Μεταπαγετώδης άνοδος

Στη γεωλογία και τη φυσική της Γης, ο όρος μεταπαγετώδης άνοδος περιγράφει την ανύψωση του εδάφους, κατά μερικά χιλιοστά το χρόνο, σε περιοχές που κάποτε ήταν καλυμμένες με πάγο κατά την εποχή των παγετώνων. Το φαινόμενο αυτό είναι έντονο σε βόρεια γεωγραφικά πλάτη, και ειδικά στη Σιβηρία, τη Σκανδιναβία και τμήματα των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά.

Το στρώμα πάγου που κάποτε κάλυψε μεγάλο τμήμα του Βόρειου Ημισφαίριου, είχε πάχος έως και 3 χιλιόμετρα. Το τεράστιο βάρος αυτού του στρώματος προκάλεσε σταδιακή υποχώρηση της λιθόσφαιρας (του ανώτερου στρώματος του φλοιού της Γης) και βύθισή της μέσα στο μανδύα. Όταν, πριν από 40.000 χρόνια, ο πάγος άρχισε να λιώνει, η λιθόσφαιρα άρχισε να επανέρχεται προς την αρχική της θέση. Η κίνηση αυτή όμως είναι πολύ αργή, καθώς το μεγάλο ιξώδες του μανδύα ασκεί μια δύναμη αντίθετη προς την άνοδο.

Έτσι, στα 10.000 χρόνια που πέρασαν από το ολοκληρωτικό λιώσιμο των παγετώνων, το έδαφος έχει ανέβει περίπου κατά 500 μέτρα. Αυτό υποστηρίζεται από την εύρεση θαλάσσιων οργανισμών που βρέθηκαν σε αυτό το υψόμετρο στη Σκανδιναβία, αλλά και θεωρητικούς υπολογισμούς. Με βάση δε μετρήσεις της ισοστατικής ανωμαλίας, της απόκλισης δηλαδή της επιτάχυνσης της βαρύτητας από το θεωρητικό αποτέλεσμα για την περιοχή, αλλά και του σημερινού ρυθμού ανόδου, προβλέπεται ότι η άνοδος θα συνεχιστεί για περίπου 200 μέτρα ακόμη, ή 4.000 χρόνια. Σε άλλες περιοχές, η μεταπαγετώδης άνοδος υπολογίζεται να τελειώσει σε 7-10.000 χρόνια

Η μεταπαγετώδης άνοδος προκαλεί ήδη προβλήματα σε κτίρια του 17ου και 18ου αιώνα, καθώς -όντας ανομοιόμορφη- επηρεάζει το έδαφος θεμελίωσης. Στη Σουηδία και Νορβηγία, αρκετά λιμάνια αναγκάζονται να αλλάξουν θέση με την πάροδο των δεκαετιών. Στα Βρετανικά Νησιά, όπου καλυμμένο με παγετώνες ήταν το βόρειο τμήμα τους, η ανύψωση της Σκωτίας και των γύρω περιοχών προκαλεί τη βύθιση του Νότιου τμήματος του νησιού.