Stupao: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

[atendante kontrolon]

← Iru al antaŭa ŝanĝo

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Nuna versio ekde 21:45, 29 jun. 2024

Stupao venas el Sanskrito स्तूप (stūpa), kiu signifas staplo, kaj priskribas buddisman konstruaĵon, kiu troviĝas en diversaj landoj de Azio.

De origino stupaoj estis staploj da ŝtonoj aŭ tero en kiuj troviĝis relikvoj de la Buddo. Pli poste ili evoluis al grandaj, duonrondaj konstruaĵoj kun i.a. pordego, kvadrato, ĉirkaŭbarita platformo sur la stupao kaj rondiro ĉirkaŭ la stupao. En la granda centro troviĝas relikvo de la Buddo, ekzemple haro aŭ klaviklo, kiuj laŭ tradicio havus miraklajn fortojn. En Tibeto estas kutimo por kreduloj iri sepfoje ĉirkaŭ la stupao, dume oni turnas preĝradojn kaj preĝadas. En Sudorienta-Azio oni trifoje dekstrume rondiras la stupaon kiel formo de devoteco.

La plej konata stupao situas en Sanĉio, Hindio, sed Phra Pathom Chedi en Tajlando estas la plej alta stupao (127 m). Ankaŭ la tri grandaj stupaoj en la valo de Katmanduo estas famaj.

Poste el la stupao evoluis la pagodo, kiam buddismo disvastiĝis en Azio. Hodiaŭ oni malfacile povas distingi inter stupao kaj pagodo, kvankam la lasta pli referencas al la konstruaĵoj en Orienta Azio.

Tipoj de Stupaoj

Konstruitaj pro variaj kialoj, buddistaj stupaoj estas klasitaj laŭ formo kaj funkcio en kvin tipojn:

Relikvujoj: en kiuj estas enterigitaj relikvoj de la Buddo, disĉiploj kaj sanktuloj.

Objektujoj: en kiuj troviĝas enterigitaj objektoj kiuj apartenis al la Buddo aŭ al liaj disĉiploj, kiel almozbovloj, roboj aŭ gravaj buddismaj tekstoj.

Rememoraj Stupaoj: konstruitaj por rememori eventojn de la vivo de la Buddo aŭ liaj disĉiploj.

Simbolaj Stupaoj: kiuj simbolas aspektojn de buddismo, kiel la stupaoj ĉe Borobuduro.

Preĝstupaoj: konstruitaj por rememori vizitojn kaj ricevi spiritajn beneficojn.

Regionaj nomoj por stupaoj

Candi – Indonezio
Chedi – Tajlando
Chorten – Tibeto kaj Butano
Dagoba – Srilanko
Chedey – Kamboĝo
Tap – Koreio
That – Laoso
Ta ("turo") – Ĉinio

Eksteraj ligiloj

La informejo pri stupaoj

Stupao en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Stupao en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

@@ Linio 4: / Linio 4: @@
 '''Stupao''' venas el [[Sanskrito]] ''स्तूप (stūpa),'' kiu signifas ''staplo'', kaj priskribas [[Buddismo|buddisman]] konstruaĵon, kiu troviĝas en diversaj landoj de [[Azio]].
-De origino stupaoj estis staploj da ŝtonoj aŭ tero en kiuj troviĝis [[relikvo]]j de [[Sidarto Gotamo|la Buddo]]. Pli poste ili evoluis al grandaj, duonrondaj konstruaĵoj kun i.a. pordego, kvadrato, ĉirkaŭbarita platformo sur la stupao kaj rondiro ĉirkaŭ la stupao. En la granda centro troviĝas relikvo de la Buddo, ekzemple haro aŭ [[klaviklo]], kiuj laŭ tradicio havus miraklajn fortojn. En [[Tibeto]] estas kutimo por kreduloj iri sepfoje ĉirkaŭ la stupao, dume oni turnigas [[preĝradoj]]n kaj preĝadas. En Sudorienta-Azio oni trifoje dekstrume rondiras la stupaon kiel formo de [[Devota|devoteco]].
+De origino stupaoj estis staploj da ŝtonoj aŭ tero en kiuj troviĝis [[relikvo]]j de [[Sidarto Gotamo|la Buddo]]. Pli poste ili evoluis al grandaj, duonrondaj konstruaĵoj kun i.a. pordego, kvadrato, ĉirkaŭbarita platformo sur la stupao kaj rondiro ĉirkaŭ la stupao. En la granda centro troviĝas relikvo de la Buddo, ekzemple haro aŭ [[klaviklo]], kiuj laŭ tradicio havus miraklajn fortojn. En [[Tibeto]] estas kutimo por kreduloj iri sepfoje ĉirkaŭ la stupao, dume oni turnas [[preĝradoj]]n kaj preĝadas. En Sudorienta-Azio oni trifoje dekstrume rondiras la stupaon kiel formo de [[Devota|devoteco]].
 La plej konata stupao situas en [[Sanĉio]], [[Hindio]], sed [[Phra Pathom Chedi]] en [[Tajlando]] estas la plej alta stupao (127 m). Ankaŭ la tri grandaj stupaoj en la valo de [[Katmanduo]] estas famaj.
@@ Linio 13: / Linio 13: @@
 [[Dosiero:Eight great stupas.svg|eta|Ok grandaj stupaoj.]]
 Konstruitaj pro variaj kialoj, buddistaj stupaoj estas klasitaj laŭ formo kaj funkcio en kvin tipojn:
-* '''Relikvujoj:''' en kiuj estas enteritaj relikvoj de la Buddo, disĉiploj kaj sanktuloj.
+* '''Relikvujoj''': en kiuj estas enterigitaj relikvoj de la Buddo, disĉiploj kaj sanktuloj.
-* '''Objektujoj:''' en kiuj troviĝas enteritaj objektoj kiuj apartenis al la Buddo aŭ al liaj disĉiploj, kiel almozbovloj, roboj aŭ gravaj buddismaj tekstoj.
+* '''Objektujoj''': en kiuj troviĝas enterigitaj objektoj kiuj apartenis al la Buddo aŭ al liaj disĉiploj, kiel almozbovloj, roboj aŭ gravaj buddismaj tekstoj.
-* '''Rememoraj Stupaoj:''' konstruitaj por rememori eventojn de la vivo de la Buddo aŭ liaj disĉiploj.
+* '''Rememoraj Stupaoj''': konstruitaj por rememori eventojn de la vivo de la Buddo aŭ liaj disĉiploj.
-* '''Simbolaj Stupaoj:''' kiuj simbolias aspektojn de buddismo, kiel la stupaoj ĉe [[Borobuduro]].
+* '''Simbolaj Stupaoj''': kiuj simbolas aspektojn de buddismo, kiel la stupaoj ĉe [[Borobuduro]].
-* '''Preĝstupaoj:''' konstruitaj por rememori vizitojn kaj ricevi spiritajn beneficojn.
+* '''Preĝstupaoj''': konstruitaj por rememori vizitojn kaj ricevi spiritajn beneficojn.
 == Regionaj nomoj por stupaoj ==