Ĉagataja Ĥanlando
| Ĉagataja Ĥanlando | |||||||||
| |||||||||
|
| |||||||||
| historia lando • ĥanlando • Hordo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Geografio
| |||||||||
| Ĉefurbo: | Almaliq • Karŝio
| ||||||||
| Loĝantaro | |||||||||
| Ŝtat-strukturo | |||||||||
elektmonarkio
| |||||||||
| |||||||||
.png)
La Ĉagataja Ĥanlando (mongole Цагадайн Хаант Улс, Cagadain Ĥaant Uls) estis mongola Ĥanlando kiu enhavis la teritoriojn regatajn de Ĉagatai Ĥano,[1] dua filo de Ĝingis-Ĥano, kaj de liaj descendintoj kaj sukcedantoj.
Historio
[redakti | redakti fonton]Dekomence ĝi estis parto de la Mongola Imperio, sed ĝi poste iĝis tute sendependa kiam la Juan-dinastio falis en lafino de la 14a jarcento. La Ĉagatajaj Ĥanoj mem agnoskis la suverenecon de Mongolaj Ĥaĥanoj inter 1206 kaj 1270 kaj inter 1304 kaj 1368.[2]
Ĉe la fino de la 13a jarcento, la Ĥanlando etendis el Amu Darjo sude de la Arala Maro al la Altaja Montaro ĉe la limo de la nuntempa Mongolio kaj Ĉino.[3]
La Ĥanlando daŭris iel aŭ alie el la 1220-aj jaroj ĝis la 17a jarcento, kvankam la okcidenta duono de la Ĥanlando (Okcidenta Ĉagataja Ĥanlando) perdiĝis al Tamerlano en la 1360-aj jaroj. La orienta duono restis sub Ĉagatajaj ĥanoj kiuj estis foje aliancanoj kaj foje malamikoj de la sukcedantoj de Timur. Fine, en la 17a jarcento, la restintaj ĉagatajaj teritorioj falis sub la religiema reĝimo de Apak Ĥoja kaj liaj descendantoj, nome Ĥojijanoj, kiuj regis en Ŝinĝango sub militsenjoroj de Zungario kaj Manĉukuo sinsekve.
Gravuloj
[redakti | redakti fonton]Hajji Beg Barlas (m. 1361) estis estro de la tribo Barlas.
Popolo
[redakti | redakti fonton]La ĉagataja lingvo (uzbeke: ﭼﯩﻐﻪتاي (per araba-persa alfabeto), uzbeke: chig’atoy tili (latine)) aŭ la malnovuzbeka lingvo estas formortinta tjurka lingvo kiu siatempe estis vaste parolita en Centra Azio, kaj restis la komuna librolingvo tie ĝis la frua 20-a jarcento.
Notoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Alternativa literumado de Ĉagatai estas Ĉagata, Ĉugta, Ĉagta, Djagatai, Jagatai, Ĉagtai ktp.
- ↑ Dai Matsui - A Mongolian Decree from the Chaghataid Khanate Discovered at Dunhuang. Aspects of Research into Central Asian Buddhism, 2008, pp. 159-178
- ↑ See Barnes, Parekh kaj Hudson, p. 87; Barraclough, p. 127; Historical Maps on File, p. 2.27; kaj LACMA por diferencaj versioj de la limoj de laries of the Ĥanlando.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- Barnes, Ian, Bhikhu Parekh kaj Robert Hudson. The History Atlas of Asia. Macmillan, p. 87. Macmillan, 1998. ISBN 0-02-862581-1
- Barraclough, Geoffrey. The Times Atlas of World History. 4th Ed. Hammond World Atlas Corporation, 1993. ISBN 0-7230-0534-6
- Barthold, W. "Caghatai-Khan." The Encyclopedia of Islam, Volume 2. New Ed. Leiden: E. J. Brill, 1965.
- ---. "Dughlat." The Encyclopedia of Islam, Volume 2. New Ed. Leiden: E. J. Brill, 1965.
- Biran, Michal. Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State in Central Asia. Richmond, Great Britain: Curzon Press, 1997. ISBN 0-7007-0631-3
- "The Chagatai Khanate Arkivigite je 2005-02-11 per la retarkivo Wayback Machine". The Islamic World to 1600. 1998. The Applied History Research Group, University of Calgary. Retrieved 19 May 2005.
- Elias, N. Commentary. The Tarikh-i-Rashidi (A History of the Moghuls of Central Asia). By Mirza Muhammad Haidar. Translated by Edward Denison Ross, edited by N. Elias. London, 1895.
- Grousset, René. The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. Trans. Naomi Walford. New Jersey: Rutgers, 1970. ISBN 0-8135-1304-9
- Karpat, Kemal H. "The Ottoman Rule in Europe From the Perspective of 1994." Turkey Between East and West. Ed. Vojtech Mastny and R. Craig Nation. Boulder, CO: Westview Press, 1996. ISBN 0-8133-2420-3
- Kim, Hodong. "The Early History of the Moghul Nomads: The Legacy of the Chaghatai Khanate." The Mongol Empire and Its Legacy. Ed. Reuven Amitai-Preiss and David Morgan. Leiden: Brill, 1998. ISBN 90-04-11048-8
- Manz, Beatrice Forbes. The Rise and Rule of Tamerlane. Cambridge University Press: Cambridge, 1989. ISBN 0-521-63384-2
- "Map of the Mongol Empire Arkivigite je 2016-11-10 per la retarkivo Wayback Machine". LACMA.org. 2003. Los Angeles County Museum of Art. Retrieved 8 July 2008.
- Mirza Muhammad Haidar. The Tarikh-i-Rashidi (A History of the Moghuls of Central Asia). Translated by Edward Denison Ross, edited by N.Elias. London, 1895.
- "Mongol Invasions of Russia, 12th-13th Centuries". Map. Historical Maps on File: Ringbound. 2nd Ed. Facts on File, 2002. ISBN 0-8160-4600-X
- Roemer, H. R. "Timur in Iran." The Cambridge History of Iran, Volume 6: The Timurid and Safavid Periods. Ed. Peter Jackson and Lawrence Lockhart. London: Cambridge University Press, 1986. ISBN 0-521-20094-6
- Xinjiang: China's Muslim Borderland, S. Frederick Starr
- http://books.google.se/books?id=jCpnĉFzoFgC&pg=PA29&lpg=PA29&dq=chagatai+khanate+language&source=bl&ots=aQWlYmFr0I&sig=gBOPlpxbqobyBbl8R-5KxBwKlNg&hl=sv&sa=X&ei=nGA0VIbYBMTnygOvxoLoDA&ved=0CB8Q6AEwADgU#v=onepage&q=chagatai%20khanate%20language&f=false[rompita ligilo]