Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 22/02/2020.
Η Μυθολογία είναι διακριτός επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη μελέτη των μύθων, δηλαδή των ιστοριών που ένας ιδιαίτερος πολιτισμός θεωρεί αληθινές και χαρακτηρίζουν ένα ιδιαίτερο θρησκευτικό ή πίστη. Γεγονότα που ανήκουν στον χώρο της μυθολογίας συχνά βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα και υπό συγκεκριμένες περιστάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατο των ιστορικών πηγών. Ένα περίτρανο παράδειγμα χρήσης της μυθολογίας στην ιστορική έρευνα είναι η χρήση της Ιλιάδας από τον Ερρίκο Σλήμαν για την ανακάλυψη των Μυκηνών.
Οι μύθοι είναι γενικά ιστορίες βασισμένες στην παράδοση και το θρύλο, προορισμένες αρχικά να ερμηνεύσουν το πώς ξεκίνησε η δημιουργία σε κοσμικό και τοπικό επίπεδο με μύθους της δημιουργίας ή ιδρυτικούς μύθους. Για παράδειγμα, υπάρχουν μύθοι δημιουργίας σε όλες τις μυθολογίες του πλανήτη που ασχολούνται με κοσμολογικά προβλήματα (η δημιουργία του σύμπαντος, των άστρων κλπ.) Υπάρχουν, επίσης, ιδρυτικοί μύθοι, που ερμηνεύουν αιτιολογικά την έναρξη λειτουργίας μιας πόλης. Η Αθήνα, η Ρώμη, το Βυζάντιο (η Κωνσταντινούπολη) και πάμπολλες άλλες, είναι πόλεις που διαθέτουν τον ιδρυτικό τους μύθο. Οι μύθοι ερμηνεύουν, επίσης, φυσικά φαινόμενα, ανεξήγητα πολιτισμικά κενά και ό,τι άλλο δεν μπορεί να ερμηνευθεί ορθολογικά. Ωστόσο, δε δημιουργήθηκαν όλοι οι μύθοι για ερμηνευτικούς σκοπούς. Στους περισσότερους εμπλέκεται μια υπερφυσική δύναμη ή θεότητα, αλλά αυτό δεν αποκλείει από την επικράτεια της μυθολογίας θρύλους και απλές αφηγήσεις που πέρασαν μέσω της προφορικής παράδοσης από γενεά σε γενεά. Οι Αδελφοί Γκριμ, για παράδειγμα, έδειξαν με πειστικό τρόπο ότι υπάρχει μυθολογικό περιεχόμενο ακόμα και στα ταπεινότερα παραμύθια.
Το παραμύθι αφ΄ εαυτού δεν είναι μύθος με την αυστηρή του έννοια, αλλά διαθέτει μυθολογικό περιεχόμενο. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα με μυθολογικό περιεχόμενο που δεν ανήκουν στην επικράτεια της μυθολογίας, αν και συχνά συγχέονται με το μύθο:
Ποια είναι η γενεσιουργός αιτία του μύθου; Ο Ρόμπερτ Γκρέιβς (Robert Graves) αναφερόμενος στον ελληνικό μύθο έδωσε έναν ορισμό αρκετά περιεκτικό: "Ο αληθινός μύθος μπορεί να οριστεί ως αποτέλεσμα της τελετουργικής μίμησης που τελείτο σε δημόσιους εορτασμούς, και σε πολλές περιπτώσεις καταγράφτηκε με εικονιστικό τρόπο". Το πιθανότερο είναι ότι ο Γκρέιβς επηρεάστηκε -όπως και τόσοι άλλοι- από τον Τζέιμς Φρέιζερ και το έργο του ο Χρυσός Κλώνος, έτσι ώστε να θεωρεί πως ο μύθος γεννιέται από πολλές πολιτισμικές ανάγκες. Για να απαντήσουμε σε ένα τέτοιο ερώτημα χρειάζεται καταρχήν να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι ανάγκες που ικανοποιούν οι μύθοι. Οι μύθοι "ενεργοποιούν" τις πολιτισμικές δομές ή την ταυτότητα μιας φυλής, μιας πόλης, ενός έθνους, συνδέοντάς την με συμπαντικές αλήθειες. Τέτοιου είδους μύθοι αιτιολογούν για παράδειγμα την κατοχή μιας περιοχής από κάποιον λαό.
Οι μυθολογικές μορφές τις περισσότερες φορές συνδέονται με κάποιες θρησκείες, όπως και οι μυθολογίες. Ορισμένοι χρησιμοποιούν τις λέξεις μύθος και μυθολογία, προκειμένου να χαρακτηρίσουν τις ιστορίες κάποιας θρησκείας ως ψευδείς ή τουλάχιστον αμφίβολες. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά με αυτόν τον τρόπο για να περιγράψει θρησκείες που ιδρύθηκαν από αρχαίες κοινωνίες και περιέχουν στοιχεία από τη Ρωμαϊκή, την Ελληνική ή τη Σκανδιναβική μυθολογία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διατηρούμε κατά νου ότι ενώ κάποιοι βλέπουν το Σκανδιναβικό και το Κελτικό πάνθεο ως απλά παραμύθια, υπάρχουν σήμερα κοινότητες στην Ευρώπη που το βλέπουν ως ραχοκοκκαλιά της θρησκείας τους, αν και οι σύγχρονες εκδοχές αυτών των πίστεων λίγο μοιάζουν με τις αρχαίες θρησκείες, (βλ. Νεοπαγανισμός). Από την άλλη, υπάρχουν πολλοί που δε θεωρούν ως ιστορικά αληθείς τους μύθους που περιβάλλουν την προέλευση και την ανάπτυξη θρησκειών, όπως ο Χριστιανισμός, ο Ιουδαϊσμός ή το Ισλάμ. Σε κάθε περίπτωση, αντί να εμπλέκεται κανείς με την ιστορικότητα ή μη τέτοιων ιδρυτικών ουσιαστικά μύθων είναι προτιμότερο να στρέφεται προς το δυναμισμό τους και τις ανάγκες που ικανοποιούν για την ανθρώπινη ψυχή.
Ορισμένοι άνθρωποι, ιδιαίτερα όσοι ακολουθούν αποκαλυπτικές θρησκείες που δικαιολογούν την ύπαρξή τους με όρους αυθεντικότητας των γραφών, πιθανώς προσβάλλονται, όταν χαρακτηρίζεται κάποια όψη της πίστης τους ως έκφραση του μύθου. Μια όψη της θεμελιοκρατίας στην αυστηρή της έννοια απαιτεί να εκλαμβάνεται ως αληθές λεπτομερειακά ό,τι καταγράφεται στις ιερές γραφές. Όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα συμφωνούν ότι κάθε θρησκεία έχει ένα σώμα μύθων που εκφράζουν βαθύτερες αλήθειες, αόρατες στο εξωτερικό τους επίπεδο.
Γι΄ αυτό η λέξη μυθολογία σήμερα χρησιμοποιείται για εκείνες τις ιστορίες που πιθανώς είναι ή δεν είναι ιστορικά αληθείς, αλλά αποκαλύπτουν θεμελιώδεις αλήθειες και ενοράσεις για την ανθρώπινη φύση, συχνά μέσω των αρχετύπων που διαθέτουν στη δομή τους. Επίσης, οι εν λόγω ιστορίες εκφράζουν τις απόψεις και τις πίστεις της χώρας, της χρονικής περιόδου, του πολιτισμού και/ή της θρησκείας που τους γέννησε. Μπορεί να μιλά κανείς για Ιουδαϊκή, Χριστιανική, ή Ισλαμική μυθολογία, περιγράφοντας το μυθολογικό τους δυναμικό, χωρίς να ασχολείται με την ιστορική εγκυρότητα ή μη των μύθων. Άλλωστε, πολλοί σύγχρονοι φιλελεύθεροι ραββίνοι και ιερείς του Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού, όπως και οι Νεοπαγανιστές δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δεχθούν ότι τα ιερά τους κείμενα είναι δυνατόν να περιέχουν μυθολογικά στοιχεία. Βλέπουν ότι στα ιερά τους κείμενα περιέχονται θρησκευτικές αλήθειες, θεϊκά εμπνευσμένες, που αποδίδονται στη φυσική γλώσσα της ανθρωπότητας, το μύθο. Φυσικά κάποιοι άλλοι διαφωνούν επ' αυτού.
Σειρές ή ταινίες επιστημονικής φαντασίας και βιβλία φανταστικής λογοτεχνίας παράγουν τους δικούς τους μύθους. Ο Ταρζάν, ο Πόλεμος των Άστρων, η σειρά Σταρ Τρεκ ή ακόμα η ταινία Μάτριξ, διαθέτουν ισχυρό μυθολογικό υπόβαθρο και αρχετυπικές όψεις που μπορούν κάλλιστα να εξελιχθούν σε αφήγηση με ισχυρό φιλοσοφικό υπόβαθρο ή να παράγουν το δικό τους φιλοσοφικό σύστημα. Αυτού του είδους τα θέματα δεν ανήκουν στην επικράτεια της μυθολογίας, αλλά παρέχουν το κατάλληλο συγκινησιακό και φιλοσοφικό υπόστρωμα για τις ψυχολογικές ανάγκες κάποιων ανθρώπων. Εξαιρετικό παράδειγμα αυτής της άποψης αποτελεί τόσο ο Άρχοντας των Δακτυλιδιών του Τζων Ρ. Ρ. Τόλκιν (J. R. R. Tolkien) ή η Γαιοθάλασσα της ΟύΤζέιμς Φρέιζερρσουλα Λε Γκεν.
Ωστόσο, η φανταστική λογοτεχνία δεν μπορεί να φτάσει στο μέγιστο βάθος της ανθρώπινης ψυχολογίας, όπως ο μύθος, εκτός και αν το θέμα γίνει απόλυτα πιστευτό. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι η μυθολογία Κθούλου στηρίζεται σε πραγματικές ιστορίες και κυρίως στην ύπαρξη ενός φανταστικού βιβλίου, του Νεκρονομικόν. Γύρω από τον κεντρικό πυρήνα αυτού του βιβλίου ο Αμερικανός συγγραφέας Χάουαρντ Φ. Λάβκραφτ δημιούργησε τη δική του τεχνητή μυθολογία, που άγγιξε ένα μεγάλο πλήθος σε όλο τον κόσμο.
Η μυθολογία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο παραμένει ζωντανή στο σύγχρονο κόσμο μέσω των αστικών μύθων, της επιστημονικής φαντασίας, της φανταστικής λογοτεχνίας και πολλών άλλων τρόπων. Το 1950 ο Ρολάν Μπαρτ, (Roland Barthes) δημοσίευσε μια σειρά δοκιμίων που εξέταζαν τους σύγχρονους μύθους και τη διαδικασία παραγωγής τους στο βιβλίο του Μυθολογίες.
Σχετικά πολυμέσα
.jpg)
.jpg)
.jpg)
