Λουί Ωγκύστ Λε Τοννελιέ ντε Μπρετέιγ
Ο Λουί Σαρλ Ωγκύστ Λε Τοννελιέ , Βαρώνος ντε Μπρετέιγ και Βαρώνος ντε Πρεγί (7 Μαρτίου 1730 - 2 Νοεμβρίου 1807) ήταν Γάλλος αριστοκράτης, διπλωμάτης και πολιτικός. Ήταν ο τελευταίος πρωθυπουργός της μοναρχίας των Βουρβόνων, που διορίστηκε από τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ’ μόλις εκατό ώρες πριν από την Άλωση της Βαστίλης.
Στρατιώτης και πρέσβης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μπρετέιγ γεννήθηκε το 1730 στον πύργο του Αζαί-λε-Φερόν σε μια αριστοκρατική οικογένεια με ισχυρές διασυνδέσεις και είχε συγγένεια με τη διάσημη μαθηματικό και γλωσσολόγο Εμιλί ντυ Σατλέ. Έλαβε εξαιρετική εκπαίδευση στο Παρίσι και αργότερα εντάχθηκε στο στρατό, όπου πολέμησε στον Επταετή πόλεμο. Το 1758 εγκατέλειψε το στρατό και προσχώρησε στο γαλλικό Υπουργείο Εξωτερικών. Διορίστηκε γρήγορα Γάλλος πρέσβης της Κολωνίας, όπου αποδείχθηκε ότι έχει πολύτιμες διπλωματικές δεξιότητες. Δύο χρόνια αργότερα, το 1760 στάλθηκε στην Αγία Πετρούπολη ως Γάλλος πρέσβης στην Αυτοκρατορική Ρωσία, όπου προσωρινά αποσύρθηκε από τη θέση του, κατά τη στιγμή της επανάστασης του παλατιού, ενώ στον θρόνο τοποθετήθηκε η Αικατερίνη Β'. Το 1769 στάλθηκε στη Στοκχόλμη (Σουηδία) και στη συνέχεια εκπροσώπησε την κυβέρνηση του στη Βιέννη το 1770 (Μοναρχία των Αψβούργων), το 1773 στη Νάπολη (Βασίλειο της Νάπολης), και ξανά στη Βιέννη μέχρι το 1783.
Στη Σουηδία, έγινε αγαπημένος φίλος του νεαρού Βασιλιά Γουσταύο Γ, αλλά η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας τον αντιπαθούσε. Επίσης, άλλοι όπως ο Ιωσήφ Β’, είδαν τον Μπρετέιγ ως ένα επίμονο και παρορμητικό ανόητο και τον χλεύαζαν πίσω από την πλάτη του.
Βασιλικός Υπουργός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια των ταραχών του 1783, όταν η αριστοκρατία διαμαρτυρήθηκε ενάντια στις αυθαίρετες φυλακίσεις, ο υπουργός Μπρετέιγ αποφάσισε να καταργήσει τη φυλάκιση στο Βενσέν η οποια μετατράπηκε σε σιταποθήκη. Αφού επέστρεψε στη Γαλλία, διορίστηκε υπουργός της οικογένειας του βασιλιά. Υπό αυτήν την ιδιότητα εισήγαγε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση των φυλακών. Ήταν φιλελεύθερος και ανθρωπιστικός υπουργός και κατάφερε να μετριάσει τους νόμους λογοκρισίας. Πίστευε με πάθος ότι η μοναρχία πρέπει να ενθαρρύνει τους διανοούμενους και να μην τους βλέπει ως εχθρούς. Το 1784 έγινε μέλος του «Académie des Inscriptions et Belles-Lettres», δηλαδή μιας Γαλλικής κοινότητας αφιερωμένη στις ανθρωπιστικές επιστήμες.
Η περίοδος του Μπρετέιγ ως υπουργού του Βασιλιά της Γαλλίας συνέπεσε με την περίφημη υπόθεση του περιδεραίου, η οποία τον έφερε σε αντιπαράθεση με τον εχθρό του, Καρδινάλιο ντε Ροάν. Η αφοσίωση του Μπρετέιγ στη Μαρία Αντουανέτα, του πρόσφερε την ευγνωμοσύνη και την εμπιστοσύνη της βασίλισσας σε αυτή τη δύσκολη στιγμή. Δυστυχώς όμως, εκείνος υποτίμησε τη δύναμη της δημόσιας συμπάθειας για όσους εμπλέκονταν σε αυτή την υπόθεση. Επομένως η άμεση επίθεση που έκανε στον Ροάν, δεν του βγήκε σε καλό εφόσον άφησε τη βασίλισσα εκτεθειμένη σε δημόσια ταπείνωση. Επιπρόσθετα, συγκρούστηκε και με τον πολιτικό Σαρλ-Αλεξάντρ ντε Καλόν, ο οποίος ζήτησε την απόλυση του το 1787.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1788, οι διαμαρτυρίες κατά της μοναρχίας αναζωπυρώθηκαν, και τον Οκτώβριο του 1788, οι διαδηλωτές ζήτησαν χρήματα για πυροτεχνήματα και απαίτησαν από οποιονδήποτε ήταν πάνω σε άμαξα να κατεβεί και να τιμήσει τη μνήμη του Ερρίκου Δ΄. Στη συνέχεια έκαψαν επίσης φιγούρες που απεικόνιζαν τον Μπρετέιγ, τον Καλόν καθώς και τη Δούκισσα Γιολάντ ντε Πολαστρόν. Εν τω μεταξύ πρότειναν να κάνουν το ίδιο και με ομοιώματα της Μαρίας Αντουανέτας, αλλά τα στρατεύματα παρατάχτηκαν μπροστά τους και διέλυσαν τα πλήθη με βίαιο τρόπο στην Πλατεία Οτέλ ντε Βιλ.[5]
Στις 24 Ιουλίου 1788, ο Μπρετέιγ παραιτήθηκε, εξαντλημένος από τον αγώνα του για εξουσία στο Βασιλικό κοινοβούλιο. Στη συνέχεια ζήτησε να του επιτραπεί να αποχαιρετήσει τη βασίλισσα. Η Μαρία Αντουανέτα δεν αισθανόταν δυσαρέσκεια για τον χειρισμό του στην υπόθεση του περιδέραιου, και μάλιστα του υποσχέθηκε, να τον βοηθήσει στο μέλλον, αν βέβαια είχε αυτή τη δυνατότητα.
Διορισμός ως πρωθυπουργός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Καθώς η Γαλλία γινόταν ολοένα και πιο ασταθής, ο Μπρετέιγ αποσύρθηκε στο κάστρο του στο Ντανγκού. Αν και ήταν αηδιασμένος με τη γαλλική πολιτική εκείνης της εποχής, παρέμεινε απολύτως πιστός στη μοναρχία, παρά τις φιλελεύθερες απόψεις του για τον κοινωνικό πολιτισμό. Παραπονέθηκε αναφέροντας ότι «όποιος τολμά να υπερασπιστεί τις παλιές απόψεις είναι περιφρονημένος» και ισχυρίστηκε ότι «τρέχουμε σαν τρελοί στην καταστροφή μας»
Ο Μπρετέιγ ήρθε σε επαφή με συντηρητικά μέλη του κύκλου της βασίλισσας το 1789. Συμφώνησε να γίνει πρωθυπουργός, αφού πρώτα θα είχε απομακρυνθεί ο Ζακ Νεκέρ από τη θέση. Ο Νεκέρ ήταν δημοφιλής, αλλά οι βασιλικοί τον είδαν ως επικίνδυνο αναζητητή δημοσιότητας και ριζοσπαστικό. Προς αυτό το σκοπό, καταρτίστηκε προσεκτικά ένα καλά ενορχηστρωμένο σχέδιο από τον Μπρετέιγ, τη Δούκισσα ντε Πολαστρόν, τον αδελφό του βασιλιά, Κάρολο Φιλίππου και με την υποστήριξη της Μαρίας Αντουανέτας. Ωστόσο, αδυνατώντας να συγκρατήσει το μίσος του για τον Νεκέρ, ο Κόμης της Αρτουά προχώρησε άμεσα με το σχέδιο. Ο Νεκέρ απολύθηκε εβδομάδες νωρίτερα από ότι ο Μπρετέιγ πίστευε ότι θα ‘πρεπε γίνει. Έτσι διορίστηκε πρωθυπουργός στις 12 Ιουλίου 1789. Εν μέρει όμως, εξαιτίας της απόλυσης αυτής, ο Μπρετέιγ δέχτηκε επίθεση στις 14 Ιουλίου.
Διακυβέρνηση στην εξορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε τόσο επικίνδυνες εποχές, πολλοί εξέχοντες Βασιλικοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Γαλλία. Η Δούκισσα ντε Πολαστρόν δραπέτευσε στην Ελβετία, και ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ έστειλε τον κόμης της Αρτουά στο εξωτερικό για να τον σώσει από τη δολοφονία. Ο Μπρετέιγ πήγε πρώτα σε μια λουτρόπολη στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία πρώτου ξενιτευτεί στην Ελβετία.
Η γαλλική βασιλική οικογένεια τέθηκε υπό κράτηση κατ 'οίκον τον Οκτώβριο. Το μίσος και η βία που τους περιέβαλλε έδωσε στη Βασίλισσα ένα βασικό λόγο να φοβάται για τη ζωή της οικογένειας της. Η δυσαρέσκεια της Μαρίας Αντουανέτας μεγάλωσε, όταν ο Κάρολος Ι’ (που ζούσε πλέον στο Τορίνο) διόρισε τότε τον Καλόν στο συμβούλιο του. Η Μαρία Αντουανέτα περιφρόνησε τον Καλόν και ο διορισμός του ήταν το τέλος της φιλίας της με τον γαμπρό της. Ήταν πεπεισμένη ότι δεν μπορούσε πλέον να εμπιστευτεί για να διατηρήσει τα συμφέροντα της μοναρχίας. Έτσι η Μαρία Αντουανέτα αποφάσισε να διοριστεί πρωθυπουργός στην εξορία ο Μπρετέιγ. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ την υποστήριξε σε αυτήν την κίνηση, αλλά η Μαρία Αντουανέτα ήταν εκείνη που πήρε την πρωτοβουλία και επισημοποίησε τη θέση του Μπρετέιγ. Στην πραγματικότητα, ήταν πλέον ο επικεφαλής διπλωμάτης της Βασιλικής Οικογένειας στο εξωτερικό. Στη Σολοθούρν, τον Νοέμβριο του 1790, έλαβε από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ’ αποκλειστικές εξουσίες για διαπραγμάτευση με τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, και στις προσπάθειές του να ελέγξει την κακώς διπλωματία των αυτοκρατορικών μεταναστών, έφτασε σύντομα σε αντιπολίτευση με τον παλιό του αντίπαλο Καλόν, ο οποίος κατείχε αρχηγική θέση στα συμβούλια τους.
Βαρέν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε συνεργασία με τον αγαπητό φίλο της Μαρίας Αντουανέτας, τον Σουηδό κόμη Άξελ φον Φέρσεν, ο Μπρετέιγ οργάνωσε τη διαφυγή της βασιλικής οικογένειας από το Παρίσι το 1791, συγκεντρώνοντας την υποστήριξη του Βασιλιά Γουσταύου Γ΄ της Σουηδίας. Η προσπάθεια θα στεφόταν με επιτυχία, αν την τελευταία στιγμή δεν επενέβαινε ο Ζαν-Μπατίστ Ντρουέ, ο Ρεπουμπλικανός γιος ενός τοπικού ταχυδρόμου. Ήταν επίσης ο Μπρετέιγ που διαπραγματεύτηκε με τις μοναρχίες της Ευρώπης για να τους πείσει να πολεμήσουν τη Γαλλική Επανάσταση. Μετά την αποτυχία της φυγής στο Βαρέν, ο Μπρετέιγ έλαβε οδηγίες από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄, με σκοπό να αποκαταστήσει φιλικές σχέσεις με τους πρίγκιπες. Η δυσπιστία του απέναντι στους αδελφούς του βασιλιά και η υπεράσπισή του για το προνόμιο του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ ήταν σε κάποιο βαθμό δικαιολογημένη, αλλά η αδιάλλακτη στάση του απέναντι σε αυτούς τους πρίγκιπες υπογράμμισε τις διαφωνίες της βασιλικής οικογένειας στα μάτια ξένων ηγεμόνων, οι οποίοι έβλεπαν τον κόμη της Προβηγκίας ως φυσικό εκπρόσωπος του αδελφού του και βρήκαν ένα πρόσχημα για μη παρέμβουν εκ μέρους του Λουδοβίκου στις αντικρουόμενες δηλώσεις των διαπραγματευτών.
Οι προσπάθειες του ήταν τελικά μάταιες. Η μοναρχία των Βουρβόνων στη Γαλλία ανατράπηκε το 1792, ακολουθούμενη από σφαγές πολλών βασιλικών στο Παρίσι. Τον Ιανουάριο του 1793, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ εκτελέστηκε. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, η Μαρία Αντουανέτα είχε παρόμοια κατάληξη. Ενώ το 1795, ο γιος τους, ο Λουδοβίκος ΙΖ' πέθανε στη φυλακή.
Μετέπειτα ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ίδιος ο Μπρετέιγ ήταν το αντικείμενο βίαιων επιθέσεων από το κόμμα των πριγκιπών, οι όποιοι ισχυρίστηκαν ότι επέμεινε στην άσκηση εξουσιών που είχε ανακληθεί από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ’. Μετά την εκτέλεση της Μαρίας Αντουανέτας αποσύρθηκε σε ιδιωτική ζωή κοντά στο Αμβούργο. Πέρασε την επόμενη δεκαετία στην εξορία. Η πίστη του στο οίκο των Βουρβόνων είχε τελειώσει με το θάνατο του τελευταίου μικρού απογόνου του βασιλιά το 1795. Μισούσε τους δύο επιζώντες αδελφούς του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, ιδιαίτερα όμως τον κόμη Κάρολο Φίλιππο.
Στον Μπρετέιγ επιτράπηκε να επιστρέψει στη Γαλλία το 1802 από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, έχοντας κάνει την ειρήνη του με την πρώτη γαλλική αυτοκρατορία. Προσπάθησε να παροτρύνει άλλους βασιλικούς να τον υποστηρίξουν, αλλά η προσπάθεια ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεπιτυχής. Οι περισσότεροι προτιμούσαν να παραμείνουν πιστοί στους εξόριστους Βουρβόνους.
Ο Μπρετέιγ πέθανε στη Γαλλία το 1807. Η Παλινόρθωση των Βουρβόνων πραγματοποιήθηκε το 1814, αλλά καθαιρέθηκε ξανά από την Ιουλιανή Επανάσταση του 1830.
Κληρονομιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μυστική αλληλογραφία του Μπρετέιγ με τον Λουδοβίκος ΙΣΤ’ και τη Μαρία Αντουανέτα ανακαλύφθηκε πρόσφατα σε ένα αυστριακό κάστρο από τον Βρετανό ιστορικό καθηγητή Μονρό Πράις. Τα ευρήματά του παρουσιάστηκαν στο βιβλίο «Η πτώση της Γαλλικής Μοναρχίας: Λουδοβίκος ΙΣΤ’, Μαρία Αντουανέτα και ο Βαρόνος ντε Μπρετέιγ» (The Fall of the French Monarchy: Louis XVI, Marie-Antoinette and the baron de Breteuil), ή αλλιώς με τον τίτλο «ο Δρόμος προς τις Βερσαλλίες» (The Road from Versailles). Μέχρι σήμερα, είναι το πιο ολοκληρωμένο βιβλίο για την πορεία Μπρετέιγ και τον αγώνα του για να σώσει τη Γαλλική Μοναρχία.
Το «Pavillon de Breteuil», στις Σέβρες της Γαλλίας, το σπίτι του Διεθνούς Γραφείου Βαρών και Μέτρων, πήρε το όνομα του από τον βαρόνο.[6]
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 www
.landrucimetieres .fr /spip /spip .php?article4604. - ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. rkd
.nl /explore /artists /455188. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2020. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12561986t. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Γαλλική Ακαδημία Επιστημών. www
.academie-sciences .fr /archivage _site /academie /membre /liste _president .htm. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2020. - ↑ Peter Kropotkin (1909). «Chapter 5». The Great French Revolution, 1789-1793. Μτφρ. N. F. Dryhurst. New York: Vanguard Printings. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2021.
- ↑ "The Baron de Breteuil and the Pavillon de Breteuil" Αρχειοθετήθηκε 21 August 2008 στο Wayback Machine. discusses his advanced social and humanitarian views and efforts.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Munro Price, "The ministry of the hundred hours : a reappraisal", French History, 4.3 (1990), pp 317–339
- Munro Price, The Baron de Breteuil : A First Minister in Emigration, The French Émigrés in Europe, 1789-1814, (London:Institut Français) 1999