Luigi Luca Cavalli-Sforza

Luigi Luca Cavalli-Sforza
	; (2010) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Genova, 1922ko urtarrilaren 25a
Herrialdea	Italiako Erresuma (1922ko urtarrilaren 25a - 1946ko ekainaren 18a); Italia (1946ko ekainaren 18a - 2018ko abuztuaren 31)
Heriotza	Belluno, 2018ko abuztuaren 31 (96 urte)
Familia
Seme-alabak	ikusi Francesco Cavalli-Sforza (en) ;
Leinua	Sforza
Hezkuntza
Heziketa	Paviako Unibertsitatea ; Turingo Unibertsitatea
Hizkuntzak	italiera; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	population geneticist (en) , biologoa, antropologoa, genetista eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	Stanford Unibertsitatea ; Paviako Unibertsitatea ; Parmako Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka ; Balzan Prize (1999) ; Kistler Prize (2002) ; Kataluniako Nazioarteko Saria (1993) ; International Prize by Fyssen Foundation (1993) ; ASHG Lifetime Achievement Award (1987) ; Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic ; Foreign Member of the Royal Society (1992ko ekainaren 18a) ; Mendel Medal (2002) ; Bressa Prize (2006) ; honorary doctorate from the University of Parma (2006ko azaroaren 30a) ; [[]] (1986ko martxoaren 15a) ; Huxley Memorial Medal (1972) ;
Kidetza	Royal Society; Frantziako Zientzien Akademia; Linzeen Akademia; Zientzien Pontifize-Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia

Luigi Luca Cavalli-Sforza (Genova, 1922ko urtarrilaren 25a – Belluno, 2018ko abuztuaren 31) populazioen genetikan aditua zen zientzialari italiarra izan zen.

Paviako unibertsitatean medikuntza ikasi zuen. Gero, Cambridgeko unibertsitatean bakterioen genetikaren ikerkuntzari heldu zion. Italiara itzulita, Pavia eta Parmako unibertsitateetan genetika irakaslea izan zen 1970 arte.

Urte horretan AEBetara abiatu zen, Stanfordeko Unibertsitatean lan egiteko. Bertako genetikaren irakaslea izan zen Medikuntza fakultatean, erretreta hartu arte.

Azpimagarriak dira Cavalli-Sforzak populazioen genetikaren arloan egindako ikerketak. Geografia genetikoaren aitatzat jotzen zaio. Gizakiaren zuhaitz genealogikoa egiten saiatu zen, eta markatzaile genetikoen arrastoa jarraituz antzinako gizakien migrazio-lekualdaketak aztertu zituen. 1980tik aurrera linguistikaren ezagupenak ere erabili zituen lan-tresna gisa, genetika eta hizkuntzaren arteko zubiak eraikiz, giza eboluzioak eta hizkuntzenak bide paraleloak jorratu dituztelakoan.

Cavalli-Sforzak Europako deriba genetikoa sakon ikertu zuen eta, horretan oinarriturik, herri eta arrazen aldakortasunak azaltzen dituzten zuhaitzak eratu zituen. Eta lotura hertsi-hertsia aurkitu zuen arbola genetikoa eta hizkuntzalariek osatu dituzten arbolen artean ^[1].

Euskaldunon ezaugarri genetikoak ere ikertu zituen, ondorio honetara iritsiz: euskaldunak dira, ezaugarri genetikoei dagokionez, Europako biztanle zaharrenekin antza gehien dutenak. Genetikaren mapak, gainera, bat etortzen dira arkeologiak eta hizkuntzalaritzak emandakoekin.^[2]^[3]^[4]

«	Azpimarratu beharra dago gizaki neolitikoak iritsi ziren garaiko lehen europarren ondorengoak ongien ordezkatzen dituen lurraldea euskaldunena dela. Herri horrek Europako indoeuropar izeneko familiakoak diren populazio gehienekin alderatuta oso bestelako hizkuntzaz hitz egiten du... Gure analisia guztiz bat dator hipotesi honekin: euskaldunak gizaki neolitikoak iritsi baino lehen Frantziako hego-mendebaldean eta Espainiako iparraldean zeuden gizaki paleolitikoengandik zuzenean sortuak izatea nahikoa litekeena da... Endogamia erlatibo bati esker, beren hizkuntza (indoeuroparrekiko oso bestelakoa dena) gordetzeak erraztuta, diferentzia genetikoa mantendu ahal izan zuten inguruko populazioekiko; diferentzia horrek, neurri batean behintzat, haien jatorrizko egitura genetikoa islatu behar du.	»
L. Cavalli-Sforza: Geneak, Herriak eta Hizkuntzak, 143 orrialdea

Berak idatzitako liburuen artean "The History and Geography oh Human Genes" (1991), "The Great Human Diasporas: The History of Diversity and Evolution" (1994) eta "Genes, Peoples and Languages" (1996) dira azpimarragarrienak.

Erreferentziak

↑ Alfontso Martinez Lizarduikoa: Euskal Zibilizazioa, Gaiak, 1998, 28-29 orr.
↑ Geneak, Herriak eta Hizkuntzak. Luca Cavalli-Sforza, Gaiak, 1996
↑ Antzinako Europaren azken gordelekua ote gara?
↑ Contribución de los grupos sanguíneos al estudio de la antropologia de los vascos [1]

Ikus, gainera

Europako historia genetikoa

Kanpo estekak

Egile honen argitalpenei buruzko informazioa lortu dezakezu Scholian

Datuak: Q315454
Multimedia: Luigi Luca Cavalli-Sforza / Q315454

[1] Alfontso Martinez Lizarduikoa: Euskal Zibilizazioa, Gaiak, 1998, 28-29 orr.

[2] Geneak, Herriak eta Hizkuntzak. Luca Cavalli-Sforza, Gaiak, 1996

[3] Antzinako Europaren azken gordelekua ote gara?

[4] Contribución de los grupos sanguíneos al estudio de la antropologia de los vascos [1]

[1]

[2]

[3]

[4]