Σαβοΐα (νομός)

Σαβοΐα
; Σημαία	; Έμβλημα
	; Σφραγίδα
Διοίκηση
Χώρα	Γαλλία
Περιοχή	Ωβέρνη-Ρον-Αλπ
Δημιουργία νομού	14 Ιουνίου 1860
Πρωτεύουσα	Σαμπερί
Υπονομαρχία	Αλμπερβίλ; Σαιν-Ζαν-ντε-Μωριέν
Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου	Ερβέ Γκαιμάρ (LR)
Νομάρχης	Λουί Λωζιέ
Κωδικός νομού	73
ISO 3166-2	FR-73
Κωδικός NUTS	FR717
Δημογραφία
Πληθυσμός	442.468 (1 Ιανουαρίου 2021)
Πυκνότητα	72 κάτοικοι/km²
Δεδομένα
Έκταση	6.028 km²
Υψόμετρο	1.595 μέτρα
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα); UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Υποδιαιρέσεις
Διαμερίσματα	3
Εκλογικές περιφέρειες	4
Καντόνια	19
Διακοινοτικότητες	17
Κοινότητες	273
Ιστότοπος
	http://www.savoie.pref.gouv.fr/
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα

Συντεταγμένες: 45°35′N 6°20′E / 45.583°N 6.333°E / 45.583; 6.333

Η Σαβοΐα (γαλλικά: Savoie‎‎) είναι γαλλικός νομός της περιοχής Ωβέρνη-Ρον-Αλπ, στα σύνορα με την Ιταλία, με πρωτεύουσα το Σαμπερί και υπονομαρχίες τις κοινότητες Αλμπερβίλ και Σαιν-Ζαν-ντε-Μωριέν.

Ο νομός Σαβοΐας είναι ο δεύτερος πιο ορεινός στη Γαλλία, μετά τον νομό Ωτ-Αλπ, με σχεδόν το 88% της επικράτειάς του να βρίσκεται σε ορεινές περιοχές. Πρόκειται κυρίως για την οροσειρά των Άλπεων και σε μικρότερο βαθμό για την οροσειρά του Ιούρα (Ζυρά) προς τα δυτικά.

Μαζί με την Άνω Σαβοΐα, η Σαβοΐα είναι ένας από τους δύο νομούς της ιστορικής περιοχής της Σαβοΐας. Το δουκάτο της Σαβοΐας προσαρτήθηκε από τη Γαλλία τον Ιούνιο 1860, μετά την υπογραφή της συνθήκης του Τορίνο τον Μάρτιο 1860.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών (INSEE) και το Ταχυδρομείο αποδίδουν στον νομό τον κωδικό 73.

Οι κάτοικοι ονομάζονται Σαβουαγιάρ. ^[3]

Τοπωνυμία

Το όνομα προέρχεται από την παλιά περιοχή Sapaudie (λατινικά: Sapaudia, γύρω στο 354, και σήμαινε «Η χώρα των ελάτων»(από το γαλατικό sapo= έλατο). Το όνομα εξελίχθηκε σε Sabaudia, Sabogla, Saboia, Savogia και τέλος Savoie: Σαβοΐα. Η Sapaudia αναφέρεται στη Res Gestae του Αμμιανού Μαρκελλίνου το 369 και στη συνέχεια στον 5ο αιώνα στη Notitia Dignitatum (κατάλογος αξιωματούχων), καθώς και στα Chronica Gallica του 511. Τον 12ο αιώνα η Sabaudia άρχισε να ονομάζεται Σαβοΐα.^[4]

Σε αντίθεση με τους περισσότερους άλλους γαλλικούς νομούς, ο νομός της Σαβοΐας έχει διατηρήσει το ιστορικό του όνομα και δεν έχει ονομαστεί σύμφωνα με τη γεωγραφία του τόπου. Αυτό εξηγείται από την καθυστερημένη δημιουργία του νομού, το 1860. Εκείνη την εποχή, η μετα-επαναστατική βούληση να ξεχαστεί η παλιά διαίρεση ανά επαρχία του Παλαιού Καθεστώτος δεν ήταν τόσο ισχυρή όσο λίγο μετά τη Γαλλική επανάσταση του 1789.

Γεωγραφικά στοιχεία

Η Σαβοΐα ανήκει στην περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ. Έχει έκταση 6.028 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Διοικητικά αποτελείται από 3 διαμερίσματα και περιλαμβάνει 273 κοινότητες. Ο πληθυσμός του νομού είναι 429.681 κάτοικοι (στην απογραφή του 2016). Πρωτεύουσα του νομού είναι το Σαμπερί (59.183 κάτοικοι) και υπονομαρχίες οι κοινότητες Αλμπερβίλ (19.055 κάτοικοι) και Σαιν-Ζαν-ντε-Μωριέν (7.794 κάτοικοι).

Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Γαλλίας, στα σύνορα με την Ιταλία και συνορεύει: προς τα βόρεια με την Άνω Σαβοΐα, προς τα δυτικά με τους νομούς Αιν και Ιζέρ, προς τα νότια με τον νομό Ωτ-Αλπ. Προς τα ανατολικά συνορεύει με την Ιταλία, με την κοιλάδα της Αόστα και τη Μητροπολιτική πόλη του Τορίνο.

Το μεγαλύτερο μέρος της Σαβοΐας καλύπτεται από βουνά. Περιλαμβάνει πολλές οροσειρές, μεταξύ των οποίων τις δασωμένες οροσειρές των Μπωζ και της Σαρτρέζ των Προάλπεων, την οροσειρά των Αραβίς στα σύνορα με την Άνω Σαβοΐα, την οροσειρά της Βανουάζ, τμήμα του Λευκού όρους, τις κορυφές Γκραντ Κας (3.855 μέτρα), Γκαντ Σασιέρ (3.747 μ.) και Γκλασιέ (3.834 μ.), τη διάβαση του όρους Σενί, τις διαβάσεις του Γκαλιμπέ (2.642 μ.) και του Ιζεράν (2.764 μ.), υψηλότερη διάβαση των Άλπεων και της Γαλλίας, και τη σήραγγα Φραζύς, που καταλήγει στην Ιταλία. Γεωφυσικός χάρτης του νομού.^[5]

Όσον αφορά την υδρογραφία, ο νομός διασχίζεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά από τους ποταμούς Ιζέρ και Αρκ, οι οποίοι πηγάζουν κοντά στο Ιζεράν. Ο Ιζέρ κατεβαίνει την κοιλάδα της Ταρανταίζ και ο Αρκ την κοιλάδα της Μωριέν, μετά την οποία ενώνεται με τον Ιζέρ. Υπάρχουν πολλές λίμνες, οι κυριότερες είναι η λίμνη Μπουρζέ (44,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η μεγαλύτερη και βαθύτερη φυσική λίμνη που βρίσκεται αποκλειστικά στη Γαλλία) και η λίμνη Αιγκμπελέτ (5,45 χιλιόμετρα), μία από τις λιγότερο μολυσμένες στη Γαλλία, λόγω του νομαρχιακού διατάγματος του 1976 που απαγορεύει τη χρήση λέμβων θερμικής μηχανής (με εξαίρεση τις υπηρεσίες διάσωσης) στη λίμνη.^[6] Το υδάτινο στοιχείο αντιπροσωπεύει συνολικά 12.569 εκτάρια, εκ των οποίων τα 8.000 είναι λίμνες.

Οι δασικές και αγροτικές περιοχές αντιστοιχούν αντιστοίχως σε 193.500 και 190.000 εκτάρια, το ένα τρίτο του νομού. ^[7]

Η περιοχή με το χαμηλότερο ύψος βρίσκεται στην κοινότητα Σαιν-Ζενί-συρ-Γκιέ (210 μ.) και το υψηλότερο σημείο της στα 3.855 μέτρα για την κορυφή Γκραντ Κας στην οροσειρά της Βανουάζ, με μια υψομετρική διαφορά μεγαλύτερη των 3.600 μέτρων και ένα μέσο υψόμετρο του νομού στα 1.500 μέτρα.^[7] Η υψηλότερη κατοικημένη περιοχή είναι στο χιονοδρομικό κέντρο Τίνι, στα 2.150 μέτρα.

Ιστορία

Τα ευρήματα που υποδεικνύουν την ύπαρξη των πρώτων ανθρώπινων πολιτισμών στη Σαβοΐα χρονολογούνται από τη Νεολιθική περίοδο. Η περιοχή κατοικήθηκε διαδοχικά από κελτικές φυλές, με κυριότερη τους Αλλόβρογες, από τους Ρωμαίους, τους Βουργουνδούς, πριν γίνει μέρος της κομητείας της Σαβοΐας κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, το Δουκάτο της Σαβοΐας από το 1416 και το βασίλειο της Σαρδηνίας από το 1718. Μετά από περιόδους συμφωνίας και αντιπαλότητας με το όμορο βασίλειο της Γαλλίας, η Σαβοΐα συνδέθηκε για πρώτη φορά με τη μετα-επαναστατική Γαλλία από το 1792 μέχρι το τέλος της Πρώτης Αυτοκρατορίας το 1815. Στη συνέχεια επέστρεψε στον Οίκο της Σαβοΐας και εκεί παρέμεινε μέχρι τις 24 Μαρτίου 1860, ημέρα της υπογραφής του συμφώνου του Τορίνο που επικύρωσε την τελική προσάρτηση της Σαβοΐας στη Γαλλία. Μετά από δημοψήφισμα τον Απρίλιο, με μεγάλη πλειοψηφία υπέρ της προσάρτησης, ενσωματώθηκε επισήμως στη Γαλλία στις 14 Ιουνίου.

Οι νομοί Σαβοΐας και Άνω Σαβοΐας δημιουργήθηκαν την επόμενη μέρα, 15 Ιουνίου 1860.

Από το 1960 έως το 2015, η Σαβοΐα ήταν νομός της περιοχής Ρον-Αλπ. Την 1η Ιανουαρίου 2016 η περιοχή Ρον-Αλπ συγχωνεύτηκε με την περιοχή Ωβέρνη και πλέον αποτελούν τη νέα διοικητική περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ.

Διοικητική διαίρεση

Ο νομός Σαβοΐας χωρίζεται σε 3 διαμερίσματα, 19 καντόνια και 273 κοινότητες:

Διαμέρισμα	Καντόνια	Κοινότητες	Πληθυσμός Απογραφή 2016	Έκταση χμ²	Πυκνότητα Κάτ./χμ²	Κωδ. INSEE
Αλμπερβίλ	5	69	111.751	2.466,14	45	731
Σαμπερί	12	151	274.839	1.586,09	173	732
Σαιν-Ζαν-ντε-Μωριέν	3	53	43.091	1.976,02	22	733
Σύνολο νομού	19	273	429.681	6.028,25	71	73

Πόλεις

Οι κυριότερες κοινότητες του νομού της Σαβοΐας είναι:

Πόλη	Πληθυσμός (2016)	Διαμέρισμα
Σαμπερί	59.183	Σαμπερί
Αιξ-λε-Μπαιν	29.799	Σαμπερί
Αλμπερβίλ	19.055	Αλμπερβίλ
Σαιν-Ζαν-ντε-Μωριέν	7.794	Σαιν-Ζαν-ντε-Μωριέν
Μπουρ-Σαιν-Μωρίς	7.265	Αλμπερβίλ
Μουτιέ	3.509	Αλμπερβίλ

Οικονομία

Σύμφωνα με το Εμπορικό Επιμελητήριο του Σαμπερί, σχεδόν το 50% των εσόδων του νομού προέρχεται από τον τουρισμό. Κάθε χρόνο, η Σαβοΐα φιλοξενεί πάνω από 30 εκατομμύρια επισκέπτες. Ο νομός διαθέτει επίσης φυσικούς πόρους με ιδιαίτερη δυναμική στην επεξεργασία μεταλλευμάτων, λιθάνθρακας και σιδηρομεταλλεύματα, και την υδροηλεκτρική ενέργεια.

Η Σαβοΐα έχει εξαιρετικά υψηλή αναλογία εξαγωγών / εισαγωγών, το 2005 κατά 214%. Οι εξαγωγές της ανήλθαν σε 1,768 δισ. ευρώ και σε εισαγωγές 825 εκατ. ευρώ. Οι κύριες εξαγωγές της ήταν χάλυβας, αλουμίνιο και ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εξαρτήματα.

Μόνο το ένα τρίτο της γης του νομού είναι κατάλληλο για τη γεωργία. Από τη συνολική έκταση υπάρχουν 90.028 εκτάρια σε αρόσιμες εκτάσεις και σε κήπους, 65.033 σε τεχνητά λιβάδια, 55.482 σε φυσικά λιβάδια, 122.615 σε ελαιώνες, 9.912 σε αμπελουργικές περιοχές. Πολυάριθμοι αμπελώνες καλλιεργούνται και τα πιο διάσημα κρασιά της περιοχής παράγονται από σταφύλια Gamay, Pinot noir και Mondeuse. Η παραγωγή φρούτων είναι η τρίτη μεγαλύτερη συνιστώσα της αγροτικής παραγωγής της.

Τα σημαντικότερα προϊόντα του εδάφους είναι τα σιτηρά, πατάτες, καπνός, κανάβι, κάστανα, μήλα, αχλάδια και κρασί (περίπου 140.000 hl). Η κτηνοτροφία είναι ανεπτυγμένη, ιδιαίτερα τα βοοειδή και τα πρόβατα στα εκτεταμένα βοσκοτόπια, καθώς και η τυροκομία και η επεξεργασία τροφίμων. Αξίζει επίσης να αναφερθεί και η ύφανση μεταξιού.

Ιαματικές πηγές βρίσκονται σε αρκετές λουτροπόλεις, όπως το Αιξ-λε-Μπαιν. Ο τομέας των υπηρεσιών συμβάλλει επίσης πολύ στην οικονομία της Σαβοΐας.

Τουρισμός

Κατά τη χειμερινή περίοδο, ο πληθυσμός της Σαβοΐας σχεδόν διπλασιάζεται και αυτό εξηγείται από την ανάπτυξη των χειμερινών σπορ. Η Σαβοΐα με τα εξήντα χιονοδρομικά κέντρα της είναι ο πιο εξοπλισμένος νομός της Γαλλίας. Τα περισσότερα από αυτά τα θέρετρα είναι παγκοσμίως γνωστά, όπως τα Βαλ-ντ'Ιζέρ, Τινι, Λες-Αρκ, Λα Πλάν, Κουρσεβέλ, Μεριμπέλ, κ.α.

Προσελκύουν τουρίστες και παραθεριστές από όλο τον κόσμο και ο κύκλος εργασιών που προέρχεται από τον τουρισμό υπολογίζεται στο 50% περίπου του ετήσιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Αυτό αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό μέρος των εσόδων της περιοχής, αλλά, σε σύγκριση με τον αριθμό των κατοίκων της, ανέρχονταν το 2005 σε 24.100 ευρώ κατά κεφαλή, φέρνοντας τη Σαβοΐα στη 2η θέση σε περιφερειακό επίπεδο, και στην 8η θέση σε εθνικό επίπεδο (εκτός Παρισιού και Λυών).^[8]

Αξιοθέατα-Μνημεία

Ο νομός Σαβοΐας έχει μια σημαντική αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά, λόγω της ποικιλομορφίας των πολιτισμών που την κατέλαβαν. Διαθέτει 214 κτίρια ταξινομημένα ως ιστορικά μνημεία. Αυτά τα μνημεία καλύπτουν όλες τις εποχές: ο Πέτρινος κύκλος του Σεζέ^[9] που χρονολογείται από τη Νεολιθική, η ρωμαϊκή Αψίδα του Καμπανού στο Αιξ-λε-Μπαιν, οι εκκλησίες και τα φεουδαρχικά κάστρα από τον Μεσαίωνα ή η παλιά είσοδος της σιδηροδρομικής σήραγγας του Φρεζύς του 19ου αιώνα. Με 25 ιστορικά μνημεία, η κοινότητα Σαμπερί, η ιστορική πρωτεύουσα της Σαβοΐας, καταλαμβάνει μόνη της το 12%.