Fartelefon
Ein fartelefon er ein tráðleys telefon at hava hjá sær, bæði heima og tá ein fer út ella at ferðast. Umframt tær vanligu funktiónirnar, ið ein vanlig telefon hevur, kann ein fartelefon eisini senda eini sms-boð til eina aðra fartelefon. Summar fartelefonir kunnu taka myndir og video, spæla tónleik við mp3-fílu, spæla útvarp og mangt annað. Menningin av fartelefonum hendir sera skjótt, og nú er eitt nýtt slag av fartelefonum, sum á enskum verða nevndar smartphones. Hesar eru sum ein lítil útgáva av einari teldu, tær kunnu senda teldupost, hava ofta okkurt slag av brovsara, kunnu taka myndir og video.
Tær fyrstu fartelefonirnar vóru sera stórar í mun til tær nýggjaru útgávurnar. Nú fær man tær í nógv minni støddum enn í fyrstani. Fartelefonir hava eitt battarí, sum av og á skal løðast. Til hvørja fartelefon hoyrir ein løðara, sum skal setast til vanligan streym, og so verður battaríið løtt av nýggjum. Tá fartelefonin er nøkur ára gomul heldur battaríið ofta uppat at virka og má skiftast út. Tað er ymiskt hvussu leingi eitt battarí varðir. Allar fartelefonir hava eitt simkort, sum inniheldur upplýsingar sum fartelefonin hevur brúk fyri, m.a. fartelefonnummarið. Ein fartelefon kann hava fast hald ella leyst hald. Tá ein hevur fast hald, so verður goldin ein ávís upphædd um mánaðin til ein ávísan veitara, í Føroyum kann veitarin t.d. vera Føroya Tele ella Vodafone. Um ein hevur leyst hald, so kunnu pengar fyllast á fartelefonina antin við at keypa umvegis internetið ella við at keypa eitt kort frá einum handli, har eitt ávíst loynital stendur, sum so skal tastast inn á telefonina.
Tað finnast fleiri ymiskar fyritøkur, sum framleiða og menna fartelefonir. Nakrar av teimum mest kendur fyritøkunum eru: Nokia, iPhone (Apple), Samsung, LG, Apple, Sony, Motorola, RIM, HTC, Huawei og Honor. Nokia er ein finsk fyritøka, og hon hevur havt størsta partin av marknaðinum seinastu árini. Størsti kappingarneytin hjá Nokia er Samsung, sum er ein fyritøka úr Suðurkorea.
Søga
[rætta | rætta wikitekst]Fyrsta fartelefonin úr 1973 var 23 cm høg og vigaði meira enn eitt kg. Um tú løddi hana í 10 tímar, bar til at tosa í 20 minuttir. Henda fyrsta fartelefonin var ein Motorola DynaTAC. Martin Cooper tók eina tílíka telefon við sær út á Manhattan 3. apríl í 1973 og ringdi til Joel Engels, sum var høvuðsverkfrøðingur í felagnum Bell Labs, sum tá var argasti kappingarneyti hjá Motorola. Soleiðis kundi hann staðfesta sum stjóri í fyritøkuni, at Motorola hevði vunnið kappingina um at verða fyrst við fartelefonini [1].
