας κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, με επίκεντρο την Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία

Ο Ροντόλφο Γκρατσιάνι εκτίμησε την δύναμη του κινήματος σε περίπου 70.000-80.000 άτομα έως και τον Μάιο του 1944. Περίπου το 41% ανήκε στις Ταξιαρχίες Γκαριμπάλντι και το 29% ήταν Αγωνιστές της Ταξιαρχίας Δικαιοσύνη & Ελευθερία (Giustizia e Libertà). Μία από τις ισχυρότερες μονάδες, η 8η Ταξιαρχία Γκαριμπάλντι, είχε 8.050 άνδρες (οι 450 άοπλοι) και ως βάση της είχε την περιοχή της Ρομάνια. Η Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (Comitato di Liberazione Nazionale, CLN) δρούσε ως επί το πλείστον στην περιοχή των Άλπεων, στα Απέννινα Όρη και στην Κοιλάδα του Πάδου της Ιταλικής Δημοκρατίας του Σαλό (Repubblica Sociale Italiana, RSI), καθώς και στη γερμανική Επιχειρησιακή Ζώνη Παράκτιας Περιοχής της Αδριατικής (OZAK) και στη ζώνη Επιχειρησιακής Περιοχής στους Πρόποδες των Άλπεων (OZAV), δηλαδή στις περιοχές Τρεντίνο και Νότιο Τιρόλο. Οι απώλειες της επιτροπής ανήλθαν στους 16.000 νεκρούς, τραυματίες ή συλληφθέντες στο διάστημα μεταξύ Σεπτεμβρίου 1943 και Μαΐου 1944.Στις 15 Ιουνίου 1944, το Γενικό Επιτελείο του Εθνικού Δημοκρατικού Στρατού της Ιταλίας (Esercito Nazionale Repubblicano, ENR) εκτιμά ότι η δύναμη των Παρτιζάνων ανέρχεται σε περίπου 82.000 άνδρες, από τους οποίους περίπου 25.000 ως έδρα τους έχουν το Πεδεμόντιο, 14.200 τη Λιγυρία, 16.000 την Βενέτσια Τζούλια, 17.000 την Τοσκάνη και την Εμίλια Ρομάνια, 5.600 το Βένετο και 5.000 την Λομβαρδία. Οι αριθμοί αυξήθηκαν σταδιακά από την εισροή νέων ανδρών που δραπεύτευαν από την στρατολογία της Ιταλικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, καθώς και από λιποτάκτες των ένοπλων δυνάμεων της Ιταλικής Δημοκρατίας του Σαλό. Μέχρι τον Αύγουστο του 1944, ο αριθμός των Παρτιζάνων είχε φτάσει τους 100.000 και ξεπέρασε τους 250.000 με την τελική εξέγερση τον Απρίλιο του 1945. Κατά την ιταλική αντίσταση 50.000 μαχητές έχασαν τη ζωή τους.

An Italian partisan in Florence on August 14, 1944

Partisan Alfredo Sforzini

Οι αριθμοί των μονάδων των Παρτιζάνων ποικίλουν, ανάλογα με την διοικητική μέριμνα (όπως η δυνατότητα να επαρκούν για όλους τα όπλα, τα ενδύματα και τα τρόφιμα) και τoν βαθμό της τοπικής στήριξης. Η βασική μονάδα ήταν η squadra (ομάδα). Τρεις ή περισσότερες ομάδες (συνήθως πέντε) αποτελούσαν ένα distaccamento (απόσπαση). Τρεις ή περισσότερες αποσπάσεις δημιουργούσαν μια brigata (ταξιαρχία) εκ των οποίων δύο ή περισσότερες μια divisione (μεραρχία). Σε ορισμένες περιοχές, διάφορες μεραρχίες σχημάτιζαν ένα gruppo divisione (ομάδα μεραρχίας). Αυτές οι ομάδες μεραρχίας ήταν υπεύθυνες για μια zona d'operazione (επιχειρησιακή ομάδα).

Ενώ τα πολυπληθέστερα βοηθητικά τμήματα του στρατού δρούσαν στις ορεινές περιοχές των Άλπεων και στα Απέννινα Όρη, άλλα μεγάλα τμήματα πολεμούσαν γύρω από τον ποταμό Πάδο. Στις μεγάλες πόλεις της βόρειας Ιταλίας, όπως η Πιατσέντσα, και στις γύρω κοιλάδες κοντά στη Γοτθική Γραμμή, το Κάστρο του Μοντετσίνο στεγάζει ένα από τα κεντρικά αρχηγεία των Παρτιζάνων. Το Gruppi di Azione Patriottica (GAP, "Πατριωτικές Ομάδες Δράσης") έκανε σαμποτάζ και ανταρτοπόλεμο, ενώ η Squadre di Azione Patriottica (SAP, "Πατριωτικά Squads Δράσης") ήταν υπεύθυνη για τις απεργίες και τις προπαγανδιστικές εκστρατείες. Όπως συνέβη και στη Γαλλική Αντίσταση, οι γυναίκες ήταν συχνά σημαντικά μέλη, ακόμα και αρχηγοί.

Οι Ιταλοί Παρτιζάνοι, όπως και οι αντίστοιχοι αντάρτες των υπόλοιπων περιοχών της Ευρώπης, είχαν στην κατοχή τους οποιοδήποτε όπλο μπορούσαν να βρουν. Τα πρώτα όπλα αποκτήθηκαν από πρώην στρατιώτες που πολέμησαν τους Γερμανούς κατακτητές και ανήκαν στα αποθέματα του Βασιλικού Ιταλικού Στρατού : τουφέκια Carcano, πιστόλια Beretta M1934 και M1935, περίστροφα Bodeo M1889, χειροβομβίδες SRCM και OTO καθώς και τα οπλοπολυβόλα Fiat-Revelli Modello 1935, Breda 30 και Breda M37. Αργότερα, τα όπλα K98k, MG 34, MG 42, Luger και Walther P38 και οι εμβληματικές χειροβομβίδες, συλλέχθηκαν και προστέθηκαν στον εξοπλισμό των Παρτιζάνων. Τα οπλοπολυβόλα (όπως το MP 40) ήταν στην αρχή ελάχιστα και συνήθως προορίζονταν για τους ηγέτες της ομάδας.

Τα αυτόματα όπλα εμφανίζονταν ολοένα και συχνότερα, με το που άρχισαν να καταλαμβάνονται σε μάχες και όταν οι στρατιώτες του καθεστώτος της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας ξεκίνησαν να αυτομολούν, φέρνοντας τα δικά τους όπλα. Τα όπλα Beretta MAB άρχισαν να χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο τον Οκτώβριο του 1943, όταν αρπάχτηκαν μαζικά από το εργοστάσιο της Beretta το οποίο τα παρήγαγε για την Βέρμαχτ. Οι Σύμμαχοι εφοδίαζαν με συμπληρωματικά όπλα (κυρίως βρετανικής προέλευσης) όπως: PIAT, τουφέκια Lee-Enfield, ελαφριά πολυβόλα Bren και Sten. Τα όπλα αμερικανικής προέλευσης προσφέρθηκαν σε μικρότερη κλίμακα από το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών (OSS): οπλοπολυβόλα Thompson (M1928, Μ3 και M1), United Defense M42 και καραμπίνες M1 με πτυσσόμενα αποθέματα. Άλλες προμήθειες περιελάμβαναν εκρηκτικές ύλες, ρουχισμό, μπότες, σιτηρέσια και χρήματα (που χρησιμοποιούνταν για την αγορά όπλων ή για την αποζημίωση πολιτών για κατασχέσεις).

Εξοχή

Οι χειρότερες συνθήκες και οι δυσκολότερες μάχες δόθηκαν στις ορεινές περιοχές. Οι πόροι ήταν ελάχιστοι και οι συνθήκες διαβίωσης άθλιες. Λόγω περιορισμένων προμηθειών, η αντίσταση ξεκίνησε ανταρτοπόλεμο. Αυτό σήμαινε ομάδες 40-50 αγωνιστών που έπλητταν και παραβίαζαν τους Ναζί και τους συμμάχους τους. Το μέγεθος των ταξιαρχιών ήταν ανάλογο των πόρων που είχαν στη διάθεσή τους οι αντάρτες. Τα όρια των πόρων δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν μεγάλες ομάδες σε μια περιοχή. Η κινητικότητα ήταν το κλειδί για την επιβίωσή τους. Η γνώση του εδάφους τους επέτρεπε περιορισμένες αποδράσεις σε μικρές ομάδες όταν σχεδόν τους περιέβαλαν οι Γερμανοί. Οι Παρτιζάνοι δεν είχαν μόνιμη έδρα ή κάποια βάση, κάτι που δυσκόλευε το έργο των αντιπάλων για ολική καταστροφή.

Οι ίδιοι οι αγωνιστές της αντίστασης στηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό στον τοπικό πληθυσμό για υποστήριξη και προμήθειες. Θα αντάλαζαν συχνά πράγματα ή απλώς θα ζητούσαν φαγητό, κουβέρτες και φάρμακα. Όταν λάμβαναν προμήθειες από οικογένειες, συχνά δίδονταν υποσχετικές που οι αγρότες μπορούσαν να μετατρέψουν μετά τον πόλεμο για χρήματα. Κοιμόντουσαν σε εγκαταλελειμμένα αγροκτήματα και φάρμες. Ένας λογαριασμός από τον Παολίνο «Αντρέα» Ρανιέρι (πολιτικός κομισάριος της εποχής) περιέγραφε μαχητές να χρησιμοποιούν τα γαϊδούρια για να μεταφέρουν εξοπλισμό τη νύχτα, ενώ κατά τη διάρκεια της ημέρας αγρότες να τους χρησιμοποιούν στα χωράφια. Οι Ναζί προσπάθησαν να χωρίσουν τον τοπικό πληθυσμό από τους αγωνιστές υιοθετώντας μια πολιτική αντίποινων: τη δολοφονία 10 Ιταλών για κάθε Γερμανό που σκοτωνόταν από τους Παρτιζάνους. Εκείνοι που θα εκτελούνταν θα προέρχονταν από το χωριό κοντά στο οποίο έλαβε χώρα η επίθεση, είτε μερικές φορές από αιχμαλωτισμένους συμπατριώτες.

Οι γερμανικές τιμωρίες απέτυχαν και αντ 'αυτού ενίσχυσαν τις σχέσεις. Επειδή οι περισσότεροι μαχητές αντίστασης ήταν αγρότες, οι τοπικοί πληθυσμοί αισθάνθηκαν την ανάγκη να τους φροντίσουν από μόνοι τους. Μία από τις μεγαλύτερες μάχες ήταν εκείνη για το Monte Battaglia (κυριολεκτικά: την "Ορεινή Μάχη"), μια βουνοκορφή, μέρος της Γοτθικής Γραμμής. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944, μια κοινή δύναμη 250 Παρτιζάνων και τριών στρατιωτικών ομάδων των ΗΠΑ από την 88η Διεύθυνση Πεζικού, επιτέθηκαν στο λόφο που βρισκόταν υπό την κυριαρχία του 290ου γερμανικού συντάγματος Γρεναδιέρων. Οι Γερμανοί πιάστηκαν εντελώς απροετοίμαστοι. Οι επιτιθέμενοι κατέλαβαν το λόφο και τον κράτησαν για πέντε ημέρες εναντίον ενισχυμένων γερμανικών μονάδων, εξασφαλίζοντας το δρόμο για την επέλαση των Συμμάχων.

Αστικές περιοχές

Οι δραστηριότητες αντίστασης διέφεραν στις πόλεις. Κάποιοι Ιταλοί αγνοούσαν τον αγώνα, ενώ άλλοι τον οργάνωναν και προπαγάνδιζαν, όπως τα Πατριωτικά Squads Δράσης (SAP). Ομάδες όπως οι Πατριωτικές Ομάδες Δράσης (GAP) ήταν υπεύθυνες για τις στρατιωτικές ενέργειες. Δημιουργήθηκε ένα πιο εκτεταμένο δίκτυο υποστήριξης από αυτό της υπαίθρου. Λειτούργησαν δίκτυα ασφαλών κατοικιών για την απόκρυψη όπλων και τραυματισμένων μαχητών. Συμμετείχαν μόνο οι πραγματικοί υποστηρικτές, καθώς ο καταναγκασμός θεωρούταν ενθαρρυντικός της προδοσίας. Οι άνθρωποι υποστήριζαν σε μεγάλο βαθμό την αντίσταση λόγω των οικονομικών δυσχερειών, ιδιαίτερα του πληθωρισμού. Οι τιμές των ζυμαρικών τριπλασιάστηκαν και του ψωμιού πενταπλασιάστηκαν από το 1938. Η πείνα ενοποίησε την Αντίσταση και τον γενικό πληθυσμό.

Γυναίκες αντάρτες

Κάρλα Καπόνι, υπαρχηγός της GAP (Πατριωτικές Ομάδες Δράσης)

Οι γυναίκες έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Μετά τον πόλεμο, περίπου 35.000 Ιταλίδες αναγνωρίστηκαν ως Παρτιζάνοι Αγωνιστές (partigiane combattenti) και 20.000 ως Πατριώτισσες (patriote), λόγω των δραστηριοτήτων τους. Η πλειοψηφία ήταν μεταξύ 20 και 29 ετών. Κατά βάση δρούσαν χωριστά από τους άντρες Παρτιζάνους. Λίγες εντάχθηκαν στις ταξιαρχίες και ακόμη πιο σπάνια στις ορεινές ταξιαρχίες. Γενικότερα, οι γυναίκες εθελόντριες της υπαίθρου δεν γινόντουσαν δεκτές. Παρ' όλα αυτά, εξακολουθούσαν να υπηρετούν σε ένα μεγάλο ποσοστό και είχαν σημαντική επιρροή.