2-a de septembro: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [atendante kontrolon] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Sj1mor (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
|||
| (3 mezaj versioj de 3 uzantoj ne montriĝas) | |||
| Linio 37: | Linio 37: | ||
* [[1913]]: Dum tiel nomata dua ĉina revolucio la registara armeo rekonkeris [[Nankino]]n de [[Kuomintango]] |
* [[1913]]: Dum tiel nomata dua ĉina revolucio la registara armeo rekonkeris [[Nankino]]n de [[Kuomintango]] |
||
* [[Unua Mondmilito]] |
* [[Unua Mondmilito]] |
||
** [[1914]]: [[Aŭstroj]] forlasis [[Lvovo]]n; venko de [[Aŭstria-hungara armeo]] super la rusa en |
** [[1914]]: [[Aŭstroj]] forlasis [[Lvovo]]n; venko de [[Aŭstria-hungara armeo]] super la rusa en batalo de Komarów; japana armeo komencis sieĝon de ĉina urbo [[Cindao]] |
||
** [[1916]]: [[Bulgario|Bulgara]]-[[Rumanio|rumana]] batalo de Turtucaia ([[provinco Silistra]]) komenciĝis |
** [[1916]]: [[Bulgario|Bulgara]]-[[Rumanio|rumana]] batalo de Turtucaia ([[provinco Silistra]]) komenciĝis |
||
* [[1920]]: [[Ruĝa Armeo]] konkeris [[Buĥara emirlando|Buĥaran emirlandon]] |
* [[1920]]: [[Ruĝa Armeo]] konkeris [[Buĥara emirlando|Buĥaran emirlandon]] |
||
| Linio 44: | Linio 44: | ||
* [[1931]]: [[Dua Pola Respubliko]] subskribis [[Svalbardo|Svalbardan]] traktaton |
* [[1931]]: [[Dua Pola Respubliko]] subskribis [[Svalbardo|Svalbardan]] traktaton |
||
* [[Dua Mondmilito]] |
* [[Dua Mondmilito]] |
||
** [[1939]]: |
** [[1939]]: [[invado en Pollandon|germana-pola milito]]: [[Tria Regno]] [[anekso|aneksis]] [[Libera Urbo Dancigo|Liberan Urbon Dancigo]] samtempe fondante [[koncentrejo Stutthof|koncentrejon Stutthof]]; ĉ. 250 poloj pereis rezulte de aeratakoj de [[Luftwaffe]] en la [[stacidomo]] en [[Koło]] kaj en apude staranta [[trajno]] kun [[rifuĝinto]]j de [[Krotoszyn]], [[Kępno]] kaj [[Ostrów Wielkopolski]]; soldatoj de [[Wehrmacht]] pafmortigis en Parzymiechy (proksime al [[Kłobuck]]) pli ol 70 civilulojn, en [[Wieruszów]] ĉirkaŭ 40 (en tio 20 [[judoj]]n) kaj en aliaj 6 lokoj - 97; dum aeratako al [[Lublin]] pereis ĉirkaŭ 200 personoj; [[Pomerio]]: pola [[ĉasaviadilo|ĉasaviadila]] skadro atakis la malamikon per kirasita armilaro kaj frakasis bomban ekspedicion; germana 19-a Kirasita Korpuso rompis la polan defendon kaj atingis [[Vistulo]]n; en [[Poznań]]-regiono bataloj landlime; 10-a Kiras-Motora Brigado de kolonelo [[Stanisław Maczek]] ekbatalis kontraŭ 22-a Kirasita Korpuso apud [[Jordanów]] detruante ĉirkaŭ 50 [[tanko]]jn; Armeo "Modlin" apud [[Mława]] efike kontraŭstaris al la malamiko; de malliberejoj en [[Sieradz]] kaj Fordon (nun kvartalo de [[Bydgoszcz]]) liberiĝis kelkcent membroj de la Pola Komunista Partio; Armeo "Lodzo" retiriĝis al la ĉefa defendlinio; germanaj taĉmentoj okupis [[Oświęcim]]; germana kirasita grupiĝo rompis la polan defendon apud [[Pszczyna]]; [[Slovakio]] deklaris militon al Pollando; pola [[aviadilo]] bombis [[fabriko]]n en [[Oława (urbo)|Oława]] - unua [[bombo|bombado]] kontraŭ la [[Tria Regno]] en la [[Dua Mondmilito]]; pola kompanio kaj 2 plotonoj transiris [[landlimo]]n atakante per [[artilerio]] germanan urbon [[Wschowa|Fraustadt]], venĝe pro bombado de [[Leszno]] kaj [[Rawicz]]; [[Berlin]]on forlasis ĝisnuna pola [[ambasadoro]]; [[Francio]]: unua tago de universala [[mobilizo]]; [[Danio]], [[Irlando]], [[Finnlando]], [[Litovio]], [[Portugalio]] kaj [[Svedio]] deklaris [[Neŭtraleco (internaciaj rilatoj)|neŭtralecon]] |
||
** [[1940]]: [[Germana okupado de Pollando]]: |
** [[1940]]: [[Germana okupado de Pollando]]: arestita estas ĉefredaktoro de [[konspiro|konspira]] revuo de Defend-Komandejo de Pollando "Polska Żyje!" (Pollando Vivas!) Witold Hulewicz; [[Batalo de Anglio]]: [[Luftwaffe]] atakis [[Rochester]], Lympne, Eastchurch, Detling, Komandejo de Ĉasaviadila Aviado de [[RAF]] faris 751 aviadilflugojn; [[Okupacio de Francio]]: Germanio difinis okupacian kontribuon por Francio: 400 milionojn da [[Franca franko|frankoj]] tage |
||
** [[1941]]: [[Germanoj]], helpe de Asocio de Litovaj Pafistoj, pafmortigis en Ponary (kvartalo de [[Vilno]]) 3700 judojn, venĝe pro pripafo de soldatoj de [[Wehrmacht]] |
** [[1941]]: [[Germanoj]], helpe de Asocio de Litovaj Pafistoj, pafmortigis en Ponary (kvartalo de [[Vilno]]) 3700 judojn, venĝe pro pripafo de soldatoj de [[Wehrmacht]] |
||
** [[1942]]: [[Sovetunio|Sovetaj]] aviadiloj bombis nokte de la 1-a ĝis la 2-a de septembro [[Varsovio]]n; [[Operaco Reinhardt]]: en [[Ternopila provinco]] germanoj pafmortigis kelkcent judojn en la [[geto]] de Krzemieniec kaj 120 [[metio|metiistojn]] de loka malliberejo |
** [[1942]]: [[Sovetunio|Sovetaj]] aviadiloj bombis nokte de la 1-a ĝis la 2-a de septembro [[Varsovio]]n; [[Operaco Reinhardt]]: en [[Ternopila provinco]] germanoj pafmortigis kelkcent judojn en la [[geto]] de Krzemieniec kaj 120 [[metio|metiistojn]] de loka malliberejo; [[Orienta Fronto (Dua Mondmilito)|Orienta Fronto]]: apud [[Stalingrado]] la sovetaj 62-a kaj 64-a Armeoj retiriĝis al interna defendlinio de la urbo; en [[Kaŭkazio]] la germana 1-a Kirasita Armeo trairis riveron [[Terek (rivero)|Terek]] okupante interalie [[Kizlar]] — komenco de la batalo antaŭurbe de [[Grozno]] |
||
** [[1943]]: [[Operaco Reinhardt]]: germanoj pafmortigis en [[koncentrejo]] de [[Przemyśl]] ne malpli ol 500 judojn; al [[trudlaboro|trudlaborejo]] en Płaszów (nun kvartalo de [[Krakovo]]) alvenis transporto de ĉirkaŭ 2 mil judoj de [[Tarnów]]; [[pola ekzila registaro]] transdonis al juda [[partio (politiko)|partio]] [[Bundo]] 345 mil zlotojn; en Maldekstr[[Dnepro|dnepra]] Ukrainio trupoj de Centra Fronto liberigis Putivl (apud [[Sejm (rivero)|Sejm]]), kaj de [[Voroneĵ|Voroneĵa]] Fronto - [[Sumio]]n |
** [[1943]]: [[Operaco Reinhardt]]: germanoj pafmortigis en [[koncentrejo]] de [[Przemyśl]] ne malpli ol 500 judojn; al [[trudlaboro|trudlaborejo]] en Płaszów (nun kvartalo de [[Krakovo]]) alvenis transporto de ĉirkaŭ 2 mil judoj de [[Tarnów]]; [[pola ekzila registaro]] transdonis al juda [[partio (politiko)|partio]] [[Bundo]] 345 mil zlotojn; en Maldekstr[[Dnepro|dnepra]] Ukrainio trupoj de Centra Fronto liberigis Putivl (apud [[Sejm (rivero)|Sejm]]), kaj de [[Voroneĵ|Voroneĵa]] Fronto - [[Sumio]]n |
||
** [[1944]]: [[Ribelo de Varsovio]] |
** [[1944]]: [[Ribelo de Varsovio]]: dum neniigo de 11 malsanuleoj en Malnova Urbo germanaj taĉmentoj de Heinz Reinefarth kaj [[Oskar Dirlewanger]], i.a. helpe de [[azeroj]] kaj [[Turkestano|turkestanaj]] soldatoj, kruele murdis preskaŭ 1000 [[vundo|vunditajn]] soldatojn kaj ĝis 7 000 civilulojn — la ceteran civilan loĝantaron oni dum [[murdo|murdado]] de kuracistoj, [[seksperforto|sekperfortado]] de flegistinoj kaj [[rabo|rabado]] forpelis de la kvartalo, plejparte al [[koncentrejo]]j; germana aviado faris rekordan nombron de 123 aeratakoj; unua [[poŝtmarko]] de Kampa Poŝto aperis; [[Anne Frank]] kun sia familio estis enportita al [[trajno]] de [[Amsterdamo]] direkte al [[Bergen-Belsen]]; Balkana Fronto: evakuo de germanaj trupoj komencita - de [[Kreto (insulo)|Kreto]], [[Rodoso]] kaj [[Kos (insulo)|Kos]]; [[Okcidenta Fronto (Dua Mondmilito)|Okcidenta Fronto]]: usona 3-a Armeo transiris [[Mozo]]n liberigante [[Verduno]]n kaj 1-a Armeo transiris landlimon kun [[Belgio]] atingante [[Mons]] kaj [[Charleroi]], brita 2-a Armeo liberigis [[Tournai]] kaj kanada 1-a Armeo Saint-Valery-en-Caux; [[Finnlando]] rompis diplomatiajn rilatojn kun [[Germanio]] starigante kondiĉon de la retiriĝo de ĉiuj germanaj trupoj de sia teritorio antaŭ la 15-a de septembro |
||
** [[1945]]: Je la 10:30 sur usona [[kirasŝipo]] [[Japanio]] subskribis la [[Japana Dokumento de Kapitulaco|dokumenton de senkondiĉa kapitulaco |
** [[1945]]: Je la 10:30 sur usona [[kirasŝipo]] [[Japanio]] subskribis la [[Japana Dokumento de Kapitulaco|dokumenton de senkondiĉa kapitulaco]]; en la tago de la kapitulaco de Japanio [[Việt Minh]] deklaris sendependecon de [[Vjetnamio]] (de [[Francio]]) - dum [[manifestacio]] en [[Hanojo]] prezidanto de Provizora Revolucia Registaro de Vjetnamio [[Ho Chi Minh]] anoncis kreon de [[Demokratia Respubliko Vjetnamio]], kiun la eksa [[Francaj kolonioj|kolonia potenco Francio]] ne akceptis ([[Hindoĉina Milito]] de 1946) |
||
* [[1945 |
* [[1945]]: devenanta de la [[Pola Enlanda Armeo]] la Rezisto-Movado sen Milito kaj Flank-Atako [[Libero kaj Sendependo]] estas fondita kiel [[konspiro|konspira]] organizaĵo, kiu per politikaj metodoj ekbatalis kontraŭ [[komunismo]] |
||
* [[1946]]: [[Brita Hindio]]: Provizora Registaro de [[Barato]] estis establita, [[Jawaharlal Nehru]] fariĝis vic-prezidento |
* [[1946]]: [[Brita Hindio]]: Provizora Registaro de [[Barato]] estis establita, [[Jawaharlal Nehru]] fariĝis vic-prezidento |
||
* [[1949]]: Fondo de la Asocio de Batalantoj pri Libereco kaj Demokratio, subigita al [[Pola Unuiĝinta Laborista Partio]] |
* [[1949]]: Fondo de la Asocio de Batalantoj pri Libereco kaj Demokratio, subigita al [[Pola Unuiĝinta Laborista Partio]] |
||
| Linio 122: | Linio 122: | ||
* [[1921]]: [[Anthony Francis Lucas]], kroata-usona pioniro de [[nafto|nafta]] [[inĝenierarto]] (n. [[1855]]) |
* [[1921]]: [[Anthony Francis Lucas]], kroata-usona pioniro de [[nafto|nafta]] [[inĝenierarto]] (n. [[1855]]) |
||
* [[1924]]: [[Etelka Szabó Adorján]], rumania hungara kuracistino (m. [[1986]]) |
* [[1924]]: [[Etelka Szabó Adorján]], rumania hungara kuracistino (m. [[1986]]) |
||
* [[1924]]: [[Daniel arap Moi]], prezidento de Kenjo 1978-2002 (m. [[2020]]) |
|||
* [[1927]]: [[László Gábor Kádár]], hungara [[cistercianoj|cisterciano]], ĉefepiskopo (m. [[1986]]) |
* [[1927]]: [[László Gábor Kádár]], hungara [[cistercianoj|cisterciano]], ĉefepiskopo (m. [[1986]]) |
||
* [[1928]]: [[Horace Silver]], usona ĵazpianisto kaj komponisto (m. [[2014]]) |
* [[1928]]: [[Horace Silver]], usona ĵazpianisto kaj komponisto (m. [[2014]]) |
||
| Linio 132: | Linio 133: | ||
* [[1953]]: [[John Zorn]], usona komponisto |
* [[1953]]: [[John Zorn]], usona komponisto |
||
* [[1961]]: [[Carlos Valderrama]], kolombia [[futbalisto]] |
* [[1961]]: [[Carlos Valderrama]], kolombia [[futbalisto]] |
||
* [[1962]]: [[Keir Starmer]], ĉefministro de Britio 2024- |
|||
* [[1964]]: [[Keanu Reeves]], kanada aktoro kaj [[Produktoro (kinematografio)|produktoro]] |
* [[1964]]: [[Keanu Reeves]], kanada aktoro kaj [[Produktoro (kinematografio)|produktoro]] |
||
* [[1964]]: [[Péter Venczel]], rumania hungara komponisto |
* [[1964]]: [[Péter Venczel]], rumania hungara komponisto |
||
Nuna versio ekde 08:04, 28 okt. 2024
| Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
| septembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 |
| septembro | ||||||
| lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
| aranĝo de 2024 tagoj | ||||||
La 2-a de septembro estas la 245-a tago de la jaro (la 246-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 120 tagoj restas.
Je la 2-a de septembro okazis, interalie:
Eventoj
[redakti | redakti fonton]- -44: Antikva Egiptio: faraono de Egiptio Kleopatro deklaris sian filon Cezariono kunreganto - ebla filo de Julio Cezaro fariĝis lasta reĝo de la Ptolemea dinastio de Egipto
- Romio
- -44: En romia senato Cicerono unuafoje ekparolis kontraŭ Marko Antonio
- -31: Batalo de Aktio: malvenko de Marko Antonio kaj Kleopatra en marbatalo kun Aŭgusto Cezaro
- 909: En Duklando Burgonjo fondiĝis Abatejo de Cluny - kun benediktanaj reguloj
- 911: Historio de Rusio: packonsento inter rusa princo Olego la Saĝa kaj la Bizanca Imperio
- 1192: Reĝo de Anglio Rikardo la 1-a kaj sultano Saladin subskribis interkonsenton finantan la trian krucmiliton
- 1347: En la katedralo de Sankta Vito en Prago, Karolo la 4-a kun sia edzino Blanka de Valois estis kronitaj de ĉefepiskopo Ernesto de Pardubice kiel gereĝoj de Ĉeĥio - la unua kronado de la ĉeĥa reĝo
- 1409: Pollando: post 8-taga sieĝo la ordeno de germanaj kavaliroj konkeris kaj detruis kastelon en Złotoryja (distrikto Toruński) murdante la polan garnizonon
- 1621: Bukovino: batalo pri Ĥotin komenciĝis - kadre de pola-turka milito (taktika venko de la Respubliko de Ambaŭ Nacioj)
- 1644: Angla enlanda milito: venko de Karlo la 1-a super parlamenta armeo en batalo de Lostwithiel
- 1666: Komenco de la granda incendio de Londono ekde la strato Pudding Lane, kiu dum 5 tagoj detruis 10 mil domojn de 70 el 80 mil loĝantoj, kaj la katedralon de Sankta Paŭlo
- 1715: Post morto de Ludoviko la 14-a, Filipo de Orléans certigis regentecon antaŭ enpostenigo de la nova reĝo Ludoviko la 15-a
- 1727: Ekspedicio de Vitus Bering forlasis urbotipan loĝlokon en Ĥabarovska regiono direkte al Kamĉatko
- 1752: Britio kaj ties nordamerikaj kolonioj transiras de la Julia kalendaro al la Gregoria kalendaro, kiun la eŭropa kontinento akceptis jam preskaŭ 200 jarojn pli frue. Rezulte de tio post la 2-a de septembro sekvis tuj la 14-a de septembro - komplikaĵojn de la samtempa uzo de la du kalendaroj priskribas Umberto Eco en sia romano "Pendolo de Foucoult"
- 1789: Usona Departmento de la Trezorejo fondiĝis
- 1792: Franca revolucio: en Parizo komenciĝis septembraj masakroj de nobeloj kaj klerikoj - dum semajno oni murdis 200 katolikajn pastrojn kun 3 episkopoj kaj 1000-1400 malliberulojn (duone krimuloj)
- 1794: Apud la Nigra Maro estis fondita Odeso — per dekreto de rusia imperiestrino Katerina la 2-a vilaĝo Haĝibej ricevis statuson de la urbo, en 1795 ĝi estis alinomita al Odeso
- 1807: Reĝa mararmeo bombardis Kopenhagon
- 1811: Universitato de Oslo fondiĝis kiel Reĝa Universitato je la nomo de Frederiko
- 1812: Franca invado al Rusio: trupoj de Napoleono eniris Moskvon
- 1843: Anglalingva brita anonima semajnrevuo "The Economist" aperis - publikiganta demokratiecan indekson kaj servanta al tutmondiĝo
- 1850: Brazilo: germana elmigrantaro fondis la urbon Blumenau
- 1859: La plej granda en la historio magneta tempesto kaŭzis malfunkciadon de pluraj telegrafoj en la mondo
- 1862: En dana Jutlando malfermiĝis fervoja linio inter Arhuzo kaj Randers
- 1870: Francia-Prusia Milito: kapitulaco de Francaj Armitaj Fortoj gvidataj de Napoleono la 3-a post malvenko en la batalo de Sedan subskribita ankaŭ en ĉeesto de Vilhelmo la 1-a, estonta germana imperiestro - Napoleono la 3-a iris al prusa mallibero
- 1877: Kanada astronomo James Craig Watson malkovris asteroidon Fedro
- 1889: Mariupolo iĝis marhaveno de la Azova Maro
- 1898: Sudano: britianoj venkis en la batalo de Omdurman
- 1913: Dum tiel nomata dua ĉina revolucio la registara armeo rekonkeris Nankinon de Kuomintango
- Unua Mondmilito
- 1914: Aŭstroj forlasis Lvovon; venko de Aŭstria-hungara armeo super la rusa en batalo de Komarów; japana armeo komencis sieĝon de ĉina urbo Cindao
- 1916: Bulgara-rumana batalo de Turtucaia (provinco Silistra) komenciĝis
- 1920: Ruĝa Armeo konkeris Buĥaran emirlandon
- 1920: Sur teritorio de franca mandato de Sirio oni kreis aŭtonomecan Ŝtaton de Alavitoj kun ĉefurbo en Latakio
- 1922: Greka-turka milito: turka armeo konkeris Eskişehir
- 1931: Dua Pola Respubliko subskribis Svalbardan traktaton
- Dua Mondmilito
- 1939: germana-pola milito: Tria Regno aneksis Liberan Urbon Dancigo samtempe fondante koncentrejon Stutthof; ĉ. 250 poloj pereis rezulte de aeratakoj de Luftwaffe en la stacidomo en Koło kaj en apude staranta trajno kun rifuĝintoj de Krotoszyn, Kępno kaj Ostrów Wielkopolski; soldatoj de Wehrmacht pafmortigis en Parzymiechy (proksime al Kłobuck) pli ol 70 civilulojn, en Wieruszów ĉirkaŭ 40 (en tio 20 judojn) kaj en aliaj 6 lokoj - 97; dum aeratako al Lublin pereis ĉirkaŭ 200 personoj; Pomerio: pola ĉasaviadila skadro atakis la malamikon per kirasita armilaro kaj frakasis bomban ekspedicion; germana 19-a Kirasita Korpuso rompis la polan defendon kaj atingis Vistulon; en Poznań-regiono bataloj landlime; 10-a Kiras-Motora Brigado de kolonelo Stanisław Maczek ekbatalis kontraŭ 22-a Kirasita Korpuso apud Jordanów detruante ĉirkaŭ 50 tankojn; Armeo "Modlin" apud Mława efike kontraŭstaris al la malamiko; de malliberejoj en Sieradz kaj Fordon (nun kvartalo de Bydgoszcz) liberiĝis kelkcent membroj de la Pola Komunista Partio; Armeo "Lodzo" retiriĝis al la ĉefa defendlinio; germanaj taĉmentoj okupis Oświęcim; germana kirasita grupiĝo rompis la polan defendon apud Pszczyna; Slovakio deklaris militon al Pollando; pola aviadilo bombis fabrikon en Oława - unua bombado kontraŭ la Tria Regno en la Dua Mondmilito; pola kompanio kaj 2 plotonoj transiris landlimon atakante per artilerio germanan urbon Fraustadt, venĝe pro bombado de Leszno kaj Rawicz; Berlinon forlasis ĝisnuna pola ambasadoro; Francio: unua tago de universala mobilizo; Danio, Irlando, Finnlando, Litovio, Portugalio kaj Svedio deklaris neŭtralecon
- 1940: Germana okupado de Pollando: arestita estas ĉefredaktoro de konspira revuo de Defend-Komandejo de Pollando "Polska Żyje!" (Pollando Vivas!) Witold Hulewicz; Batalo de Anglio: Luftwaffe atakis Rochester, Lympne, Eastchurch, Detling, Komandejo de Ĉasaviadila Aviado de RAF faris 751 aviadilflugojn; Okupacio de Francio: Germanio difinis okupacian kontribuon por Francio: 400 milionojn da frankoj tage
- 1941: Germanoj, helpe de Asocio de Litovaj Pafistoj, pafmortigis en Ponary (kvartalo de Vilno) 3700 judojn, venĝe pro pripafo de soldatoj de Wehrmacht
- 1942: Sovetaj aviadiloj bombis nokte de la 1-a ĝis la 2-a de septembro Varsovion; Operaco Reinhardt: en Ternopila provinco germanoj pafmortigis kelkcent judojn en la geto de Krzemieniec kaj 120 metiistojn de loka malliberejo; Orienta Fronto: apud Stalingrado la sovetaj 62-a kaj 64-a Armeoj retiriĝis al interna defendlinio de la urbo; en Kaŭkazio la germana 1-a Kirasita Armeo trairis riveron Terek okupante interalie Kizlar — komenco de la batalo antaŭurbe de Grozno
- 1943: Operaco Reinhardt: germanoj pafmortigis en koncentrejo de Przemyśl ne malpli ol 500 judojn; al trudlaborejo en Płaszów (nun kvartalo de Krakovo) alvenis transporto de ĉirkaŭ 2 mil judoj de Tarnów; pola ekzila registaro transdonis al juda partio Bundo 345 mil zlotojn; en Maldekstrdnepra Ukrainio trupoj de Centra Fronto liberigis Putivl (apud Sejm), kaj de Voroneĵa Fronto - Sumion
- 1944: Ribelo de Varsovio: dum neniigo de 11 malsanuleoj en Malnova Urbo germanaj taĉmentoj de Heinz Reinefarth kaj Oskar Dirlewanger, i.a. helpe de azeroj kaj turkestanaj soldatoj, kruele murdis preskaŭ 1000 vunditajn soldatojn kaj ĝis 7 000 civilulojn — la ceteran civilan loĝantaron oni dum murdado de kuracistoj, sekperfortado de flegistinoj kaj rabado forpelis de la kvartalo, plejparte al koncentrejoj; germana aviado faris rekordan nombron de 123 aeratakoj; unua poŝtmarko de Kampa Poŝto aperis; Anne Frank kun sia familio estis enportita al trajno de Amsterdamo direkte al Bergen-Belsen; Balkana Fronto: evakuo de germanaj trupoj komencita - de Kreto, Rodoso kaj Kos; Okcidenta Fronto: usona 3-a Armeo transiris Mozon liberigante Verdunon kaj 1-a Armeo transiris landlimon kun Belgio atingante Mons kaj Charleroi, brita 2-a Armeo liberigis Tournai kaj kanada 1-a Armeo Saint-Valery-en-Caux; Finnlando rompis diplomatiajn rilatojn kun Germanio starigante kondiĉon de la retiriĝo de ĉiuj germanaj trupoj de sia teritorio antaŭ la 15-a de septembro
- 1945: Je la 10:30 sur usona kirasŝipo Japanio subskribis la dokumenton de senkondiĉa kapitulaco; en la tago de la kapitulaco de Japanio Việt Minh deklaris sendependecon de Vjetnamio (de Francio) - dum manifestacio en Hanojo prezidanto de Provizora Revolucia Registaro de Vjetnamio Ho Chi Minh anoncis kreon de Demokratia Respubliko Vjetnamio, kiun la eksa kolonia potenco Francio ne akceptis (Hindoĉina Milito de 1946)
- 1945: devenanta de la Pola Enlanda Armeo la Rezisto-Movado sen Milito kaj Flank-Atako Libero kaj Sendependo estas fondita kiel konspira organizaĵo, kiu per politikaj metodoj ekbatalis kontraŭ komunismo
- 1946: Brita Hindio: Provizora Registaro de Barato estis establita, Jawaharlal Nehru fariĝis vic-prezidento
- 1949: Fondo de la Asocio de Batalantoj pri Libereco kaj Demokratio, subigita al Pola Unuiĝinta Laborista Partio
- 1957: Ngô Đình Diệm kiel unua ŝtatestro de Vjetnama respubliko alvenis por oficiala vizito al Aŭstralio
- 1958: En Ĉinio ekfunkciis Ĉina Centra Televido
- 1958: Du sovetaj ĉasaviadiloj MiG-19 paffaligis usonan militaviadilon Lockheed C-130 Hercules, kiu kontraŭleĝe penetris ĝian teritorion super Armena SSR — 17-persona skipo pereis
- 1960: Historio de Tibeto: Tibeta Parlamento en Ekzilo fondiĝis - demokratia tago por tibetanoj
- 1960: Premiero de historia filmo La kruckavaliroj, reĝisorita de Aleksander Ford
- 1967: Suffolk: mikronacio Selando kreiĝis sur unu el maraj fortikaĵoj Maunsell kiel kvazaŭŝtato
- 1971: Unuiĝinta Araba Respubliko revenis al la historia nomo Egiptio
- 1974: Premiero de historia filmo La diluvo reĝisorita de Jerzy Hoffman
- 1980: Malnova Urbo en Varsovio eniris la liston de Mondaj Heredaĵoj de Unesko kiel ekzemplo de preskaŭ kompleta renovigo (post la detruo de Varsovio ordone de Hitler)
- 1980: Pollando: en Universitato de Gdańsk kreiĝis Provizora Fond-Komitato de Sendependa Asocio de Studentoj
- 1985: Uragano Elena, neantaŭvidebla kaj damaĝa tropika ciklono, tuŝis Golfan Marbordon de Usono, komenciĝante de Biloxi
- 1987: En Moskvo komenciĝis proceso kontraŭ germana sportpiloto Mathias Rust, kiu en majo alteriĝis sur la Ruĝa Placo, kontraŭleĝe penetrinte la landon en aviadilo
- 1990: Internacia Konvencio pri Infanaj Rajtoj ekvalidis, al kiu nun aliĝis ĉiuj membroŝtatoj de Unuiĝintaj Nacioj krom Usono
- 1990: Tiraspolo: Ĉednestrio deklaris sendependecon (de Moldava Respubliko)
- 1990: Arcaĥa Respubliko anoncis sendependecon de Azerbajĝano
- 1991: Usono agnoskis sendependecon de Estonio, Latvio kaj Litovio
- 1994: Nacia Demokratia Partio de Tibeto fondita en ekzilo de la Kongreso de Tibeta Junularo
- 1995: Usono: en Klevlando oni malfermis Fam-Salonon kaj Muzeon de Rokenrolo
- 1998: Internacia Puna Tribunalo por Ruando ĉe UN agnoskis estintan urbestron Jean-Paul Akayesu kulpa de 9 krimoj de genocido - unuafoje oni aplikis leĝon el 1948 pri Malpermeso de genocido
- 2000: Rusio: malfermo de la Pola Milita Tombejo en Miednoje, kie troviĝas restaĵoj de 6 300 polaj militkaptitaj oficiroj el Ostaŝkov, ekzekutitaj de NKVD
- 2002: En Budapeŝto fondiĝis germanlingva Universitato Andrássy, kiel unua en Mezeŭropo
- 2009: Iolu Abil iĝis prezidento de Vanuatuo
- 2010: Tumultoj pro malsato komenciĝis en Mozambiko
- 2011: Joŝihiko Noda iĝis ĉefministro de Japanio
- 2015: Eŭropa migra krizo: sur strando de la turka urbo Bodrum oni trovis korpon de 3-jara siria rifuĝinto
- 2016: En Silezia Bestoĝardeno en Chorzów formortis la plej aĝa en Eŭropo amfibia hipopotamo
- 2017: La 6-a Nacia Legado de simbola-politika dramo La nupto de la pola poeto-profeto Stanisław Wyspiański, inaŭgurita de la prezidenta paro, kaj prezentita en pli ol 2000 lokoj de Pollando kaj en 26 landoj (ankaŭ en la signolingvo de polaj surdmutuloj kaj inter esperantistoj de Krakovo)
- Invado de Rusio en Ukrainion
- 2022: 191-a tago de rusa agreso: De la invadkomenco estis registritaj pli ol 22 000 rusaj pripafoj, estis trafitaj pli ol 24 000 civilajn objektojn, pli ol 7 000 civiluloj pereis, kaj 5 500 estis vunditaj; ukraina stabo konfirmis, ke danke al precizaj pripafoj de ukraina armeo estis detruitaj 3 artileriaj sistemoj en Ĥerson kaj Enerhodar; 14 ukrainaj soldatoj, kune kun oficiro kaj medicina savisto, reakiris liberecon kadre de interŝanĝo de militkaptitoj; ukraina akuzistaro identigis laŭvican murdiston el Buĉa, kiu mortigis civilulojn per pafo al dorso; Ukrainio sankciigis 99 personojn kaj 178 jurajn personojn el Rusio kaj Belorusio, inkluzive de filinoj de Putin
- Mondreago: Rusio al listo de "eksterlandaj agentoj" aldonis 12 personojn, i.a. estron de rok-muziko kaj ĵurnaliston de "Novaja Gazeta"; Sergej Ŝojgu: Internacia Kontraŭfaŝista Kongreso okazos ĉiujare (la unua estis la 20-an de aŭgusto); Rusio ricevis neniun vizon al Usono por kunsido de UN (petis pri 56)
- 1906: Katolika Esperanto-movado: franca katolika pastro Émile Peltier unuafoje predikis en Esperanto
Naskiĝoj
[redakti | redakti fonton]- 905: Konstantino la 7-a, bizanca imperiestro (m. 959)
- 1548: Vincenzo Scamozzi, itala arkitekto kaj teoriulo pri arkitekturo (m. 1616)
- 1661: Georg Böhm, germana komponisto kaj orgenisto de Nordgermana Orgenskolo (m. 1733)
- 1740: Johann Georg Jacobi, germana verkisto, eldonisto kaj filozofo (m. 1814)
- 1778: Louis Bonaparte, frato de Napoleono, patro de Napoleono la 3-a (m. 1846)
- 1783: Ludwig Friedrich Hesse, germana historiisto, lernejestro, bibliotekisto, arkivisto, pedagogo (m. 1867)
- 1805: Esteban Echeverría, argentina poeto (m. 1851)
- 1814: Ernst Curtius, germana filologo, historiisto kaj arkeologo (m. 1896)
- 1815: Mihály Mosonyi, hungara-germana komponisto, instruisto kaj muzika kritikisto (m. 1870)
- 1838: Liliuokalani, reĝino de Havajo kaj verkistino (m. 1917)
- 1840: Giovanni Verga, itala verkisto priskribanta siciliajn vilaĝojn (m. 1922)
- 1852: Paul Bourget, franca verkisto, membro de literatura movado Revivigo katolika (m. 1935)
- 1853: Wilhelm Ostwald, germana balto okupiĝanta pri katalizo, kemia ekvilibro kaj reakcia rapido, Nobelpremiita pri kemio, interlingvisto realiganta celojn de la Delegacio por alpreno de la lingvo internacia (m. 1932)
- 1858: János Fadrusz, hungara skulptisto (m. 1903)
- 1865: Mátyás Eisler, hungara lingvisto, orientalisto kaj ĉefrabeno (m. 1931)
- 1874: Gusztáv Pécsi, hungara pastro kaj filozofo (m. 1947)
- 1878: Ion Dragumis, greka filozofo, diplomato, verkisto, murdita (m. 1920)
- 1880: Gusztáv Serényi, hungara ĵurnalisto, publicista kunlaboranto de Endre Bajcsy-Zsilinszky (m. 1953)
- 1881: Imre Bokor, hungara verkisto kaj ĵurnalisto (m. 1961)
- 1882: Nico Gunzburg, belga juristo kaj kriminologo (m. 1984)
- 1883: Rudolf Weigl, pola biologo, inventisto de vakcino kontraŭ tifo (m. 1957)
- 1887: Robert Lockhart, brita ĵurnalisto kaj spiono (m. 1970)
- 1892: Dezső Kertész, hungara filma aktoro kaj teatrestro (m. 1965)
- 1894: Joseph Roth, aŭstra ĵurnalisto kaj verkisto (m. 1939)
- 1896: Aurél Gredinár, rumania hungara ĵurnalisto, dramisto (m. 1967)
- 1898: Alfons Gorbach, aŭstra politikisto kaj kanceliero, malliberulo de koncentrejoj dum aŭstrofaŝismo (m. 1972)
- 1901: András Vitályos, rumania hungara kuracisto kaj fakverkisto (m. 1981)
- 1910: Donald Watson, angla vegetarano kaj pacisto, fondinto de Vegana Societo, inventinto de la vorto vegano (m. 2005)
- 1912: Johan Daisne, flandra verkisto (m. 1978)
- 1914: István Homoki Nagy, hungara advokato, verkisto kaj reĝisoro (m. 1979)
- 1916; Zsigmond Jakó, rumania hungara historiisto, honora membro de Hungara Scienca Akademio (m. 2006)
- 1921: Anthony Francis Lucas, kroata-usona pioniro de nafta inĝenierarto (n. 1855)
- 1924: Etelka Szabó Adorján, rumania hungara kuracistino (m. 1986)
- 1924: Daniel arap Moi, prezidento de Kenjo 1978-2002 (m. 2020)
- 1927: László Gábor Kádár, hungara cisterciano, ĉefepiskopo (m. 1986)
- 1928: Horace Silver, usona ĵazpianisto kaj komponisto (m. 2014)
- 1931: Clifford Jordan, usona ĵaz-saksofonisto kaj flutisto (m. 1993)
- 1934: Allen Carr, angla verkisto de memhelp-libroj pri dependecoj (m. 2006)
- 1936: Andrew Grove, hungara-usona negocisto, kunkreinto de Intel (m. 2016)
- 1947: Louis Michel, valona politikisto kaj ŝtatministro
- 1949: Ryszard Terlecki, pola historiisto, ĵurnalisto, politikisto
- 1953: Ahmad Ŝah Masud, taĝika-afgana militisto, komandanto de muĝahidoj, nacia heroo de Afganio, murdita (m. 2001)
- 1953: John Zorn, usona komponisto
- 1961: Carlos Valderrama, kolombia futbalisto
- 1962: Keir Starmer, ĉefministro de Britio 2024-
- 1964: Keanu Reeves, kanada aktoro kaj produktoro
- 1964: Péter Venczel, rumania hungara komponisto
- 1966: Salma Hayek, meksika aktorino kaj reĝisorino
Mortoj
[redakti | redakti fonton]- 1031: Sankta Emeriko de Hungario, hungara princo (n. ĉirkaŭ 1007)
- 1397: Francesco Landini, itala komponisto kaj orgenisto (n. 1325)
- 1540: Dawit la 2-a, etiopa imperiestro iniciatinta kontaktojn kun Eŭropo (n. 1501)
- 1652: José de Ribera, hispana pentristo kaj grafikisto (n. 1591)
- 1680: Per Brahe (la juna), sveda administranto kaj militestro (n. 1602)
- 1790: Johann Nikolaus von Hontheim, germana katolika teologo kaj juristo (n. 1701)
- 1800: Johann Gottfried Geißler, germana pedagogo kaj bibliotekisto (n. 1726)
- 1813: Jean Victor Marie Moreau, franca generalo helpinta al Napoleono Bonaparte enpoviĝi (n. 1763)
- 1828: Wilhelm Ernst Christian Huschke, germana kuracisto kaj kortega medicinisto (n. 1760)
- 1832: János Ferenc Zách, hungara astronomo, konstruinto de observatorio, membro de Hungara Scienca Akademio (n. 1754)
- 1845: Bernardino Rivadavia, rioplata politikisto, unua prezidento de Argentino (n. 1780)
- 1857: Martin Lichtenstein, germana kuracisto, esploristo kaj herpetologo (n. 1780)
- 1865: William Rowan Hamilton, irlanda matematikisto kaj fizikisto, formulinto de la principo de plej eta efiko (n. 1805)
- 1872: Nicolai Grundtvig, dana verkisto, poeto, teologo, historiisto kaj politikisto (n. 1783)
- 1894: Vojta Náprstek, ĉeĥa etnografo, patriota aktivulo, filantropo (n. 1826)
- 1898: Wilford Woodruff, usona mormono, prezidento de la Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj (n. 1807)
- 1902: Gusztáv Kelety, hungara pentristo, grafikisto, kritikisto kaj pedagogo (n. 1834)
- 1910: Henri Rousseau, franca pentristo (n. 1844)
- 1916: V. T. Jarmaloviĉ, rusia esperantisto, poeto, kunlaborinta kun "La Ondo de Esperanto", "Lingvo Internacia", "Pola Esperantisto", mortinta batalkampe en Bukovina (n. nekonata)
- 1919: Georges Clairin, franca orientisma pentristo, influita de la islama arkitekturo de maŭroj (n. 1843)
- 1921: Anthony Francis Lucas, kroata-usona geologo, inĝeniero kaj entreprenisto (n. 1855)
- 1931: Lajos Bíró, hungara entomologo, etnografo (m. 1856)
- 1937: Pierre de Coubertin, franca barono, historiisto kaj pedagogo, kreinto de modernaj Olimpiaj Ludoj, fondinto kaj prezidanto de Internacia Olimpika Komitato (n. 1863)
- 1943: Petras Lapienė, litova lingvisto, poligloto, folkloristo, prezidanto de Litova Esperanto-Asocio, partoprenanto kiel tradukisto de Internaciaj Floraj Ludoj, kunlaboranto de "Litova Stelo" (n. 1904)
- 1957: William Craigie, skota vortaristo, lingvo- kaj literatura sciencisto, kunverkisto de The Oxford English Dictionary kaj ĉefverkisto de la kvarvoluma Historical Dictionary of American English (n. 1867)
- 1959: Jenő Szentimrei, hungara verkisto, poeto (n. 1891)
- 1962: Tibor Kádár, rumania hungara pentristo (n. 1919)
- 1965: Johannes Bobrowski, germana lirikisto priskribanta komunecon de Orienta Eŭropo (n. 1917)
- 1969: Ho Chi Minh, vjetnama komunisto, kunfondinto de la Franca Komunista Partio, gvidanto de Việt Minh, prezidento de Nord-Vjetnamio, apoganto de "Voĉo de Vjetnamio" (n. 1890)
- 1973: Josef Fousek, ĉeĥa esperantisto, tradukisto de Esperanto-kantoj, honora membro de Ĉeĥa Esperanto-Asocio (n. 1881)
- 1973: J.R.R. Tolkien, angla filologo, profesoro kaj verkisto (n. 1892)
- 1982: Ghissa Éghy, rumania hungara koreografino (n. (1905)
- 1994: Józef Światło, pola komunisto, funkciulo de ministerio pri publika sekureco fuĝinta al Okcidenta Berlino, en Radio Libera Eŭropo senmaskigis stalinismon (m. 1915)
- 1994: Detlef Macha, germana biciklisto, mondĉampiono de ciklodromo (n. 1958)
- 1997: Viktor Frankl, aŭstria psikiatro kaj psikoterapiisto, viktimo de koncentrejoj, kreinto de logoterapio, konata kiel aŭtoro de furorlibro Homo serĉanta sencon (n. 1905)
- 2001: Christiaan Barnard, sudafrika korĥirurgo, pioniro de la transplanta medicino (n. 1922)
- 2013: Ronald H. Coase, brita Nobelpremiita ekonomikisto (n. 1910)
- 2013: Valérie Benguigui, franca aktorino kaj teatro-reĝisoro (n. 1965)
- 2016: Islom Karimov, prezidento de Uzbekio, respondeca pri la Andiĝona masakro (n. 1938)
- 2019: Gyoji Matsumoto, japana futbalisto, membro de la japana nacia teamo de futbalo (n. 1934)
- 2020: David Graeber, usona kultura antropologo kaj anarkiisto (n. 1961)
- 2021: Mikis Theodorakis, greka komponisto, politikisto kaj aktivulo por homrajtoj (n. 1925)
- 2022: Frank Drake, usona profesoro pri astronomio kaj astrofiziko, kunfondinto de SETI (serĉado de ekstertera inteligenteco) (n. 1930)
Specialaj tagoj kaj festoj
[redakti | redakti fonton]- Nacia tago en Vjetnamio, tago de la sendependiĝo (1945)
- Tibeto: Demokratia Tago
- Usono: Tago de la Venko super Japanio
Tagoj de semajno
[redakti | redakti fonton]La 2-a de septembro estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Lundo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Mardo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Merkredo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Vendredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Sabato en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090.