Sacha Guitry

Sacha Guitry
	;
Biografía
Nacemento	(fr) Alexandre-Georges-Pierre Guitry ; 21 de febreiro de 1885 ; San Petersburgo, Rusia
Morte	24 de xullo de 1957 (72 anos); París, Francia
Causa da morte	cancro
Lugar de sepultura	Cemiterio de Montmartre
Outros nomes	Jacques Lorcey
Educación	Lycée Janson-de-Sailly (pt)
Actividade
Ocupación	guionista, actor de teatro, actor de cinema, autor, realizador, libretista, director de cinema, director teatral, dramaturgo, actor
Membro de	Académie Goncourt (en)
Familia
Cónxuxe	Lana Marconi (1949–1957), morte do cónxuxe; Geneviève Guitry (1939–1949); Jacqueline Delubac (1935–1939); Yvonne Printemps (1919–1934); Charlotte Lysès (1907–1918)
Pais	Lucien Guitry e Renée Delmas
Irmáns	Jean Guitry
Parentes	René de Pont-Jest, avó
Premios
	(16 de maio de 1940) Commander of the Order of Saint-Charles (en) ; (31 de xullo de 1936) comandante da Lexión de Honra; (13 de xaneiro de 1931) Oficial da Lexión de Honra; (1 de outubro de 1923) Cabaleiro da Lexión de Honra; Commander of the order of Nichan Iftikhar (en) ; Officer of the Order of Leopold (en) ; officier de l’Instruction publique (en) ; Comendador da Orde de Polonia Restituta ;
	Sinatura
Descrito pola fonte	Obálky knih, ; Grande Enciclopedia Soviética (1926—1947); 1922 Encyclopædia Britannica (en)

Alexandre-Pierre Georges "Sacha" Guitry, nado en San Petersburgo o 21 de febreiro de 1885 e finado en París o 24 de xullo de 1957, foi un actor, dramaturgo, escenógrafo, director de cinema e guionista cinematográfico francés.

Escribiu máis de cen obras teatrais, moitas das cales adaptou el mesmo ao cine. Actuou en case a totalidade dos seus trinta e tres filmes.

Famoso polo seu humor caústico, abordou todos os xéneros. A maior parte das súas comedias musicais escribiunas para a súa segunda esposa, a actriz e cantante Yvonne Printemps, con quen estivo casado entre 1919 e 1934. Estas comedias musicais proporcionáronlle un grande éxito (como Mozart ou L’amour masqué), así como o sete revistas musicais que fixo co seu amigo o compositor Albert Willemetz.

Traxectoria

Inicios

Guitry era fillo do célebre actor cómico Lucien Guitry (1860-1925), moi apreciado na súa época. A súa nai, Renée Delmas (1858–1902),^[1] era filla do escritor e xornalista René de Pont-Jest. Mudáranse á capital rusa, onde Lucien dirixiu a compañía do teatro francés, o Théâtre Michel, dende 1882 a 1891. O matrimonio foi breve. Lucien Guitry era un persistente adúltero e a súa esposa iniciou o procedemento de divorcio en 1888.^[1] Dous dos seus fillos morreron na infancia (un en 1883 e o outro en 1887); o outro fillo supervivente, Jean (1884–1920) foi actor e xornalista.^[2] A asistenta rusa da familia adoitaba a acurtar o nome de Alexandre-Pierre co diminutivo ruso "Sacha", polo que foi coñecido toda a súa vida.^[3]

Estudou no Lycée Janson de Sailly de París. Guitry foi un alumno mediocre, pero axiña mostrou dotes teatrais, como autor e escenógrafo. Escribía as súas propias obras (con frecuencia, en menos de tres días), dirixíaas e interpretábaas. En 1905 obtivo un grande éxito con Nono.^[4]^[5]

Non obstante, en 1907, sufriu un sonoro fracaso coa súa obra La Clef, o que desanimou enormemente a Sacha Guitry. O apoio do seu grande amigo o escritor Octave Mirbeau foi moi importante para que Guitry perseverase na súa carreira teatral. Guitry solicitou a Mirbeau un prólogo para a súa obra Petite Hollande (1908) e, máis tarde, dedicoulle a obra Un sujet de roman, estreada o 4 de xaneiro de 1924, co seu pai Lucien Guitry como protagonista no papel de Mirbeau. Sarah Bernhardt tamén debería participar nesa estrea, no papel de Alice Regnault (esposa de Mirbeau), mais faleceu antes da primeira representación.

O 3 de outubro de 1916 estreou no Teatro das Bouffes Parisiens outro dos seus grandes éxitos: a obra Faisons un rêve, coa que se deu a coñecer o grande actor e cómico de revista Raimu. Á parte do éxito popular, esa obra obtivo críticas moi adversas, xa que o teatro de Guitry simbolizaba todo o oposto a algunhas correntes do seu momento, como a postura defendida unha década despois polo Cartel des Quatre (formado por Louis Jouvet, Charles Dullin, Gaston Baty e Georges Pitoëff), os cales aborrecían o teatro comercial e defendían a calidade dos textos e unha posta en escena de vangarda.

O seu primeiro intento cinematográfico data de 1915, cando rodou Ceux de chez nous como reacción a un manifesto alemán onde se exaltaba a cultura xermánica. Guitry rodou imaxes de artistas franceses amigos do seu pai, como Auguste Rodin, Claude Monet, Anatole France ou Pierre-Auguste Renoir, entre outros.^[6] Tomou notas das súas palabras e, durante as proxeccións públicas, repetíaas en voz alta. Deste xeito inventou en certa forma a voz en off. Non volveu rodar outro filme ata 1935, cando, por influencia da súa nova esposa Jacqueline Delubac, comezou a facer versións cinematográficas das súas propias obras teatrais. Pasteur (escrito para que o seu pai interpretase o protagonista, o doutor Louis Pasteur) foi protagonizado no cinema polo propio Sacha. Ese mesmo ano filmou Bonne chance. A protagonista feminina foi a súa esposa, Jacqueline Delubac.

En 1936 adaptou ao cinema outra das súas obras Le nouveau testament e rodou a que moitos consideran a súa obra mestra: Le roman d'un tricheur. Este filme, que carece case por completo de diálogos, está baseado na única novela escrita por Guitry, Mémoires d'un tricheur. O propio Guitry é o narrador do filme e amosa o seu gusto por contar historias e o seu amor polo ilusionismo.

Estes catro primeiros filmes de Guitry xa conteñen todo o seu mundo artístico: a súa capacidade de experimentar e xogar cos procedementos fílmicos, a reconstrución de acontecementos históricos ou de biografías de grandes personaxes e adaptacións teatrais. En só tres anos, Guitry dirixiu dez filmes.^[7]

Nos anos finais da década de 1930 logrou grandes éxitos. Por esas datas divorciouse de Jacqueline Delubac e casou con Geneviève de Séréville, a única das súas cinco esposas que adoptou o apelido Guitry. Rexeitou a proposición de formar parte da Academia Francesa porque lle impuñan a condición de abandonar a súa carreira de comediante. Foi elixido membro da Academia Goncourt.

Rodou Ils étaient neuf célibataires (1939), sobre os matrimonios de conveniencia. No filme participaron numerosas vedettes, como Elvire Popesco. A estrea coincidiu co decreto do Goberno que obrigaba os estranxeiros a abandonar Francia. Ao día seguinte, estalou a segunda guerra mundial.

Segunda guerra mundial

Guitry non abandonou París, senón que permaneceu na cidade durante a ocupación alemá. Durante ese tempo continuou coa súa actividade nos escenarios e no cinema, co propósito de manter vivo o espírito francés naquel tempo. Utilizou as súas influencias para conseguir a liberación de personalidades perseguidas polos nazis (como o escritor Tristan Bernard e a súa esposa). Mesmo chegou a rodar a obra patriótica Le Destin fabuleux de Désirée Clary (estreada en 1942), baseada na vida da amante de Napoleón, Désirée Clary. Tamén estreou durante aquel período Donne-moi tes yeux (1943). Guitry negouse a que as súas obras se representasen neses momentos en Alemaña.

O 23 de agosto de 1944, no momento da liberación de París, poucas horas despois de telefonar a súa amiga Arletty, Guitry foi arrestado por un grupo da resistencia francesa, que lle reprocharon a súa actitude durante a ocupación alemá. Guitry estivo encarcerado durante sesenta días sen que lle chegasen a inculpar por ningún delito concreto. O seu peche parece que foi instigado por rumores infundados propagados por escritores como Pierre Descaves e xornalistas de Le Figaro (que naquel tempo estaba dirixido por Pierre Brisson, gran detractor de Guitry). O xuíz de instrución preguntou en anuncios publicados nos xornais, por dúas veces, que acusacións recaían sobre Guitry, sen obter ningunha resposta convincente.^[8] O xuíz arquivou o caso e en 1947 Guitry conseguiu o sobresemento (Guitry asegurou que preferiría un proceso). As súas lembranzas daqueles días de prisión servíronlle posteriormente para recrear a cela que aparece en La Poison (1951, protagonizada por Pauline Carton) e en dúas narracións: Quatre ans d'occupations (sobre o período de 1940 a agosto de 1944) e 60 jours de prison.

Últimos anos

En 1951 estreouse o filme Adhémar ou le jouet de la fatalité, baseado nunha comedia de Guitry con guión escrito por el mesmo, mais que non puido dirixir por mor dunha intervención cirúrxica. Foi Fernandel en quen confiou para que se encargase da obra, mais o resultado non lle satisfixo, sentiuse traizoado e estableceu un preito contra Fernandel, que gañou este último. As obras seguintes de Guitry caracterizáronse polo seu ton máis melancólico (Le comédien, Deburau, Le Trésor de Cantenac), en ocasións cáustico (Je l'ai été trois fois, La Poison, La Vie d'un honnête homme), aínda que non perdeu a súa predilección pola comedia (Toâ, Aux deux colombes, Tu m'as sauvé la vie). Tamén rodou grandes producións históricas (Versailles m'était contei, Napoleón, Si Paris nous était conté). O recordo do seu arresto inspiroulle Assassins et voleurs, protagonizado por Jean Poiret e Michel Serrault e en que debutou como actor Darry Cowl. Les trois font a paire foi o seu último filme. A doenza de Guitry tíñao moi debilitado, e recorreu á axuda de Clément Duhour para poder rodar un filme que se pode tomar como un resumo do espírito de Guitry: xogo cos procedementos cinematográficos, fidelidade a certos actores, humor cáustico.

Guitry non puido rodar o seu último guión, La Vie à deux, e foi Clément Duhour quen o levou á gran pantalla.

Sacha Guitry foi enterrado no cemiterio de Montmartre de París, xunto ao seu pai Lucien,^[9] o seu irmán Jean (morto en 1920) e a súa última esposa, Lana Marconi, finada en 1990.

Guitry e os actores

Sacha Guitry reservouse o papel protagonista de todos os seus filmes, aínda que tamén foi fiel a un conxunto de actores favoritos. En primeiro lugar, tiña unha alta consideración polo seu pai, Lucien Guitry, a quen consideraba (con Sarah Bernhardt) o mellor actor do mundo e para o que realizou unha biografía (Le comédien) e unha adaptación teatral (Mon père avait raison). Outra actriz á que apreciaba enormemente foi Pauline Carton, que apareceu en practicamente todos os seus filmes en papeis que Guitry escribiu expresamente para ela. A Michel Simon confioulle o papel protagonista de La Poison e La Vie d'un honnête homme. Simon tamén participou no último filme de Guitry Les trois font a paire, a pesar de que o seu papel non lle gustaba. Aceptou actuar só pola amizade que o unía con Guitry, por entón xa moi enfermo.

Tamén soubo descubrir novos talentos e encomendou papeis aos mozos Louis de Funès, Darry Cowl, Michel Serrault, Jacqueline Delubac ou Raimu, que alcanzaron todos grande éxito grazas aos filmes de Guitry. Raimu, agradecido polo apoio de Guitry, actuou gratuitamente en Les Perles de la couronne. Para Fernandel escribiu o guión de Adhémar ou le jouet da fatalité e tamén apoiou a Gaby Morlay.

Filmografía

1914: Oscar rencontre Modelo:Mlle Mamageot (filme familiar de 3 minutos 50 segundos)
1915: Ceux de chez nous (documental^[10])
1922: Une petite main qui se place^[11]
1934: Dîner de gala aux ambassadeurs (curtametraxe)
1935: Pasteur^[12]
1935: Bonne chance !
1936: Le Nouveau Testament^[13]
1936: Le Roman d'un tricheur
1936: Mon père avait raison
1936: Faisons un rêve
1937: Le Mot de Cambronne (mediometraxe)
1937: Désiré
1937: Les Perles de la Couronne^[14]
1938: Quadrille
1938: Remontons les Champs-Élysées^[15]
1939: Ils étaient neuf célibataires
1941: Le Destin fabuleux de Désirée Clary^[16]
1942: La Loi du 21 juin 1907 (curtametraxe)
1943: Donne-moi tes yeux
1943: La Malibran
1944: De Jeanne d'Arc à Philippe Pétain (adaptación do libro homónimo)
1947: Le Comédien
1948: Le Diable boiteux
1949: Aux deux colombes
1949: Toâ
1950: Tu m'as sauvé la vie
1950: Le Trésor de Cantenac
1951: Deburau
1951: La Poison
1952: Je l'ai été trois fois
1953: La Vie d'un honnête homme
1953: Si Versailles m'était conté...
1955: Napoléon
1955: Si Paris nous était conté
1957: Assassins et voleurs^[17]
1957: Les trois font la paire

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 Bernard, p. 29
↑ Bernard, p. 14
↑ Benjamin, p. 11
↑ Adair, Gilbert. "Sacha: An Introduction to Guitry", Monthly Film Bulletin; Winter 1981, p. 50
↑ "Guitry, Sacha", Who's Who in the Twentieth Century, Oxford University Press, 1999, consultado o 15 de agosto de 2013
↑ Keit, pp. 9–10
↑ Sacha Guitry, cinéaste. Ed. Yellow Now, 1993.
↑ Desanti, Dominique, Sacha Guitry. Grasset, 1982.
↑ Morley, p. 153
↑ Primeira versión muda de 22 min. Versión sonora de 1939. Versión final de 44 min con Frédéric Rossif como colaborador.
↑ Epílogo filmado da obra homónima.
↑ En colaboración con Fernand Rivers.
↑ En colaboración con Alexandre Ryder.
↑ En colaboración con Christian-Jaque.
↑ En colaboración con Robert Bibal.
↑ En colaboración con René Le Hénaff.
↑ Guitry no aparece no filme.

Véxase tamén

Bibliografía

Bernard, André; Paucard, Alain (2002). Sacha Guitry (en francés). Lausanne e París: l'Âge d'homme. ISBN 2825114618.
Engelson, Thea Sikora (2006). The Mélodies of Reynaldo Hahn. Iowa City: University of Iowa. OCLC 71557849.
Harding, James (1968). Sacha Guitry: The Last Boulevardier. Londres: Methuen. OCLC 219454.
Keit, Alain (1999). Le cinéma de Sacha Guitry. Liege: Céfal. ISBN 2871300704.
Morley, Sheridan (1986). The Great Stage Stars. Londres: Angus & Robertson. ISBN 0816014019.
Parker, John (1925). Who's Who in the Theatre (5.ª ed.). Londres: Sir Isaac Pitman and Sons. OCLC 10013159.
Sharland, Elizabeth (2006). A Theatrical Feast in Paris: From Molière to Deneuve. Lincoln: iUniverse. ISBN 0595374514.

Ligazóns externas

Les gens du cinéma (en francés)
"The French Charmer You Don't Know Yet" Dave Kehr, The New York Times, 30 de xullo de 2010
Literature on Sacha Guitry

[b29-1] 1,0 ^1,1 Bernard, p. 29

[b14-2] Bernard, p. 14

[3] Benjamin, p. 11

[ga-4] Adair, Gilbert. "Sacha: An Introduction to Guitry", Monthly Film Bulletin; Winter 1981, p. 50

[wwtc-5] "Guitry, Sacha", Who's Who in the Twentieth Century, Oxford University Press, 1999, consultado o 15 de agosto de 2013

[6] Keit, pp. 9–10

[7] Sacha Guitry, cinéaste. Ed. Yellow Now, 1993.

[8] Desanti, Dominique, Sacha Guitry. Grasset, 1982.

[m153-9] Morley, p. 153

[10] Primeira versión muda de 22 min. Versión sonora de 1939. Versión final de 44 min con Frédéric Rossif como colaborador.

[11] Epílogo filmado da obra homónima.

[12] En colaboración con Fernand Rivers.

[13] En colaboración con Alexandre Ryder.

[14] En colaboración con Christian-Jaque.

[15] En colaboración con Robert Bibal.

[16] En colaboración con René Le Hénaff.

[17] Guitry no aparece no filme.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]