Gaetano Donizetti
Gaetano DONIZETTI (n. la 29-an de novembro 1797 en Bergamo, nun Italio - m. la 8-an de aprilo 1848 samloke) estis itala komponisto. Li apartenas al la plej gravaj operkomponistoj de la belkanto. Kelkaj el liaj operoj, ekz. L'elisir d'amore (eo: la amortrinkaĵo), Don Pasquale kaj Lucia di Lammermoor apartenas al la tutmonda normrepertuaro de la operejoj. aliaj, ekz Roberto Devereux, ĝis nun preskaŭ ne estas konataj.
| Gaetano Donizetti | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskonomo | Domenico Gaetano Maria Donizetti |
| Naskiĝo | 29-an de novembro 1797 en Bergamo |
| Morto | 8-an de aprilo 1848 (50-jaraĝa) en Bergamo |
| Mortokialo | Meningito 
|
| Tombo | Grave of Gaetano Donizetti (en)  Santa Maria Maggiore (en)
|
| Lingvoj | itala |
| Ŝtataneco | Reĝlando Lombardujo-Venetio
|
| Alma mater | Conservatorio Giovanni Battista Martini (en)
|
Subskribo 
| |
| Familio | |
| Frat(in)o | Giuseppe Donizetti (en)
|
| Okupo | |
| Okupo | komponisto
|
| Verkoj | La Eliksiro de Amo Lucia di Lammermoor Don Pasquale La Fille du régiment Maria Stuarda |
.jpg)
Verkaro
redakti- Il Pigmalione (1816; 13-an de oktobro 1960 Teatro Donizetti, Bergamo)
- Enrico di Borgogna (14-an de novembro 1818 Teatro San Luca, Venecio)
- Una follia (17-an de decembro 1818 Teatro San Luca, Venecio) (malaperinta)
- Le nozze in villa (1821? Teatro Vecchio, Mantuo)
- Il falegname di Livonia, ossia Pietro il grande (26-an de decembro 1819 Teatro San Samuele, Venecio)
- Zoraïda di Granata (28-an de januaro 1822 Teatro Argentino, Romo)
- La zingara (12-an de majo 1822 Teatro Nuovo, Napolo)
- La lettera anonima (29-an de junio 1822 Teatro del Fondo, Napolo)
- Chiara e Serafina, ossia I pirati (26-an de oktobro 1822 Teatro alla Scala, Milano)
- Alfredo il grande (2-an de julio 1823 Teatro San Carlo, Napolo)
- Il fortunato inganno (3-an de septembro 1823 Teatro Nuovo, Napolo)
- Zoraïda di Granata, reviziita versio (7-an de januaro 1824 Teatro Argentino, Romo)
- L'ajo nell'imbarazzo (4-an de februaro 1824 Teatro Valle, Romo)
- Emilia di Liverpool (28-an de julio 1824 Teatro Nuovo, Napolo) (L'eremitaggio di Liverpool)
- Alahor in Granata (7-an de januaro 1826 Teatro Carolino, Palermo)
- Don Gregorio, reviziita versio de L'ajo nell'imbarazzo (11-an de junio 1826 Teatro Nuovo, Napolo)
- Elvida (6-an de julio 1826 Teatro San Carlo, Napolo)
- Gabriella di Vergy (1826; 29-an de novembro 1869 Teatro San Carlo, Napolo)
- Olivo e Pasquale (7-an de januaro 1827 Teatro Valle, Romo)
- Olivo e Pasquale, reviziita versio (1-an de septembro 1827 Teatro Nuovo, Napolo)
- Viva la Mamma, (1827)
- Otto mesi in due ore (13-an de aprilo 1827 Teatro Nuovo, Napolo) (Gli esiliati in Siberia)
- Il borgomastro di Saardam (19-an de aŭgusto 1827 Teatro del Fondo, Napolo)
- Le convenienze teatrali (21-an de novembro 1827 Teatro Nuovo, Napolo)
- L'esule di Roma, ossia Il proscritto (1-an de januaro 1828 Teatro San Carlo, Napolo)
- Emilia di Liverpool, reviziita versio (8-an de marto 1828 Teatro Nuovo, Napolo)
- Alina, regina di Golconda (12-an de aprilo 1828 Teatro Carlo Felice, Ĝenovo)
- Gianni di Calais (2-an de aŭgusto 1828 Teatro del Fondo, Napolo)
- Il paria (12-an de januaro 1829 Teatro San Carlo, Napolo)
- Il giovedi grasso (26-an de februaro 1829? Teatro del Fondo, Napolo) (Il nuovo Pourceaugnac)
- Il castello di Kenilworth (6-an de julio 1829 Teatro San Carlo, Napolo)
- Alina, regina di Golconda, reviziita versio (10-an de oktobro 1829 Teatro Valle, Romo)
- I pazzi per progetto (6-an de februaro 1830 Teatro San Carlo, Napolo)
- Il diluvio universale (28-an de februaro 1830 Teatro San Carlo, Napolo)
- Imelda de Lambertazzi (5-an de septembro 1830 Teatro San Carlo, Napolo)
- Anna Bolena (26-an de decembro 1830 Teatro Carcano, Milano)
- Le convenienze ed inconvenienze teatrali, reviziita versio de Le convenienze teatrali (20-an de aprilo 1831 Teatro Canobbiana, Milano)
- Gianni di Parigi (1831; 10-an de septembro 1839 Teatro alla Scala, Milano)
- Francesca di Foix (30-an de majo 1831 Teatro San Carlo, Napolo)
- La romanziera e l'uomo nero (18-an de junio 1831 Teatro del Fondo, Napolo) (Libreto malaperinta)
- Fausta (12-an de januaro1832 Teatro San Carlo, Napolo)
- Ugo, conte di Parigi (13-an de marto 1832 Teatro alla Scala, Milano)
- L’elisir d’amore (12-an de majo 1832 Teatro Canobbiana, Milano)
- Sancia di Castiglia (4-an de novembro 1832 Teatro San Carlo, Napolo)
- Il furioso all'isola di San Domingo (2-an de januaro 1833 Teatro Valle, Romo)
- Otto mesi in due ore, reviziita versio (1833, Livorno)
- Parisina (17-an de marto 1833 Teatro della Pergola, Florenco)
- Torquato Tasso (9-an de septembro 1833 Teatro Valle, Romo)
- Lucrezia Borgia (26-an de decembro 1833 Teatro alla Scala, Milano)
- Il diluvio universale, reviziita versio (17-an de januaro 1834 Teatro Carlo Felice, Ĝenovo)
- Rosmonda d'Inghilterra (27-an de februaro Teatro della Pergola, Florenco)
- Maria Stuarda, reviziita versio (18-an de oktobro 1834 Teatro San Carlo, Napolo) (Buondelmonte)
- Gemma di Vergy (26-an de oktobro 1834 Teatro alla Scala, Milano)
- Maria Stuarda (30-an de decembro 1835 Teatro alla Scala, Milano)
- Marin Faliero (12-an de marto 1835 Théâtre-Italien, Parizo)
- Lucia di Lammermoor (26-an de septembro 1835 Teatro San Carlo, Napolo)
- Belisario (4-an de februaro 1836 Teatro La Fenice, Venecio)
- Il campanello di notte (1-an de junio 1836 Teatro Nuovo, Napolo)
- Betly, o La capanna svizzera (21-an de aŭgusto 1836 Teatro Nuovo, Napolo)
- L' assedio di Calais (19-an de novembro 1836 Teatro San Carlo, Napolo)
- Pia de' Tolomei (18-an de februaro 1837 Teatro Apollo, Venecio)
- Pia de' Tolomei, reviziita versio (31-an de julio 1837, Sinigaglia)
- Betly, reviziita versio (29-an de septembro 1837 Teatro del Fondo, Napolo)
- Roberto Devereux ossia Il Conte di Essex (28-an de oktobro 1837 Teatro San Carlo, Napolo)
- Maria de Rudenz (30-an de januaro 1838 Teatro La Fenice, Venecio)
- Gabriella di Vergy, reviziita versio (1838)
- Poliuto (1838; 30-an de novembro 1848 Teatro San Carlo, Napolo)
- Pia de' Tolomei, 2. reviziita versio (30-an de septembro 1838 Teatro San Carlo, Napolo)
- Lucie de Lammermoor, reviziita versio (6-an de aŭgusto 1839 Théâtre de la Renaissance, Parizo)
- Le duc d' Albe (1839; 22-an de marto 1882 Teatro Apollo, Romo) (Il duca d'Alba)
- Lucrezia Borgia, reviziita versio (11-an de januaro 1840 Teatro alla Scala, Milano)
- Poliuto [rev] (10-an de aprilo 1840 Opéra, Parizo) (Les martyrs)
- La fille du régiment (11-an de februaro 1840 Opéra-Comique, Parizo)
- L'ange de Nisida (1839; ?)
- Elisabetta (1840; 16-an de decembro 1997 Royal Albert Hall, Londono)
- Lucrezia Borgia, 2. reviziita versio (31-an de oktobro 1840 Théâtre-Italien, Parizo)
- La Favorite, reviziita versio de L'ange de Nisida (2-an de decembro 1840 Opéra, Parizo)
- Adelia (11-an de februaro 1841 Teatro Apollo, Romo)
- Rita, ou Le mari battu (1841; 7-an de majo 1860 Opéra-Comique, Parizo) (Deux hommes et une femme)
- Maria Padilla (26-an de decembro 1841 Teatro alla Scala, Milano)
- Linda di Chamounix (19-an de majo 1842 Kärntnertortheater, Vieno)
- Concertino por angla kono kaj orkestro
- Linda di Chamounix, reviziita versio (17-an de novembro 1842 Théâtre-Italien, Parizo)
- Caterina Cornaro (18-an de januaro 1844 Teatro San Carlo, Napolo)
- Don Pasquale (3-an de januaro 1843 Théâtre-Italien, Parizo)
- Maria di Rohan (5-an de junio 1843 Kärntnertortheater, Vieno)
- Dom Sébastien (13-an de novembro 1843 Opéra, Parizo)
- Dom Sébastien, reviziita versio (6-an de februaro 1845 Kärntnertortheater, Vieno)
Literaturo
redakti- Robert Steiner-Isenmann: Gaetano Donizetti. Sein Leben und seine Opern. Bern: Hallwag 1982. ISBN 3-444-10272-0
- Herbert Weinstock: Donizetti und die Welt der Oper in Italien. Adliswil/Schweiz 1983 ISBN 3-85662-011-0 (formale malĝusta ISBN)
- William Ashbrook: Donizetti - La vita Turin 1986 ISBN 88-7063-041-2
- William Ashbrook: Donizetti - Le opere Turin 1987 ISBN 88-7063-047-1
- Philipp Gosset u.a.: Meister der italienischen Oper (Rossini, Donizetti, Bellini, Verdi, Puccini Stuttgart&Weimar 1993 ISBN 3-476-00928-9
Eksteraj ligiloj
redakti- Informoj pri Gaetano Donizetti en katalogo de la Germana Nacia Biblioteko (germane)
- Fondazione Donizetti (Donizetti-Stiftung) Arkivigite je 2011-09-21 per la retarkivo Wayback Machine (itale, france, angle)
- Donizetti auf www.operone.de Arkivigite je 2016-01-13 per la retarkivo Wayback Machine