Μπολ

Κινέζικο μπολ με διακόσμηση "Τριών Φίλων" (1426–1435),πορσελάνη με γαλάζια διακόσμηση, διάμετρος: 30,2 εκ., Μουσείο Τέχνης του Κλίβελαντ (ΗΠΑ)

Μπολ για σερβίρισμα φαγητού (σε αυτή την περίπτωση, τσίλι)

Το μπολ ή γαβάθα είναι ένα στρογγυλό πιάτο ή δοχείο που χρησιμοποιείται γενικά για την προετοιμασία, το σερβίρισμα, την αποθήκευση ή την κατανάλωση φαγητού. Το εσωτερικό ενός μπολ έχει χαρακτηριστικό ημισφαιρικό σχήμα. Αυτό καθιστά τα μπολ ιδιαίτερα κατάλληλα για να κρατούν υγρά και ρευστά τρόφιμα, καθώς το περιεχόμενο του μπολ συγκεντρώνεται με φυσικό τρόπο στο κέντρο του από τη δύναμη της βαρύτητας. Το εξωτερικό ενός μπολ είναι συνήθως στρογγυλό, αλλά μπορεί να είναι οποιουδήποτε σχήματος.

Το μέγεθος των μπολ ποικίλλει από μικρά μπολ που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση μιας μερίδας φαγητού έως μεγάλα μπολ, όπως είναι οι σαλατιέρες, που χρησιμοποιούνται συχνά για το σερβίρισμα ή την αποθήκευση περισσότερων από μία μερίδων φαγητού. Υπάρχει κάποια επικάλυψη μεταξύ μπολ, κυπέλλων και πιάτων. Τα πολύ μικρά μπολ ονομάζονται συχνά κύπελλα, ενώ τα βαθιά πιάτα ονομάζονται ενίοτε και μπολ.

Σε πολλούς πολιτισμούς, τα μπολ είναι το πιο κοινό είδος δοχείου που χρησιμοποιείται για το σερβίρισμα και την κατανάλωση φαγητού. Ιστορικά, μικρά μπολ χρησιμοποιήθηκαν επίσης για το σερβίρισμα τόσο τσαγιού όσο και αλκοολούχων ποτών. Στη δυτική κουλτούρα, χρησιμοποιούνται για την ίδια χρήση κυρίως πιάτα και φλιτζάνια.

Ιστορία

Ρουμανικό μπολ από τη μέση εποχή του χαλκού, π. 1550 π.Χ., 15,5×31,3 εκ., Μουσείο Τέχνης του Κλίβελαντ (ΗΠΑ)

Τα σύγχρονα μπολ μπορούν να είναι κατασκευασμένα από κεραμικό, μέταλλο, ξύλο, πλαστικό και άλλα υλικά. Μπολ φτιάχνονται εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κάποια πρώτα δείγματα έχουν βρεθεί στην Κίνα, την αρχαία Ελλάδα, ιδίως την Κρήτη, και σε ορισμένους πολιτισμούς ιθαγενών της Αμερικής.

Στην αρχαία ελληνική κεραμική χρησιμοποιούνταν μικρά κύπελλα σε σχήμα μπολ που ονομάζονταν κύλικες. Οι φιάλες χρησιμοποιούνταν για σπονδές και είχαν ένα μικρό βαθούλωμα στο κέντρο για να συγκρατείται το μπολ με το δάχτυλο, αν και μια πηγή δείχνει ότι αυτά χρησιμοποιούνταν για άρωμα και όχι για κρασί. Ορισμένα μεσογειακά παραδείγματα από την εποχή του χαλκού χαρακτηρίζονται από περίτεχνη διακόσμηση και κομψό σχεδιασμό. Για παράδειγμα, το σχέδιο του αγγείου που βρέθηκε στη μινωική τοποθεσία της Φαιστού. Την 4η χιλιετία π.Χ., υπάρχουν ενδείξεις ότι ο πολιτισμός της Ουρούκ στην αρχαία Μεσοποταμία παρήγε μαζικά κύπελλα τυποποιημένων μεγεθών με λοξό χείλος. Επιπλέον, στην κινεζική κεραμική, υπάρχουν πολλά περίτεχνα ζωγραφισμένα κύπελλα και άλλα αγγεία που χρονολογούνται στη νεολιθική περίοδο. Μέχρι το 2009, το παλαιότερο μπολ που είχε βρεθεί ήταν 18.000 ετών.

Εξετάζοντας μπολ που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια μιας αρχαιολογικής ανασκαφής στη Βόρεια Αμερική, ο ανθρωπολόγος Βίνκας Στεποναΐτις ορίζει ένα μπολ με βάση τις διαστάσεις του, γράφοντας ότι διάμετρός του σπάνια πέφτει κάτω από το ήμισυ του ύψους του.

Κοινόχρηστα μπολ

Λαχ - χυλός από αλεύρι κεχριού σε κοινόχρηστο μπολ που σερβίρεται με ζαχαρούχο γάλα, Σενεγάλη, Δυτική Αφρική

Σε πολλούς πολιτισμούς, οι άνθρωποι μοιράζονται τα τρόφιμα και τα ποτά σε ένα κοινόχρηστο μπολ ή κύπελλο. Στο Μάλι, το όνομα της πόλης Μπαντιαγκάρα προέρχεται από το κοινόχρηστο μπολ όπου σερβίρονται τα γεύματα. Το όνομα μεταφράζεται χαλαρά ως "μεγάλο μπολ φαγητού". Στη Ζιμπάμπουε, η σάτζα τρώγεται παραδοσιακά από κοινόχρηστο μπολ, μια παράδοση που διατηρείται ακόμα από ορισμένες οικογένειες, κυρίως σε αγροτικές περιοχές. Τρώγεται γενικά με το δεξί χέρι χωρίς μαχαιροπίρουνα και συχνά τυλίγεται σε μπαλάκι το οποίο βυθίζεται σε διάφορα καρυκεύματα όπως σάλτσα, ξινόγαλα ή πουρέ λαχανικών. Το λαχ είναι ένας δημοφιλής βρασμένος χυλός που παρασκευάζεται με αλεύρι κεχριού που συνήθως σερβίρεται με ζαχαρούχο γάλα. Συνήθως σερβίρεται σε κοινόχρηστο μπολ ή πιατέλα στη Σενεγάλη.

Στην Κίνα, θεωρείται αγενές και ανθυγιεινό να χρησιμοποιούνται ατομικά τσόπστικς για να μαζεύεται τον φαγητό από κοινόχρηστα μπολ και πιάτα.

Σε ορισμένους πολιτισμούς, το κοινόχρηστο μπολ προϋποθέτει ένα σύνολο κοινωνικών περιορισμών, όπως αποδεικνύεται από την ισπανική έκφραση "¿Cuándo hemos comido en el mismo plato?" (Ελληνικά: Πότε φάγαμε από το ίδιο πιάτο;).

Γκαλερί

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Βιβλιογραφικές αναφορές

• Hogan, C. Michael (2007). «Phaistos fieldnotes». The Modern Antiquarian. 
• Steponaitis, Vincas P. (1983). Ceramics, Chronology, and Community Patterns: An Archaeological Study at Moundville. New York: Academic Press. σελίδες 68–69. ISBN 978-0-12-666280-1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2004. 
• Walters, H. B. (1905). History of Ancient Pottery: Greek, Etruscan, and Roman. New York: Charles Scribner's Sons. σελίδες 140, 191–192. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «The Phiale of Achyris». Archaeological Institute of America. The Phiale is dated from 300 BC and is made of gold, includes pictures 
• «Corning Museum of Glass».