Οίκος των Γιαγκελλόνων
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Οίκος των Γιαγκελλόνων είναι δυναστικός Οίκος που τρία μέλη του ήταν μεγάλοι δούκες της Λιθουανίας, πέντε ήταν βασιλείς της Πολωνίας & μεγάλοι δούκες της Λιθουανίας, ένας βασιλιάς της Πολωνίας (μόνο), ένας βασιλιάς της Πολωνίας & της Ουγγαρίας, δύο βασιλείς της Ουγγαρίας & της Βοημίας και ένας άγιος, ο Καζίμιρ.
Αρχηγέτης τού Οίκου είναι ο Σκαλμάντας. Από τον εγγονό του Γκεντιμίνας ο Οίκος ονομάστηκε των Γκεντιμινιδών. Ήταν παγανιστές. Ο εγγονός αυτού Γιαγκιέλλο μεγάλος δούκας της Λιθουανίας βαπτίσθηκε [Β]Λαδίσλαος· με το γάμο του με την Γιαντβίγκα των Καπετιδών-Ανζού βασίλισσα της Πολωνίας, κόρη του Λουδοβίκου Α΄ της Πολωνίας, έγινε βασιλιάς της χώρας. Οι απόγονοί του αποτελούν τον κύριο Οίκο των Γιαγκελλόνων.
Όνομα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα προέρχεται από τον Γιογκάιλα, το πρώτο Μεγάλο Δούκα της Λιθουανίας που έγινε Βασιλιάς της Πολωνίας. Στην πολωνική, η δυναστεία είναι γνωστή ως Γιαγκελονόβι και το πατρώνυμο ως Γιαγκιελόντσικ, στα λιθουανικό ονομάζεται Jogailaičiai, στα Λευκορωσικά Яґайлавічы (Jagajłavičy), στα ουγγρικά Jagelló και στα τσεχικά Jagellonci, καθώς και Jagello ή Jagellon στην λατινική. Το Γιογκάιλα ετυμολογικά σημαίνει ισχυρός αναβάτης, από τις λιθουανικές λέξεις joti (πάω βόλτα) και gailus (δυνατός). [παραπομπή που απαιτείται]
Προδυναστικό παρασκήνιο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η διακυβέρνηση των Πιαστ, η προηγούμενη δυναστεία που κυβέρνηση την Πολωνία (γύρω στο 962-1370) είχε τελειώσει με τον θάνατο του Βασιλιά Καζίμιρ Γ΄ του Μέγα. Οι Γκεντιμινίδες, άμεσοι προκάτοχοι των πρώτων Γιαγκελόνιων, ήταν ηγεμόνες της Λιθουανίας με τον τίτλο του Μεγάλου Δούκα. Το βασίλειο τους, το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, κατοικούταν κυρίως από Λιθουανούς και Ρουθήνιους.
Ο Γιογκάιλα, ο ομώνυμος πρώτος κυβερνήτης της Γιαγκελονιανής δυναστείας ξεκίνησε ως ο μέγας Δούκας της Λιθουανίας. Ως αποτέλεσμα της Ένωσης των Κρέβο, έγινε Χριστιανός και παντρεύτηκε την 11χρονη Γιαντβίγκα της Πολωνίας (Jadwiga στα πολωνικά) (κόρη του Βασιλιά Λουδοβίκου Α΄ της Ουγγαρίας από τη δυναστεία των Ανδεγαυών). Έτσι έγινε Βασιλιάς της Πολωνίας και ίδρυσε την δυναστεία. Οι Ανδεγαυικοί κυβερνώντες ήταν η δεύτερη και τρίτη Γιαγκελονιανή δυναστεία των πολωνών Βασιλιάδων.
Οι ηγεμόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μπουτβύντας μέγας δούκας της Λιθουανίας (1292-95)
- Γκεντιμίνας μέγας δούκας της Λιθουανίας (1315-16), γιος του προηγουμένου
- Αλγκίρντας μέγας δούκας της Λιθουανίας (1345-77), γιος του προηγουμένου
- Γιαγκέλλο ως [Β]Λαδίσλαος Β΄ μέγας δούκας της Λιθουανίας (1345-77), μαζί με τη σύζυγό του βασιλιάς της Πολωνίας, γιος του προηγουμένου
- Βλαδίσλαος Γ΄ βασ. της Πολωνίας (1434-44) και Α΄ της Ουγγαρίας (1440-44), γιος του προηγουμένου
- Καζίμιρ Δ΄ βασ. της Πολωνίας (1447-92) και μέγας δούκας της Λιθουανίας (1440-92), αδελφός του προηγουμένου
- Βλαδίσλαος Β΄ βασ. της Ουγγαρίας (1490-1516) και της Βοημίας (1471-1516), πρώτος υιός του προηγουμένου
- Λουδοβίκος Β΄ βασ. της Ουγγαρίας-Βοημίας (1516-26), γιος του προηγουμένου
- Ιωάννης Α΄ βασ. της Πολωνίας (1492-1501), δεύτερος γιος του Καζίμιρ Δ'
- Αλέξανδρος βασ. της Πολωνίας (1501-06) και μέγας δούκας της Λιθουανίας (1492-1506), αδελφός του προηγουμένου
- Σιγισμούνδος Α΄ βασ. της Πολωνίας-Λιθουανίας (1506-48), αδελφός του προηγουμένου
- Σιγισμούνδος Β΄ βασ. της Πολωνίας-Λιθουανίας (1548-72), γιος του προηγουμένου
- Άννα βασ. της Πολωνίας (1575-87), αδελφή του προηγουμένου
Γενεαλογία Γιαγκελλόνων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Σκαλμάντας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Μπουτιγκέιντις μέγας δούκας της Λιθουανίας | Μπουτβύντας μέγας δούκας της Λιθουανίας | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ελισάβετ των Πιαστ | Καζίμιρ Γ΄ βασ. της Πολωνίας | Βυτένις μέγας δούκας της Λιθουανίας | Γκεντιμίνας μέγας δούκας της Λιθουανίας ΓΚΕΝΤΙΜΙΝΙΔΕΣ | Φιόντορ δούκας του Κιέβου | Μαργκίρις δούκας της Σαμογιτίας | Βαΐνιους δούκας τού Πολάτσκ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Λουδοβίκος Α΄ βασ. της Πολωνίας | Άννα των Πιαστ | Γιαουνούτις μέγας δούκας της Λιθουανίας | Αλγκίρντας μέγας δούκας της Λιθουανίας | Μανβύντας πρίγκιπας τού Κερναβέ, Σλονίμ | Λιουμπάρτας δούκας της Βολινίας | Κεστούτις μέγας δούκας της Λιθουανίας | Ναριμάντας δούκας του Πινσκ | Καριγιότας δούκας του Ναβαχρούντακ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1.Γιαντβίγκα των Καπετιδών-Ανζού βασ. της Πολωνίας | 2.Άννα του Τσέλγιε | 4.Σοφία του Χαλσχάνυ | Βλαδίσλαος Β΄ Γιαγκιέλλο μέγας δούκας της Λιθουανίας ΓΙΑΓΚΕΛΛΟΝΕΣ | Καριμπούτας πρίγκιπας τού Νόβγκοροντ-Σιβέρσκυι | Δημήτριος ο γέρων δούκας του Μπρυάνσκ | Βλαντίμιρ μέγας δούκας του Κιέβου | Σκιργκάιλα αντιβασιλιάς | Σβιτριγκάιλα μέγας δούκας της Λιθουανίας | Βυτάουτας μέγας δούκας της Λιθουανίας | Σιγισμούνδος μέγας δούκας της Λιθουανίας | Πατρίκας δούκας της Κορέλα, Ορέσεκ | Γεώργιος πρίγκιπας της Ποδολίας | Φιόντορ δούκας της Ποδολίας | Ντμίτρι Μπόμπροκ στρατηγός, βογιάρος της Μόσχας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (4) Βλαδίσλαος Γ΄ βασ. της Πολωνίας, Α΄ της Ουγγαρίας | (4) Καζίμιρ Δ΄ βασ. της Πολωνίας, μέγας δούκας της Λιθουανίας | Σιγισμούνδος κυβερνήτης της Βοημίας | Λενγκβένις πρίγκιπας του Μστισλάβλ | Καριγκάιλα πρίγκιπας του Μστισλάβλ | Βυγκάντας πρίγκιπας του Κερναβέ | Αντρέι δούκας του Πσκοβ, Πολότσκ | Σοφία των Γκεντιμινιδών | Μιχαήλ | Μιχαήλ του Κλοπσκ άγιος, σαλός | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Βλαδίσλαος Β΄ βασ. της Ουγγαρίας, Γ΄ της Βοημίας | Ιωάννης Α΄ Αλβέρτος βασ. της Πολωνίας | Αλέξανδρος βασ. της Πολωνίας, μέγας δούκας της Λιθουανίας | Σιγισμούνδος Α΄ βασ. της Πολωνίας, μέγας δούκας της της Λιθουανίας | Άννα των Ρουρικιδών σύζ. Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος Αυτ. των Ρωμαίων | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Άννα βασ. της Ουγγαρίας, Βοημίας σύζ.Φερδινάνδος Α΄ Αψβούργων αρχιδούκας της Αυστρίας, βασ. της Γερμανίας | Λουδοβίκος Β΄ βασ. Ουγγαρίας, Βοημίας | Ισαβέλλα σύζ.Ιωάννης Ζαπόλυα βασ. της Ουγγαρίας | Σιγισμούνδος Β΄ Αύγουστος βασ. της Πολωνίας, μέγας δούκας της Λιθουανίας | Άννα βασ. της Πολωνίας σύζ.Στέφανος Μπάτορυ | Αικατερίνη σύζ.Ιωάννης Γ΄ Βάζα βασ. της Σουηδίας | (νόθος) Ιωάννης επίσκοπος του Βίλνιους, Πόζναν | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Σιγισμούνδος Γ΄ Βάζα βασ. της Πολωνίας, μέγας δούκας της Λιθουανίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Σημείωση: οι Γιαγκέλλο / Βλαδίσλαος (Β΄) και Στέφανος Μπάτορυ ήταν βασιλείς της Πολωνίας συζυγικώ δικαιώματι (jure auxoris)
Πινακοθήκη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
![(Γιαγκιέλλο) [Β]Λαδίσλαος Β΄ βασ. της Πολωνίας ως σύζυγος της Γιαντβίγκα και μέγας δούκας της Λιθουανίας](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/%C5%BDygimont_A%C5%ADgust-Jagaj%C5%82a._%D0%96%D1%8B%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%82_%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82-%D0%AF%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0_%28K._Aleksandrovi%C4%8D%2C_1790%29.jpg/180px-%C5%BDygimont_A%C5%ADgust-Jagaj%C5%82a._%D0%96%D1%8B%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%82_%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82-%D0%AF%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0_%28K._Aleksandrovi%C4%8D%2C_1790%29.jpg)
(Γιαγκιέλλο) [Β]Λαδίσλαος Β΄ βασ. της Πολωνίας ως σύζυγος της Γιαντβίγκα και μέγας δούκας της Λιθουανίας -
Βλαδίσλαος Γ΄ βασ. της Πολωνίας, Α΄ Ουγγαρίας -
Καζίμιρ Δ΄ βασ. της Πολωνίας-Λιθουανίας -
Βλαδίσλαος Β΄ βασ. της Ουγγαρίας-Βοημίας -
Ιωάννης Α΄ βασ. της Πολωνίας -
Αλέξανδρος Α΄ βασ. της Πολωνίας-Λιθουανίας -
Σιγισμούνδος Α΄ βασ. της Πολωνίας-Λιθουανίας -
Λουδοβίκος Β΄ βασ. της Ουγγαρίας-Βοημίας -
Σιγισμούνδος Β΄ βασ. της Πολωνίας-Λιθουανίας
![(Γιαγκιέλλο) [Β]Λαδίσλαος Β΄ βασ. της Πολωνίας ως σύζυγος της Γιαντβίγκα και μέγας δούκας της Λιθουανίας](/https/el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:%C5%BDygimont_A%C5%ADgust-Jagaj%C5%82a._%D0%96%D1%8B%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%82_%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82-%D0%AF%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0_(K._Aleksandrovi%C4%8D,_1790).jpg)
.jpg)
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Małgorzata Duczmal, Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996.
- Stanisław Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy (1506–1648), Kraków 2000. ISBN 83-85719-48-2
- Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów (1963), ISBN 978-83-7469-522-0
- Wojciech Dominiak, Bożena Czwojdrak, Beata Jankowiak-Konik, Jagiellonowie
- Marek Derwich, Monarchia Jagiellonów (1399–1586)
- Krzysztof Baczkowski, Polska i jej sąsiedzi za Jagiellonów