Hegoafrikako errugbi selekzioa

Hegoafrikako errugbi selekzioa
Izengoitia	Springboks, Bokke, Amabokoboko
Elkartea	South African Rugby Union
Estadioa	Ellis Park Stadium, Johannesburg (60.000)
Hautatzailea	Jacques Nienaber
Kapitaina	Siya Kolisi
Partida gehien	Victor Matfield (127)
Puntu gehien	Percy Montgomery (893)
Entsegu gehien	Bryan Habana (67)
	Lehenbizikoa
	Bigarrena
Lehenbiziko partida
	Hegoafrika 4-0 Britainiar Uharteak ; Lurmutur Hiria, 1891ko uztailak 30
Garaipenik handiena
	Hegoafrika 134-3 Uruguai ; East London, Hegoafrika, 2005eko ekainak 11
Porrotik handiena
	Zeelanda Berria 57-0 Hegoafrika ; 2017ko irailak 16
Munduko Errugbi Kopa
Parte hartzeak	8 (aurrenekoa 1995ean)
Posturik onena	Irabazlea 1995ean, 2007an, 2019an eta 2023an

Artikulu hau Hegoafrikako gizonezkoen selekzioari buruzkoa da; emakumeen selekzioa gaitzat duena beste hau da: «Hegoafrikako emakumezkoen errugbi selekzioa»

Hegoafrikako errugbi selekzioa Hegoafrikaren ordezkaria da gizonezkoen errugbi partida ofizialetan, hala nola, Munduko Errugbi Kopan, The Rugby Championshipen eta test-partidetan. South African Rugby Unionen mende dago, eta Springboks ezizena ematen zaio. Munduko errugbi talde onenetako bat da, lau aldiz irabazi baitu Munduko Errugbi Kopa: 1995ean, 2007an, 2019an eta 2023an.

Errugbi selekzioa apartheid politikaren ikurretako bat izan zen. Dikotomia argia zen: futbola beltzen kirola zen, eta errugbia, zuriena. 1995eko munduko tituluaren ondoren, baloi obalaren kirola beltzen auzoetan zabaltzeko programak abiatu zituzten eta, astiro bada ere, bilakaera gertatu da; izan ere, Munduko Kopa bakoitzean gero eta gehiago dira selekzioan parte hartzen duten jokalari beltzak.^[1] 2018an, Siya Kolisi bihurtu zen lehenbiziko jokalari beltza selekzioko kapitaina izaten.^[2]

Historia

Britainiarrek eraman zuten errugbia Hegoafrikara. Lehenbiziko partida 1862an jokatu zen, Lurmutur Hiriko britainiar soldaduen eta zibilen artean. Pixkanaka, afrikanerrek errugbia hobetsi zuten, futbola baino, eta klubak ugaritu ziren hiri handietan, Johannesburgen, Lurmutur Hirian eta Pretorian bereziki.^[3]^[4]

1891ko uztaila, Lurmutur Hiria, Hegoafrikaren eta Britainiar Uharteen arteko partida.

1891ko uztailaren 30ean jokatu zuen lehenbiziko partida Hegoafrikako selekzioak, Lurmutur Hirian, British Lionsen aurka; bisitariak 0 eta 4 gailendu ziren.^{[oh 1]} British Lionsak 1896an itzuli ziren Hegoafrikara, eta lau test-partida jokatu zituzten bertako selekzioaren kontra; lehenbiziko hirurak irabazi zituzten, baina laugarrenean, Newlands Stadiumen, hegoafrikarrek beren aurreneko garaipena erdietsi zuten (5-0).^[5]

1906-1907an egin zuen Hegoafrikako taldeak lehenbiziko bira Europan,^{[oh 2]} eta Eskoziaren aurka besterik ez zuen galdu. Arrakasta horrek hegoafrikarren nazio harrotasuna suspertu zuen.^[6] 1912-1913ko biran, berriz, Home Nations guztiak garaitu zituen, eta itzuliko Grand Slama irabazi.^[4] Hau lortzen zuen Hego hemisferioko lehenbiziko selekzioa izan zen. Historian zehar beste hirutan errepikatu zuen, 1932an, 1952an eta 1961ean.

Australiarekin eta Zeelanda Berriarekin ere lehia ugari izan zituen, bai Ozeanian barrena egindako biretan, bai ozeaniarrak Hegoafrikara joan zirenean. Bereziki gogoangarriak izan ziren honako hauek:

1921ean Zeelanda Berriarekin izandako lehia, Zeelanda Berrian bertan. Lehenengoan ozeaniarrak nagusi, bigarrenean afrikarrak, eta hirugarren partida 0-0 amaitu zen.
1928an Zeelanda Berria Hegoafrikara joan zen, eta afrikarrek 17-0 garaitu zuten; All Blacks-ek 1893tik jasandako porrotik handiena izan zen.
1933an Australia joan zen Hegoafrikara, eta bost partidatatik hiru Springbokek irabazi zituzten.

1931-1932ko biran irabazi zuen bigarren Grand Slama, Gales (3-8), Irlanda (3-8), Ingalaterra (0-7) eta Eskozia (3-6) azpiraturik. Emaitza bikainak izan arren, Springboken jokoa oso kritikatua izan zen, Bennie Osler zabaltzaileak baloia, behin eta berriz, eskasera urruntzen zuelako; ondorengo alboko sakean, aldiz, hegoafrikar aurrelari multzo indartsua nagusitu ohi zen. Joko molde betiberdin horri "Ten Man Rugby" izena eman zitzaion, zortzi aurrelariek, uztartze-erdilariak eta zabaltzaileak bakarrik parte hartzen zutelako.^[7]

Oso bestelakoa izan zen 1951-1952ko bira. Danie Craven handia entrenatzaile zutela, hegoafrikarrek arrunt errugbi distiratsu eta liluragarria egin zuten, eta hirugarren Grand Slama eskuratu;^[4] Eskoziari 0-44 irabazi zioten, Irlandari 5-17, Galesi 3-6, eta Ingalaterrari 3-8; azkenik, Frantzia ere mendean hartu zuten, 3 eta 25, Parisko Yves-du-Manoir estadioan.

1960ko Sharpevilleko sarraskiaren ostean, apartheidaren aurkako mugimendua sortu zen munduan. Zeelanda Berriak presioak izan zituen Hegoafrikan ez jokatzeko, eta Springbokek ere zailtasun ugari kanpoan aritzeko. Hala ere, 1960-1961ean Europa bisitatu zuten, eta laugarren aldiz Grand Slam irabazi; hala ere, Barbariansen aurka galdu zuten Cardiffen.^[4] 1976tik aurrera, egoera gogortu egin zen, eta Hegoafrikak nazioarteko edozein kirol ekitalditan parte hartzeko debekua izan zuen.

1987an Munduko Errugbi Kopa abiatu zenean, Hegoafrikak ezin izan zuen parte hartu, ezta 1991koan ere. 1991n apartheida bertan behera gelditu zen, eta 1995eko Munduko Kopa Hegoafrikan jokatzeko erabakia hartu zuen Nelson Mandela lehendakariak, herria batzeko aukera bat ikusi baitzuen. Hegoafrika izan zen txapelduna, eta Mandelak elastiko berdea soinean zuela ema zion Webb Ellis kopa Francois Pienaar kapitainari; "Hegoafrika Berria"-ren ikurra izan zen une hori.^[8]^[9]

Harrezkero, puntako taldea izan da, Zeelanda Berriarekin eta Australiarekin lehia estuan. 2007an bigarrenez irabazi zuen munduko kopa. 2015eko Munduko Kopa era kaskarrean hasi zuen Japoniaren aurka galduz, baina egoerari buelta eman eta hirugarren egin zuen azkenean. 2019an, The Rugby Championship irabazi zuen, Zeelanda Berriaren 9 urtetako garaipenen segida hautsiz. Urte berean, Munduko Errugbi Kopa irabazi zuen Japonian.^[10]

2020an, COVID-19 pandemiaren erruz, ezin izan zuen The Rugby Championship txapelketa jokatu.

Uniformea





2011-2012





2013-2014





2015-2016





2017





2018





2019





2023

Ikurra

Hegoafrikako selekzioko jokalarien goitizena springbok da, antilope espezie bat. Baina elastikoaren bularrean ageri den ikurra protea da, herrialdeko lore nazionala. Segregazioa dago horren atzean. 2004ra arte, antilopea bakarrik ageri zen bularrean, baina Hegoafrikako Olinpiar Batzordeak ikurra aldatu zuen. Springbok afrikaans hizkuntzako hitza da, eta komunitate zuriarekin lotzen zen. Protea, berriz, 1971n jokalari beltzekin osaturiko selekzioaren ikurra zen. Hala ere, Apartheid sistema desegin zenean, springbok-ak jarraitu zuen elastikoaren aurreko aldean. Hainbatek Nelson Mandelari berari egotzi zioten hautu hori. 2004tik 2015era bi ikurrak agertu ziren bularrean, baina nazioarteko federazioak ikur bakarra ager zitekeela ebatzi zuen. Hartaz geroztik, lorea ageri da bularrean, eta antilopea besoan.^[11]

Palmaresa

Munduko Errugbi Kopa

Urtea

Postua

J

I

B

G

AT

KT

1987

Parte hartzea debekatua, apartheida zela-eta

1991

1995

Irabazlea

6

0

144

67

1999

Hirugarrena

6

5

0

1

219

101

2003

Final laurdenak

5

3

0

2

193

89

2007

Irabazlea

7

0

278

86

2011

Final laurdenak

5

4

0

1

175

35

2015

Hirugarrena

7

5

0

2

241

108

2019

Irabazlea

7

6

0

1

262

67

2023

Irabazlea

7

6

0

1

208

88

Denera

50

42

0

8

1720

641

Irabazlea Finalista Hirugarrena Laugarrena

Rugby Championship

Honako hauek dira Hegoafrikako selekzioaren emaitzak Hiru Nazioen Txapelketan eta Rugby Championshipen:

Irabazlea (4): 1998, 2004, 2009, 2019
Freedom Kopa
- irabazlea (2): 2004, 2009
Mandela Challenge Plate
- irabazlea (7): 2002, 2005, 2009, 2013, 2014, 2019, 2023

Serieak (etxean eta kanpoan)

Tradizioari jarraiki, Hegoafrikaren eta beste herrialdeen arteko test-partida gehienak biretan jokatu dira. British Lions izan zen Hegoafrika bisitatu zuen lehenbiziko selekzioa, 1891n; Springbokek, berriz, 1906–07an egin zuten lehenbiziko bira, Frantzia, Ingalaterra, Gales, Eskozia eta Irlanda bisitatuz. Serie bakoitzean 1 eta 4 partida artean jokatu ohi dira.^[6]

Taldea	J	I	G	B	Urteak
Ingalaterra	7	4	0	3	1984; (1994); (2000); (2006); 2007; 2012; 2018
Gales	6	6	0	0	1964; 1995; 2002; 2008; 2014; 2022
Eskozia	2	2	0	0	2003; 2006
Irlanda	4	4	0	0	1981; 1998; 2004; 2016
Frantzia	13	9	2	2	1958; 1967; 1968; 1971; 1974; 1975; (1992); 1993; 1996; 1997; (2001); 2005; 2017
British and Irish Lions	14	9	4	1	1891; 1896; 1903; 1910; 1924; 1938; (1955); 1962; 1968; 1974; 1980; 1997; 2009; 2021
Australia	11	7	3	1	1933; 1937; 1953; 1956; 1961; (1963); 1965; 1969; 1971; 1992; 1993
Argentina	3	3	0	0	1993; 1994; 1996
Zeelanda Berria	12	5	5	2	(1921); (1928); 1937; 1949; 1956; 1960; 1965; 1970; 1976; 1981; 1994; 1996
Denera	72	49	14	9	%74,3

Letra lodia = Serie irabazia; Parentesiak() = Serie berdindua, Letra normala = Serie galdua

Jokalarien errekorrak

Partida gehien

#	Jokalaria	Postua	Urteak	Partidak
1	Victor Matfield	Bigarren lerroko	2001–2015	127
2	Bryan Habana	Hegaleko	2004–2016	124
3	Eben Etzebeth	Bigarren lerroko	2012–	119
4	Tendai Mtawarira	Harroin	2008–2019	117
5	John Smit	Orpokatzaile	2000–2011	111
6	Jean de Villiers	Erdiko	2002–2015	109
7	Percy Montgomery	Atzelari	1997–2008	102
8	Willie le Roux	Atzelari	2013–	93
9	Joost van der Westhuizen	Uztartze-erdilari	1993–2003	89
10	Ruan Pienaar	Uztartze-erdilari	2006–2015	88

2023ko urriaren 29an eguneratua. Partida ofizialak bakarrik.

Entsegu gehien

#	Izena	Postua	Urteak	J	En
1	Bryan Habana	Hegaleko	2004–2017	124	67
2	Joost van der Westhuizen	Uztartze-erdilari	1993–2003	89	38
3	Jaque Fourie	Erdiko	2003–2013	72	32
4	Jean de Villiers	Erdiko	2002–2015	109	27
5	Makazole Mapimpi	Hegaleko	2018–	41	26
5	Breyton Paulse	Hegaleko	1997–2007	64	26
7	Percy Montgomery	Atzelari	1997–2008	102	25
8	JP Pietersen	Hegaleko	2006–2016	70	24
9	Pieter Rossouw	Hegaleko	1997–2003	43	21
10	James Small	Hegaleko	1992–1997	47	20

2023ko urriaren 29an eguneratua. Partida ofizialak bakarrik.

Tanto gehien

#	Izena	Postua	Urteak	J	T	En	Tr	Zk	Dr
1	Percy Montgomery	1997–2008	Atzelari	102	893	25	153	148	6
2	Morné Steyn	2009–2021	Zabaltzaile	68	742	8	102	156	10
3	Handré Pollard	2014–	Zabaltzaile	69	698	7	96	152	5
4	Bryan Habana	2004–2016	Hegaleko	124	335	67	0	0	0
5	Elton Jantjies	2012–	Zabaltzaile	46	331	2	66	62	1
6	Naas Botha	1980–1992	Zabaltzaile	28	312	2	50	50	18
7	Joel Stransky	1993-1996	Zabaltzaile	22	240	6	30	47	3
8	Braam van Straaten	1999–2001	Zabaltzaile	21	221	2	23	55	0
9	Joost van der Westhuizen	1993-2003	Uztartze-erdilari	89	190	38	0	0	0
10	Jannie de Beer	1997-1999	Zabaltzaile	13	181	2	33	27	8

2023ko urriaren 29an eguneratua. Partida ofizialak bakarrik.

Zinema

Clint Eastwoodek zuzenduriko Invictus filma Hegoafrikako taldeak 1995eko Munduko Errugbi Kopan lorturiko garaipenean giroturik dago.

Erreferentziak

↑ Magro Eizmendi, Imanol. Ametsa astiro doa. Berria, 2019ko urriak 26, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2023-9-5).
↑ Arratibel Gascon, Ainara. Berdintasunaren besokoa. Berria, 2018ko ekainak 9, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2023-9-5).
↑ Onana, Jean-Baptiste. Le sport sud-africain entre déclin et renaissance, raisons d'un relatif recul. Outre-Terre 2004/3, cairn.info (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).
↑ ^a ^b ^c ^d Davies, Sean. Mighty Boks: South African rugby. news.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).
↑ 1896 South Africa. The British and Irish Lions, web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).
↑ ^a ^b South Africa tour 1906-07. en.espn.co.uk (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).
↑ de la Calle, Fermín. "Ten Man Rugby" sudafricano. Con fina desobediencia: Atlas de rugby con olor a cerveza y barro, books.google.es (Noiz kontsultatua: 2023-9-4).
↑ Alduntzin, Koldo. All Blacksek jokoa eta Hego Afrikak Kopa. Euskaldunon Egunkaria, 1995ko ekainak 28, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-29).
↑ Gomez, Gotzon. Mandela, herria batu zuen gizona. anboto.org (Noiz kontsultatua: 2023-9-5).
↑ Hegoafrika hirugarrenez munduko txapeldun, Ingalaterrari irabazita (32-12). Berria, 2019ko azaroak 3, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-26).
↑ 'Springbok'-ak ala protea lorea? Ikurraren auzia. Berria, 2019ko urriak 26, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-26).

Oharrak

↑ Hegoafrikako taldeak Cape Colony (Lurmutur Hiriko kolonia) izena eraman bazuen ere, hori hartzen da selekzioaren lehen partidatzat.
↑ 1906-1907ko biran erabili zuen Hegoafrikako selekzioak Springboks izena lehenbiziko aldiz.

Kanpo estekak

(Ingelesez) Hegoafrikako errugbi federazioa, springboks.rugby

Datuak: Q498478
Multimedia: South Africa national rugby union team / Q498478

[1] Magro Eizmendi, Imanol. Ametsa astiro doa. Berria, 2019ko urriak 26, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2023-9-5).

[2] Arratibel Gascon, Ainara. Berdintasunaren besokoa. Berria, 2018ko ekainak 9, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2023-9-5).

[cairn-3] Onana, Jean-Baptiste. Le sport sud-africain entre déclin et renaissance, raisons d'un relatif recul. Outre-Terre 2004/3, cairn.info (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).

[bbc-4] Davies, Sean. Mighty Boks: South African rugby. news.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).

[6] 1896 South Africa. The British and Irish Lions, web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).

[tour-8] South Africa tour 1906-07. en.espn.co.uk (Noiz kontsultatua: 2023-8-30).

[9] Calle, Fermín. "Ten Man Rugby" sudafricano. Con fina desobediencia: Atlas de rugby con olor a cerveza y barro, books.google.es (Noiz kontsultatua: 2023-9-4).

[10] Alduntzin, Koldo. All Blacksek jokoa eta Hego Afrikak Kopa. Euskaldunon Egunkaria, 1995ko ekainak 28, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-29).

[11] Gomez, Gotzon. Mandela, herria batu zuen gizona. anboto.org (Noiz kontsultatua: 2023-9-5).

[12] Hegoafrika hirugarrenez munduko txapeldun, Ingalaterrari irabazita (32-12). Berria, 2019ko azaroak 3, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-26).

[13] 'Springbok'-ak ala protea lorea? Ikurraren auzia. Berria, 2019ko urriak 26, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-26).

[5] Hegoafrikako taldeak Cape Colony (Lurmutur Hiriko kolonia) izena eraman bazuen ere, hori hartzen da selekzioaren lehen partidatzat.

[7] 1906-1907ko biran erabili zuen Hegoafrikako selekzioak Springboks izena lehenbiziko aldiz.

[1]

[2]

[3]

[4]

[oh 1]

[5]

[oh 2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

i e a Hegoafrikako selekzioa – 2019ko Munduko Errugbi Kopa
Aurrelariak	Brits De Jager P.S. Du Toit Etzebeth Koch Kolisi (k) Kitshoff Louw Malherbe Marx Mbonambi Mostert Mtawarira Nyakane Smith Snyman Vermeulen T. Du Toit (ordezkapena lesioagatik)
Atzelariak	Am De Allende De Klerk Gelant E. Jantjies H. Jantjies Kolbe Kriel Le Roux Mapimpi Nkosi Pollard Reinach Steyn Willemse (ordezkapena lesioagatik)
Entrenatzailea: Rassie Erasmus

i e a Hegoafrikako selekzioa – 2023ko Munduko Errugbi Kopa
Aurrelariak	Du Toit Etzebeth Fourie Kitshoff Kleyn Koch Kolisi (k) Malherbe Marx Mbonambi Mostert Nché Nyakane Orie Smith Snyman Van Staden Vermeulen Wiese
Atzelariak	Am (Mapimpi ordeztu zuen) Arendse De Allende De Klerk Esterhuizen Hendrikse Kolbe Kriel Le Roux Libbok Mapimpi Moodie Pollard (Marx ordeztu zuen) Reinach Willemse Williams
Entrenatzailea: Jacques Nienaber

i e a Munduko errugbi selekzio nagusiak
Ipar Hemisferioa	Eskozia — Frantzia — Gales — Ingalaterra — Irlanda — Italia *British and Irish Lions
---------------
Hego Hemisferioa	Argentina — Australia — Hegoafrika — Zeelanda Berria