پرش به محتوا

برم‌دلک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سنگ‌نگارهٔ برم دلک
نقش برجسته بهرام دوم در حال اهدای نیلوفر به همسرش شاپوردختک
Map
نامسنگ‌نگارهٔ برم دلک
کشورایران
استاناستان فارس
شهرستانشیراز
اطلاعات اثر
نام‌های دیگربَرْمْ دِلَک
دیرینگیدوره ساسانیان
دورهٔ ساخت اثردوره ساسانیان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۷۱
تاریخ ثبت ملی۱۵ دی ۱۳۱۰

سنگ‌نگاره‌های بَرْمْ دِلَک مربوط به شاهنشاهی ساسانی و دربردارندهٔ تصویر بهرام دوم و همسرش شاپوردُختَک است.[۱] این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۷۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۲] این سنگ نگاره در گذر زمان آسیبِ جدّی دیده است. سنگ‌نگاره کاملاً به حالِ خود رها شده و هیچگونه نگهداری و محافظتی از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور از آن صورت نمی‌گیرد. این سنگ‌نگاره بر صخرهٔ کوچکی در حدود ده کیلومتری شرق شیراز قرار دارد.

در این اثر، دو نقش وجود دارد. در نگارهٔ سمت چپ، شاپوردختک نقش شده است و در حال گرفتن گل نیلوفر از بهرام است. تصویر بهرام دوم در سمت راست قرار دارد و در زیر بازوی او کتیبه‌ای چهار یا پنج خطی به خط پهلوی و به قلم ریزی نگاشته شده است که اغلب حروف آن محو گردیده است. کتیبه ظاهراً در معرفی بهرام است.[۳][۴] شاپوردختک، نوهٔ شاپور یکم بود.[۵][۶]

مشخصات محلی

[ویرایش]

برم‌دلک یا چشمه عشاق یک سرچشمه، تالاب و گردشگاهی طبیعی در استان فارس است. این تالاب در شرق شیراز و در چهار کیلومتری قصر ابونصر قرار گرفته است. آب این چشمه از شکاف کوه خارج می‌شود و دردامنهٔ کوه، تالابی را تشکیل می‌دهد. اطراف این آبگیر را نیزار فرا گرفته است. در بدنهٔ کوه مشرف بر تالاب، تاقچهٔ حجاری شده قرار دارد.[۷] این نقش برجسته، تنها حجاری از این ملکه ساسانی است.[نیازمند منبع]

نامگذاری

[ویرایش]

نام برم دلک از عبارت «بهرامِ دوندلک» از فارسی میانه گرفته شده که به معنی «قلب بهرام» است.[نیازمند منبع] در نقش برجسته، بهرام دوم در حال تقدیم یک گل نیلوفر به همسرش، شاپوردختک است.

آسیب‌های واردشده تاکنون به کتیبه

[ویرایش]

در سال‌های اخیر هیچ گونه محافظتی از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور برای آن صورت نگرفته است. این اثر تاریخی و پشتوانه ملی، از هر سو آسیب دیده است. از جمله:

آسیب با بیلِ مکانیکی

[ویرایش]

این سنگ نگاره با بیل مکانیکی مورد تعرض قرار گرفته و بخشی از آن تخریب شده است. پایگاهِ خبریِ تابناک در سال ۹۰، وضعیت کنونی این اثر را «تجاوز و تعرض‌شده با بیل مکانیکی» عنوان کرده است.[۸]

مجوز احداث کارخانه در مجاورت اثر

[ویرایش]

این اثر هم‌اکنون رو به نابودی است و مورد بی‌توجهی برخی از مسئولان و مردم قرار گرفته، به طوریکه مجوز احداث کارخانه‌ای روبه‌روی این اثر تاریخی را داده‌اند و فاضلاب این کارخانه نیز به آبِ چشمهٔ برم‌دلک می‌ریزد. عمدتاً ساخت بنا در حریمِ محوطه‌هایِ تاریخی مجاز نیست.[نیازمند منبع]

آسیب با رنگ‌پاشی و یادگاری‌نویسی

[ویرایش]

هم‌اکنون بر روی این سنگ نوشته‌ها یادگاری‌هایی نوشته شده و گاهی حکاکی شده است؛ و برخی نیز با اسپری رنگ به آن آسیب رسانده‌اند.

نگارخانه

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. PeoplePill. «Shapurdukhtak - Biography and Life». peoplepill.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
  2. «سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئن ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۵-۱۹.
  3. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، ص ۹۳
  4. تفضلی، احمد، و به کوشش آموزگار، ژاله. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: انتشارات سخن، ۱۳۷۶ شابک ‎۹۶۴−۵۹۸۳−۱۴−۲
  5. Shahbazi 1988, pp. 514-522.
  6. Frye 1984, p. 304.
  7. PeoplePill. «Shapurdukhtak - Biography and Life». peoplepill.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
  8. «تخریب 40 اثر و محوطه تاریخی ثبت ملی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۱.

منابع

[ویرایش]