લખાણ પર જાઓ

ઍલન ટ્યુરિંગ

કડીઓમાં ફેરફાર કરો
વિકિપીડિયામાંથી
ઍલન ટ્યુરિંગ
જન્મની વિગત(1912-06-23)23 June 1912
Maida Vale, London, England, United Kingdom
મૃત્યુ7 June 1954(1954-06-07) (ઉંમર 41)
Wilmslow, Cheshire, England, United Kingdom
રાષ્ટ્રીયતાBritish
શિક્ષણ સંસ્થાKing's College, Cambridge
Princeton University
પ્રખ્યાત કાર્યHalting problem
Turing machine
Cryptanalysis of the Enigma
Automatic Computing Engine
Turing Award
Turing Test
Turing patterns
પુરસ્કારોOfficer of the Order of the British Empire
Fellow of the Royal Society
વૈજ્ઞાનિક કારકિર્દી
ક્ષેત્રMathematician, logician, cryptanalyst, computer scientist
કાર્ય સંસ્થાઓUniversity of Cambridge
Government Code and Cypher School
National Physical Laboratory
University of Manchester
ડોક્ટરલ સલાહકારAlonzo Church
ડોક્ટરલ વિદ્યાર્થીઓRobin Gandy

ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ, ઓબીઈ, એફઆરએસ; 23 જૂન 1912 – 7 જૂન 1954), અંગ્રેજી ગણિતશાસ્ત્રી, તર્કશાસ્ત્રી,સંકેતલિપિના વિશ્લેષક અને કમ્પ્યૂટર વૈજ્ઞાનિક હતા. તેમણે ટ્યુરિંગ મશિન સાથે ગાણિતિક નિયમો અને ગણતરીની વિભાવનાનું નિર્દિષ્ટીકરણ પૂરું પાડીને કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના વિકાસમાં અત્યંત પ્રભાવશાળી યોગદાન આપ્યું હતું, જેણે આધુનિક કમ્પ્યૂટરના સર્જનમાં મહત્તવપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.[૧] બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન, ટ્યુરિંગે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાયફર સ્કૂલ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, બ્રિટનના કોડબ્રેકીંગ સેન્ટર માટે કામ કર્યું. થોડા સમય માટે તેઓ હટ 8 વિભાગના મુખ્યાધિકારી હતા, આ વિભાગ જર્મન નૌકા સૈન્યને સંબંધિત સંકેતલિપિના વિશ્લેષણમાટે જવાબદાર હતું. તેમણે જર્મનસંકેતલિપિને તોડતી પદ્ધતિઓમાંની એક યોજના નક્કી કરી રાખી હતી, જેમાં બોમ્બે પદ્ધતિ, ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલમશીન ઈનીગ્મા મશીન માટે ગોઠવણી શોધી શકે છે, તેનો સમાવેશ થાય છે. યુદ્ધ પછી તેમણે નેશનલ ફિઝીકલ લેબોરેટરી ખાતે કામ કર્યું, જ્યાં એસીઈ(ACE), એક સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટર પ્રોગ્રામની સૌ પ્રથમ ડિઝાઈન તૈયાર કરી. તેમના જીવનના અંત ભાગમાં ટ્યુરિંગને ગાણિતિક જીવવિજ્ઞાનમાં રસ પડ્યો. તેમણે આકાર વિકાસ(મૉર્ફોજિનેસિસ)નું રસાયણશાસ્ત્ર આધારિત પેપર લખ્યું,[૨] અને તેમણે ઓસીલેટીંગકેમિકલ રીએક્શન જેમ કે બીલોઅસોય- ઝાબોટીન્સ્કાય રીએક્શનનું અનુમાન કર્યું, જેનું 1960ના દાયકાઓમાં સૌ પ્રથમ વખત અવલોકિત બન્યું.

ટ્યુરિંગની સજાતીયતા 1952માં ફોજદારી ફરિયાદમાં પરિણમી- તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સજાતીય વર્તણૂક ગેરકાયદેસર હતી- અને તેમણે જેલના વિકલ્પ તરીકે સ્ત્રી હોર્મોન(રાસાયણિક ખસીકરણ)ની સાથે સારવાર સ્વીકારી હતી. તેઓ 1954માં તેમના 42મા જન્મદિવસનાં કેટલાંક અઠવાડિયા પહેલાં, સાઈનાઈડ ઝેરથી મૃત્યુ પામ્યા. કાયદેસરની તપાસમાં તે આત્મહત્યા હોવાનું શોધાયું હતું, તેમની માતા અને કેટલાક અન્ય લોકો તેમના મોતને એક અકસ્માત હોવાનું માની રહ્યાં હતાં. 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ, ઈન્ટરનેટ ઝુંબેશને અનુસરતાં, યુદ્ધ પછી ટ્યુરિંગની સાથે જે રીતનો વ્યવહાર થયો હતો, તે માટે બ્રિટિશ સરકાર વતી બ્રિટિશ વડાપ્રધાન ગોર્ડોન બ્રાઉને સત્તાવાર જાહેર માફી માંગી હતી. .[૩]

બાળપણ અને યુવાની

[ફેરફાર કરો]

ઍલન ટ્યુરિંગનું ગર્ભધાન છત્રપુર,ઓરિસ્સા, ભારતમાં થયું હતું.[૪] તેમના પિતા, જુલિયસ મેથીસન ટ્યુરિંગભારતીય નાગરિક સેવાના સભ્ય હતા. જુલિયસ અને તેની પત્ની સારા (પૂર્વાશ્રમમાં સ્ટોનેય; 1881–1976, એડવર્ડ વોલ્લર સ્ટોનેય, મદ્રાસ રેલ્વેના મુખ્ય એન્જિનીયરની પુત્રી હતાં) ઇચ્છતાં હતાં કે ઍલનનો ઉછેર ઈંગ્લેન્ડમાં થાય, તેથી તેઓ મૈડા વેલે[૫], લંડનમાં પાછાં આવ્યાં, જ્યાં ઍલન ટ્યુરિંગનો જન્મ 23 જૂન 1912ના રોજ થયો, જે પાછળથી કોલોન્નાડે હોટલપર બિલ્ડીંગની બહારની બાજુ[૬]એ એક વાદળી તકતી દ્વારા નોંધાયેલું હતું.[૪][૭] તેમને જ્હોન નામનો મોટો ભાઈ હતો. તેમના પિતાનું નાગરિક સેવા કમિશન હજી પણ સક્રિય હતું અને ટ્યુરિંગના બાળપણનાં વર્ષો દરમિયાન તેમનાં માતા-પિતા તેમના બે પુત્રોને નિવૃત્ત આર્મી દંપતી પાસે મૂકી, હેસ્ટીંગ્સ, ઈંગ્લેન્ડ[૮] અને ભારત વચ્ચે આવ-જા કરતાં હતાં. જીવનમાં ખૂબ જ જલદી, ટ્યુરિંગે પાછળથી વધુ પ્રમુખતાઓ દર્શાવી હતી જે પ્રતિભાસંપન્ન હોવાની નિશાની દર્શાવતી હતી.[૯]

છ વર્ષની ઉંમરે તેમના વાલીએ સેન્ટ મિશેલ, દિવસની સ્કૂલમાં તેમનું નામ નોંધાવ્યું હતું. તેમની પ્રતિભા શરૂઆતમાં જ મુખ્ય શિક્ષિકાએ ઓળખી કાઢી, એવી રીતે તેમના ક્રમશઃ ઘણા શિક્ષકોએ તેમની પ્રતિભા ઓળખી હતી. 1924માં, 14 વર્ષની ઉંમરે, તેઓ ડૂરસેટમાં બજાર ભરાય એવા શહેર શેરબોર્નમાં જાણીતી સ્વતંત્ર્ય શાળાશેરબોર્ન શાળામાં ગયા. સત્રના પ્રથમ દિવસે બ્રિટનમાં સામાન્ય હડતાળ હતી, પણ તેને પ્રથમ દિવસે હાજર રહેવું હતું તે નિર્ધારિત હતું, તેથી તેણે તેની સાઈકલ સાઉથએમ્પટોનથી શાળા સુધી 60 miles (97 km)થી વધુ દોરીને લઈ ગયો, આખી રાત પ્રવાસી માટેની વીશીમાં રોકાયો.[૧૦]

કિંગ્સ કોલેજ, કેમ્બ્રીજ ખાતે કમ્પ્યૂટર ખંડનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં તેઓ 1931માં વિદ્યાર્થી અને 1935માં ફેલો બન્યા હતા.

ટ્યુરિંગની કુદરતી રુચિ ગણિત અને વિજ્ઞાન હોવાથી શેરબોર્નમાં કેટલાક શિક્ષકો, જેમની શિક્ષણની વ્યાખ્યામાં સાહિત્યપર વધુ ભાર આપતા હતા, પરિણામે તેઓ પ્રત્યેથી તેમને આદર ન મળ્યો. તેમના મુખ્ય શિક્ષકે તેમના વાલીને લખ્યું હતું- "હું આશા રાખું છું કે તે બે સ્ટૂલની વચ્ચે ન પડે. જો તેને જાહેર શાળામાં રહેવું હશે, તો તેણે ચોક્કસપણે શિક્ષિત થવાનું ધ્યેય રાખવું જ પડશે. જો તેણે માત્રવિજ્ઞાનના વિશેષજ્ઞ બનવું હશે, તો તે જાહેર શાળામાં તેનો સમય બરબાદ કરી રહ્યો છે. "[૧૧] આ બધું થવા છતાં, ટ્યુરિંગે અભ્યાસમાં નોંધનીય ક્ષમતા દર્શાવવાની ચાલુ રાખી. 1927માં પ્રાથમિક કલનશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યાં વિના જ તેને જટિલ સમસ્યાઓ ઉકેલવામાં મજા આવતી હતી. 1928માં, 16 વર્ષની ઉંમરે, ટ્યુરિંગને આર્બલ્ટ આઈન્સ્ટાઈનના કાર્યનો ભેટો થયો, તેણે માત્ર તેને સમજી લીધું એટલું જ નહીં, પણ તેણે એક લખાણમાંથી, કે જેમાં ક્યારેય એવું સ્પષ્ટપણે દર્શાવાયું નહોતું, તેમાંથી ન્યુટનના ગતિના નિયમોઅંગે આઈન્ટાઈનના પ્રશ્નો અંગે અનુમાન લગાવ્યું.[૧૨]

ટ્યુરિંગની આશાઓ અને આકાંક્ષાઓ તેણે શાળામાં પોતાનાથી સહેજ મોટા વિદ્યાર્થી, ક્રિસ્ટોફર મોર્કોમ સાથે વિકસાવેલી નજીકની મિત્રતા દ્વારા વધુ ઊભરી. મોર્કોમ ટ્યુરિંગની પ્રથમ પ્રેમ જિજ્ઞાસા હતી. મોર્કોમ તેઓની શેરબોર્ન ખાતેની છેલ્લા સત્રના માત્ર થોડાં અઠવાડિયાં પહેલાં, ગાયનું ચેપી દૂધ પીધા પછી સંકોચાઈને, ગાયનાં ફેફસાંના ક્ષય રોગની જટિલતાથી મૃત્યુ પામ્યો.[૧૩] ટ્યુરિંગનો ધાર્મિક વિશ્વાસ કકડભૂસ થઈ ગયો અને તે નાસ્તિક બની ગયો. તેણે તમામ વસ્તુઓ જડવાદજ છે, એવી હકીકત ખાતરીપૂર્વક સ્વીકારી લીધી, જેમાં જીવિત માનવીય મગજનો પણ સમાવેશ થાય છે,[૧૪] પણ તે હજી પણ એવું માનતા હતાં કે મૃત્યુ પછી આત્માનું અસ્તિત્વ હોય છે.[૧૫]

યુનિવર્સિટી અને ગણનક્ષમતા (કમ્પ્યૂટેબિલિટી) અંગેનું કાર્ય

[ફેરફાર કરો]
સેકવિલે પાર્ક, માન્ચેસ્ટરમાં ઍલન ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળું

શેરબોર્ન પછી, ટ્યુરિંગ કેમ્બ્રિજ, કિંગસ્ કોલેજમાં અભ્યાસ કરવા ગયો. ત્યાં તેણે તેના ગ્રેજ્યુએશન પહેલાંના ત્રણ વર્ષો 1931થી 1934 પસાર કર્યાં, ગણિતમાં પ્રથમ વર્ગ ઓનર્સ સાથે ગ્રેજ્યુએટ થયો અને 1935માં સેન્ટ્રલ લિમિટ થિયરમ પરના મહાનિબંધની ક્ષમતા પર કિંગ કોલેજ ખાતે ફેલોતરીકે ચૂંટાઈ આવ્યો.[૧૬]

તેમના અતિમહત્ત્વના પેપર "ઓન કમ્યૂટેબલ નંબરસ્, વીથ એન એપ્લીકેશન ટુ ધી એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem) ",[૧૭] ટ્યુરિંગે ગણતરી અને પ્રૂફની મર્યાદાઓ પરના 1931ના કુર્ટ ગોડેલનાં પરિણામો પર પુનઃસૂત્રો તારવી, ગોડેલના વૈશ્વિક ગાણિતિક આધારિત યાંત્રિક ભાષા સાથે ફેરબદલી કરીને યાંત્રિક અને સરળ ડિવાઈસો મૂક્યા, જે ટ્યુરિંગ મશીનો તરીકે જાણીતાં બન્યાં. તેમણે સાબિત કર્યું કે કેટલાંક આવા મશીનો કોઈપણ કલ્પના જો અલ્ગોરિધમ પ્રમાણે રજૂ કરવામાં આવે તો તેની ગાણિતિક ગણતરી કરવા માટે તે સક્ષમ બનશે. તેઓ સાબિત કરતાં ગયા કે ટ્યુરિંગના મશીન માટે અચકાવવાની સમસ્યા અનિશ્ચિત છે જે સૌ પ્રથમ વખતે દર્શાવતાં એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem) નો કોઈ ઉકેલ નથી કે એવું સાબિત કરતા ગયા હતા. તે નક્કી કરવું શક્ય નથી, વાસ્તવમાં, જ્યારે પણ ગાણિકીત ક્રિયા ટ્યુરિંગ મશીનને આપવામાં આવશે ત્યારે તે હંમેશા અચકાશે કે કેમ. જો કે તેમના લેમ્બડા કલનને આદર આપવામાં એલોન્ઝો ચર્ચને સમકક્ષ પ્રુફ પથી તેમનું પ્રુફ પ્રકાશિત થયું હતું, તે વખતે ટ્યુરિંગ ચર્ચના કામથી અજાણ હતા.

ટ્યુરિંગે તેમની યાદશક્તિમાં લખ્યું હતું કે તેઓ આ 1936 પેપર સ્વીકારવા અંગે નિરાશ થયા હતા અને તે અંગે માત્ર બે વ્યક્તિઓએ પ્રતિક્રિયા આપી- તેઓ હતા હૈન્રીચ સ્કૂલઝઅને રિચાર્ડ બેવેન બ્રેઈથવેઈટ. ટ્યુરિંગનો અભિગમ નોંધનીય પણે ઘણો ખુલ્લો અને સ્વયંસ્ફૂર્ત છે. અન્ય કોઈ પણ મશીનની જે એક આવું મશીન પણ કાર્ય કરી શકે એવા વિચારને પણ એક યુનિવર્સલ (ટ્યુરિંગ) મશીનની તેની ધારણામાં નવીનતાથી ઉતાર્યો હતો. અથવા બીજા શબ્દોમાં, કોઈની પણ ગણતરી કરવાની ક્ષમતા સાબિત થાય છે તે ગણતરી કરે છે, તેનો અડસટ્ટો લગાવાય છે. ટ્યુરિંગ મશીનો આ દિવસોમાં ગણતરી કરવાના સિદ્ધાંતમાં અભ્યાસ માટે કેન્દ્રિય ભાગ છે, સ્ટીફન વોલ્ફ્રામ દ્વારા 2 રાજ્ય 3 ચિહ્નો ટ્યુરિંગ મશીન શોધ એક સૌથી સરળ ઉદાહરણબને છે.[૧૮] પેપરવ્યાખ્યાયિત સંખ્યાઓની કલ્પના પણ રજૂ કરે છે.

સપ્ટેમ્બર 1936થી જુલાઈ 1938 સુધી તેમણે ઍલોન્ઝો ચર્ચ હેઠળ અભ્યાસ કરવા માટે ઇન્સ્ટિટયૂટ ફોર એડવાન્સડ સ્ટડી, પ્રીન્સેટન, ન્યુ જર્સી ખાતે તેમનો મોટા ભાગનો સમય પસાર કર્યો. સાથો સાથ પોતાના માત્ર ગાણિતને લગતા કામમાં તેમણે સાંકેતિક લિપિનો અભ્યાસ કર્યો અને એક વિદ્યુત યાંત્રિક દ્વિગુણ ગુણકના ચોથા તબક્કામાંથી ત્રણનું નિર્માણ પણ કર્યું.[૧૯] જૂન 1938માં તેમણે પ્રીન્સેટનમાંથી તેમની Ph.D.ની ડીગ્રી મેળવીઃ તેમનો મહાનિબંધ સાપેક્ષ ગણતરીની કલ્પનાને રજૂ કરતો હતો, જ્યાં ટ્યુરિંગ મશીનો કહેવાતી ભાવિ આગાહી સાથે દલીલ કરે છે, સમસ્યાઓના અભ્યાસને મંજૂરી આપતાં, તે એક ટ્યુરિંગ મશીન દ્વારા ઉકેલી શકાતું નથી. કેમ્બ્રીજ ખાતે પાછા આવતાં, તેમણે લુડ્વીગ વિટ્ટુજેનસ્ટીન દ્વારા ગણિતની સ્થાપનાઅંગેના વ્યાખ્યામાં હાજરી આપી હતી.[૨૦] શિષ્ટાચારના કડક પાલનથી ટ્યુરિંગના પ્રતિકાર સાથે બે વ્યક્તિઓએ દલીલ કરી અને અસહમતિ દાખવી અને વિટ્ટજેનસ્ટીનની દલીલ એ હતી કે ગણિતશાસ્ત્રી કશા પણ તદ્દન સત્યો શોધી કાઢતા નથી પણ તેના બદલે તેઓ તેનું નવનિર્માણ કરે છે.[૨૧] તેમણે અંશકાલીન સમય માટે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સિફર સ્કૂલ (GCCS) સાથે કામ પણ કર્યું.

સંકેતલિપિ વિશ્લેષણ

[ફેરફાર કરો]
બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે તબેલામાં બે કોટેજો.જ્યારે તેઓ હટ 8માં ગયા ત્યારે તેમણે અહીં 1939થી ૧૯૪૦ સુધી કામ કર્યું.

બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન, ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જર્મન સંકેતોને તોડવામાંના પ્રયત્નોમાં એક મુખ્ય સહભાગી હતા. યુદ્ધ પહેલાં સીફર બ્યુરોમાંથી પોલેન્ડમાં મેરિન રેજેવ્સ્કી,જેર્ઝી રોઝીસ્કીઅને હેન્રીક ઝીગાલ્સ્કી દ્વારા સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના કામની શરૂઆત પર, તેમણેઈનીગ્મા મશીન અને લોરેન્ઝ એસઝેડ 40/42 (એક ટેલીપ્રિન્ટર(ટેલીટાઈપ) બ્રિટિશ દ્વારા ટ્યુની કોડવાળું નામ ધરાવનાર સાંકેતિક જોડાણ) એ બંનેને તોડવા માટે ઊંડા જ્ઞાન દ્વારા ફાળો આપ્યો હતો, અને થોડા સમય માટે, જર્મન નૌકાદળના સિગ્નલો વાંચવા માટે જવાબદાર વિભાગ હટ 8ના મુખ્ય વ્યક્તિ હતા.

સપ્ટેમ્બર 1938થી ટ્યુરિંગ કોડ તોડતી બ્રિટિશ સંસ્થા ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાઈફર સ્કૂલ(GCCS), સાથે ખંડ-સમય માટે (અનુમાન અનુસાર બ્રિટિશ ફોરેન ઓફિસમાટે) કામ કર્યું હતું. તેમણે જર્મન ઈનીગ્મા મશીનની સમસ્યા પર કામ કર્યું અને GCCSના સિનિયર કોડબ્રેકર ડીલ્લી ક્નોક્ષસાથે મળીને કામ કર્યું.[૨૨] 4 સપ્ટેમ્બર 1939એ જર્મની પર યુકે(UK)એ યુદ્ધનું એલાન કર્યું, ત્યારે ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, જીસીસીએસના યુદ્ધ સમયના સ્ટેશન પર હાજર થયા હતા.[૨૩] 1945માં, ટ્યુરિંગને તેમની યુદ્ધ સમયની સેવાઓ બદલ ઓબીઈ દ્વારા સન્માન આપવામાં આવ્યું, પણ તેમનું કાર્ય ઘણાં વર્ષો સુધી ખાનગી રહ્યું. ટ્યુરિંગ પાસે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કંઈક પ્રતિષ્ઠિત વિચિત્રતા હતી. જેક ગુડ, સંકેતલિપિના વિશ્લેષક, જેમણે તેમની સાથે કામ કર્યું હતું, તેમણે ટ્યુરિંગ વિશે રોનાલ્ડ લેવિને ટાંકીને કહ્યું:

દરેક વર્ષે જૂનના પ્રથમ અઠવાડિયામાં તેને હે ફિવર (પરાગને લીધે થતી ઉધરસ અને ક્યારેક દમનો વિકાર)નો ખરાબ હુમલો લાગુ પડતો હતો, અને તેઓ પરાગરજને દૂર રાખવા માટે ઓફિસમાં પહેરવાનો સર્વિસ ગેસ માસ્ક સાયકલ ચલાવતી વખતે પહેરી લેતા. તેમની સાયકલમાં ખરાબી હતીઃ ચેન નિયમિત અંતરાલે ઉતરી જતી. તેને સમી કરાવવાને બદલે તેઓ ગોળ ફરતાં પેડલની ગણતરી કરતાં અને ચેન સરખી કરવાના સમયે સાયકલ પરથી ઉતરી હાથ દ્વારા ચેનને સરખી કરતા. તેમની અન્ય વિચિત્રતા એ હતી કે તેઓ તેમના મગ (પ્યાલા)ને ચોરી થતો અટકાવવા માટે રેડિયેટરની પાઈપ સાથે બાંધી દેતા.[૨૪]

બ્લેત્ચલેય ખાતે કામ કરતી વખતે, ટ્યુરિંગ, એક પ્રતિભાસંપન્ન લાંબુ અંતર દોડનારા હતા, પ્રસંગોપાત્ત જ્યારે તેમની જરૂરિયાતત ઉચ્ચ-સ્તરી બેઠકો માટે પડતી ત્યારે તેઓ 40 miles (64 km) થી લંડન સુધી દોડતા.[૨૫]

ટ્યુરિંગ- વેલ્ચમેન બોમ્બી

[ફેરફાર કરો]

બ્લેત્ચલેય પાર્કમાં આવ્યાં પછી થોડા અઠવાડિયામાં,[૨૩] ટ્યુરિંગ ચોક્કસ પ્રકારના ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલ મશીન વિશે જણાવ્યું, જે ઈનીગ્માને તોડવા માટે બોમ્બા કરતાં વધુ ઝડપી મદદ કરી શકે છે, 1938 પછી મૂળ પોલીશ-ડિઝાઈન બોમ્બામાં સુધારાવધારા થયા બાદ તેનું નામ બોમ્બી થયું. ગણિતશાસ્ત્રી ગોર્ડોન વેલ્ચમેન દ્વારા વધુ તીવ્ર બનાવવાના સૂચન સાથે બોમ્બી એક પ્રાથમિક સાધનોમાંનું એક બન્યું અને ઈનીગ્મા પર પ્રહાર કરવા-સંદેશાઓના વિનિમયમાં રક્ષણ મેળવવાના ઉપયોગમાં યંત્ર પાસે કામ લેવામાં મુખ્ય બન્યું.

બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે બોમ્બીની એક સંપૂર્ણ અને કાર્યશીલ પ્રતિકૃતિ

જેક ગુડનો મત:

મારા મતે ટ્યુરિંગનો અત્યંત મહત્તવનો ફાળો બોમ્બી, સંકેતલિપિનું વિશ્લેષણ કરતાં મશીનની ડિઝાઈન કરવામાં હતો. તેમની પાસે એવો વિચાર હતો કે જેનો તમે ઉપયોગ કરી શકો, પરિણામ રૂપે, તર્ક શાસ્ત્રનો એક પ્રમેયમાં વાહિયાતની બદલે બિનતાલીમી કાન લાગે છે, તેનાથી વિરોધાભાસી તમે દરેક વસ્તુનું અનુમાન લગાવી શકો છો.[૨૬]

બોમ્બી ઈનીગ્મા સંદેશા (એટલે કે રોટરનો ક્રમ, રોટરની ગોઠવણી, વગેરે)માટે શક્ય એટલી સાચી ગોઠવણોના ઉપયોગ માટે શોધ કરતું હતું, અને યોગ્ય ભાષાંતરઃ સંભાવ્ય વાક્યનો એક ટુકડાનો ઉપયોગ કરતું. રોટરો(જેને 1019 દરજ્જાનો ઓર્ડર અથવા યુ બોટ ચાર-રોટર માટે 1022થી ભિન્ન હોય છે)[૨૭]ના દરેક શક્ય ગોઠવણીઓ માટે બોમ્બી ભાષાંતરના આધાર પર તાર્કીક અનુમાનોની સાંકળની ભજવણી કરી, ઈલેક્ટ્રીક રીતે તેનું અમલીકરણ કરતું. જ્યારે વિરોધાભાસ ઉદ્ભવે ત્યારે બોમ્બીને શોધી કાઢવામાં આવે છે, અને તે ગોઠવણીને કાઢી નાખવામાં આવે છે અને પછી બીજા પર આગળ વધવામાં આવે છે. મોટાભાગની શક્ય ગોઠવણીઓ વિરોધાભાસો સર્જે છે અને તેને નાશ કરવામાં આવે છે, માત્ર ખૂબ ઓછા ઊંડાણપૂર્વક સંશોધન કરવા માટે બાકી રહે છે. ટ્યુરિંગનું બોમ્બી 18 માર્ચ 1940માં પ્રથમ વખત ઈન્સ્ટોલ થયું.[૨૮] યુદ્ધ પૂર્ણ થતાં પહેલાં 200 થી પણ વધારે બોમ્બીઓ કાર્યાન્વિત કરવામાં આવ્યાં હતાં.[૨૯]

હટ 8 and નોકાદળનું ઈનીગ્મા

[ફેરફાર કરો]
સ્ટેફન કેટ્ટલ દ્વારા બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગનું પૂતળું, અમેરિકાના પરોપકારી સીડની ઈ ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપાયેલું કાર્ય.[૩૦]

ટ્યુરિંગે જર્મન નોકા દળના ઈનીગ્માની ખાસ મુશ્કેલ સમસ્યાને ઉકેલવાનું નક્કી કર્યું "કારણ કે તેના માટે કોઈ અન્ય કંઈ પણ કરી રહ્યા નથી અને હું મારી જાતે તે કરી શકું છું".[૩૧] ડિસેમ્બર 1939માં, ટ્યુરિંગે નોકાદળની સૂચના આપતાં તંત્રના જરૂરી ભાગનો ઉકેલી આપ્યો, જે અન્ય સેવાઓ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતાં સૂચકોના તંત્ર કરતાં વધુ જટિલ હતો.[૩૧][૩૨] જે રાત્રિએ તેમણે નોકાદળના સૂચક તંત્રનો ઉકેલ લાવ્યા તે જ રાત્રિએ તેમને બન્બુરીસ્મુસ નો વિચાર આવ્યો, આ એક પરિણામરૂપ આંકડાકીય પદ્ધતિ, જે નૌકાદળના ઈનીગ્માને તોડવામાં મદદરૂપ બનવા માટે હતી. (જેને અબ્રાહમ વાલ્ડેપાછળથી સિક્વેન્શ્યલ એનાલિસીસ) "જોકે હું ચોક્કસ ન હતો કે વાસ્તવમાં તે કામ કરી જશે, અને જ્યાં સુધી વાસ્તવમાં કેટલાંક દિવસો સુધી ઈનીગ્માને તોડ્યા ત્યાં સુધી હું ચોક્કસ ન હતો."[૩૧] આ માટે તેમણે પુરાવાઓનું વજન માપવાની શોધ કરી, જેને તેઓબન કહેતા હતા. બાનબુરીસ્મઅસ ઈનીગ્મા રોટોરસના કેટલાક આદેશોને ધ્યાન બહાર મૂકી શકતાં, પરિણામરૂપે બોમ્બી પરનો પરીક્ષણ ગોઠવણીનો જરૂરી સમય ઓછો થઈ ગયો.

1941માં, ટ્યુરિંગે હટ 8ના સહકાર્યકર જોઅન ક્લાર્કે, એક સાથી ગણિતશાસ્ત્રી સમક્ષ લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો, પણ તેઓના વિવાહ ખૂબ જ ઓછા સમય માટે રહ્યો. પોતાની સમલૈગિકતા અંગે તેમની વાગ્દત્તાને જણાવ્યાં બાદ, નવાઈ પમાડે તેવી વાત બહાર આવવાથી તેણી અસ્વસ્થ હતી, તેથી ટ્યુરિંગે નક્કી કર્યું કે લગ્ન સાથે આગળ નહીં વધી શકે.[૩૩]

જૂલાઈ 1942માં, જર્મનીના નવા જેહૈમસ્ચ્રૈબર મશિન (ખાનગી લેખક ) દ્વારા લોરેન્ઝ સીફર વિરૂદ્ધ તૈયાર કરવામાં આવેલાં સંદેશાઓના[૩૪] ઉપયોગ માટે ટ્યુરિંગે ટ્યુરિંગ્રેરી (અથવા મજાકમાં ટ્યુરિંગીસમસ )નામની પદ્ધતિની યોજના બનાવી. જેનું બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કોડનું નામ ટ્યુની હતું. તેમણે મેક્સ ન્યુમેનના માર્ગદર્શન હેઠળ ટોમ્મી ફ્લાવરસ સાથે ટ્યુની ટીમની પણ શરૂઆત કરી, જે કોલોસ્સઅસ કમ્પ્યૂટર, દુનિયાનું સૌ પ્રથમ ડિઝીટલ ઈલેક્ટ્રોનિક કમ્પ્યૂટરના નિર્માણમાં પડ્યાં હતાં, જે સરળ એવું પહેલાનું મશીન(હીથ રોબિન્સન)ના બદલે મૂકવાનું હતું અને તેની અત્યંત ઝડપી કામ કરવાની ગતિ દરરોજ બદલાતી સાઈફરની ઉપયોગીતાને લાગુ કરવા માટેની ડિક્રિપ્શન તકનીકના ભૌતિક-બળને મંજૂરી આપતું હતું.[૩૫] એક સતત ખોટી ધારણા એ છે કે ટ્યુરિંગ કોલોસ્સઅસના ડિઝાઈનમાં એક મુખ્ય વ્યક્તિ હતી, પણ તે કિસ્સો એવો ન હતો.[૩૬]

ટ્યુરિંગએ નવેમ્બર 1942માં સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકાનો પ્રવાસ કર્યો અને નોકાદળના ઈનીગ્મા પર સંકેતલિપિ વિશ્લેષક તરીકે અને વોશીંગ્ટનમાં બોમ્બીના નિર્માણમાં યુએસ નૌકાદળ સાથે કામ કર્યું, અને સલામત ભાષા ઉપકરણના વિકાસ સાથે બેલ લેબ્સખાતે સહાયક ભૂમિકા ભજવી. તેઓ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે માર્ચ 1943માં પાછા આવ્યા. તેમની ગેરહાજરી દરમિયાન, હ્યુગ એલેક્ઝેન્ડરેઅધિકૃત રીતે હટ 8ના પ્રમુખ તરીકેનું સ્થાન ગ્રહણ કર્યું હતું, જોકે એલેક્ઝાન્ડર થોડા સમય માટે ડે ફાક્ટો ના પ્રમુખ તરીકે હતા- ટ્યુરિંગને રોજ-બ-રોજની ભાગાદોડી વાળા વિભાગમાં થોડો રસ હતો. ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના એક સામાન્ય સલાહકાર બન્યા.

એલેક્ઝાન્ડરે તેમના યોગદાન અંગે આ પ્રમાણે લખ્યું:

હટ 8ની સફળતામાં ટ્યુરિંગનું કામ સોથી મોટું પરિબળ હતું તે બાબતે કોઈના મનમાં પ્રશ્ન ન થવો જોઈએ. શરૂઆતના દિવસોમાં તે માત્ર સંકેતલિપિનો વિશ્લેષક હતો, જે ઉકેલવા લાયક સમસ્યાને વિચારતો અને તે માત્ર હટની અંદરના મુખ્ય સૈદ્ધાંતિક કામ માટે પ્રાથમિક પણ જવાબદાર ન હતો પણ તે વેલ્ચમેન સાથે દરેક મુદ્દાની રજૂઆત કરતો અને બોન્બીની શોધ માટે મુખ્ય શ્રેય માટે ઉત્સુક હતો. તે હંમેશા કહેવું મુશ્કેલ છે કે દરેક વ્યક્તિ તદ્-ન અનિવાર્ય છે પણ જો હટ 8 માટે કોઈ અનિવાર્ય હતું તો તે ટ્યુરિંગ હતો. જ્યારે અનુભવ અને રોજિંદું કાર્ય પાછળથી સહેલું લાગે છે ત્યારે શરૂઆતનું કામ હંમેશા ભૂલી જવાય છે અને હટ 8માંના ઘણાં એવું અનુભવે છે કે બહારની દુનિયાને ટ્યુરિંગના યોગદાનનું મહત્તવ ક્યારેય સંપૂર્ણ પણે સમજાઈ શકશે નહીં.[૩૭]

યુદ્ધના પછીના ભાગમાં તેઓ હાન્સ્લોપ પાર્ક ખાતે કામ કરવા ગયા, જ્યાં તેઓ એન્જિનીયર ડોનાલ્ડ બેયલેયની મદદથી ઈલેક્ટ્રોનિકસના જ્ઞાનમાં વધુ વિકાસ કર્યો. તેઓએ સાથે એક પોર્ટેબલ સુરક્ષિત આવાજ સંચાર જેનું કોડનું નામ ડેલીલાહ હતું, તેનું ડિઝાઈન તૈયાર કરી અને નિર્માણ કર્યું.[૩૮] તેનો હેતુ લાંબા અંતરાલ માટે રેડિયો ટ્રાન્સમીશન સાથેના ઉપયોગ માટેની ક્ષમતાની ઉણપ અને કોઈ પણ કિસ્સામાં તેની વિવિધ ઉપયોગીતા માટેનો હતો, ડેલીલાહનું નિર્માણ યુદ્ધ દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવા માટે મોડુ પૂર્ણ થયું હતું. જોકે ટ્યુરિંગે અધિકારીઓને વિંસ્ટન ચર્ચિલનું ભાષણનું રેકોર્ડીંગ એનક્રિપ્ટીંગ/ડિક્રિપ્ટીંગ દ્વારા નિર્દેશિત કર્યું હોવા છતાં, ડેલીલાહનો ઉપયોગ કરવા માટે સ્વીકારવામાં ન આવ્યું. ટ્યુરિંગે SIGSALY, એક સલામત અવાજ તંત્રના વિકાસ માટે બેલ લેબ્સ સાથે સલાહ પણ લીધી, જેનો ઉપયોગ યુદ્ધના પાછળના વર્ષોમાં થયો હતો.

શરૂઆતના કમ્પ્યૂટરો અને ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ

[ફેરફાર કરો]

તેઓ 1945થી 1947 સુધી ચર્ચ સ્ટ્રીટ, હેમ્પટન[૩૯] ખાતે રહેતા હતા અને નેશનલ ફિઝીક્સ લેબોરેટરીમાં હતા, જ્યાં તેઓ એસીઈ (ઓટોમેટીક કમ્પ્યૂટીંગ એન્જિન)ની ડિઝાઈન પર કામ કરતા હતા. તેમણે 19 ફેબ્રુઆરી 1946ના રોજ એક પેપરની રજૂઆત કરી, જે એક પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય તેવા કમ્પ્યૂટરની સૌ પ્રથમ વિગત આપતી ડિઝાઈન હતી.[૪૦] જોકે એસીઈ એ શક્ય કરી શકાય એવી ડિઝાઈન હતી, તેમ છતાં યુદ્ધના સમયે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ગોપનીય વાતાવરણ હોવાથી પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં વિલંબ થયો અને તેમનો ભ્રમ દૂર થયો. 1947ના વર્ષમાં પાછળથી એક સેબિટીકલ વર્ષ (અભ્યાસ અને પ્રયાસ માટે અપાતી રજાઓ) માટે કેમ્બ્રીજ પાછા આવ્યા. જ્યારે તેઓ કેમ્બ્રીજ પાછા આવ્યાં ત્યારે પાયલોટ એસીઈ તેમની ગેરહાજરીમાં તૈયાર થઈ ગયો હતો. તેનો પ્રથમ પ્રોગ્રામ 10 મે 1950ના રોજ અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો.

1948માં તેમને માન્ચેસ્ટર ખાતે ગણિત વિભાગમાં રીડર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા. 1949માં, તેઓ યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે કમ્પ્યૂટીંગ લેબોરેટરીના ઉપ નિયામક બન્યા, અને સોથી પહેલાં પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટરોના એક માન્ચેસ્ટર માર્ક 1ના સોફ્ટવેર અંગે કામ કર્યું. આ સમય દરમિયાન તેમણે વધુ એબસ્ટ્રેક કામ ચાલુ રાખ્યું અને "કમ્પ્યુટીંગ મશીનરી અને ઈન્ટલીજન્સ"માં (માઈન્ડ, ઓક્ટોબર 1950), ટ્યુરિંગ કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તાની સમસ્યાને સંબોધતાં હતા, અને એક સૂચિત પ્રયોગ જે ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ તરીકે જાણીતું બન્યું, મશીન માટે સ્ટાન્ડર્ડ નિર્ધારિત કરવાનો પ્રયત્ન "બુદ્ધિમત્તા" કહેવાઈ. વિચાર એ હતો કે જો કમ્પ્યૂટરમાં વિચારવામાં ઝીણવટથી તપાસ કરનારની કરામત મૂકી શકાય જે એક વ્યક્તિ સાથે વાર્તાલાપ કરતો હતો તો કમ્પ્યૂટરને "વિચારવાનું" કહી શકાય. પેપરમાં ટ્યુરિંગે સૂચવ્યું હતું કે વયસ્કના મનનું અનુકરણ કરે એવા પ્રોગ્રામને બનાવવા કરતાં એક સરળ પ્રોગ્રામ બનાવવો બાળકોના મનનું અનુકરણ કરે અને પછી શિક્ષણના એક કોર્ષ તરીકેનો ઉદ્દેશ્ય બનાવવો. ટ્યુરિંગ પરીક્ષણથી વિરોધાભાસી સ્વરૂપ ઈન્ટરનેટ પર વ્યાપકપણ ઉપયોગમાં લેવાય છે- વપરાશકાર વ્યક્તિ છે કે કમ્પ્યૂટર એ નક્કી કરવા માટેનો હેતુપૂર્વકનું CAPTCHA (કેપ્ચા) પરીક્ષણ છે.

1948માં, ટ્યુરિંગ તેમના પૂર્વ ઉપસ્નાતક સાથીકાર્યકર ડી.જી.ચેમ્પરનોવ્ની સાથે કામ કરતાં, કમ્પ્યૂટર માટે ચેસનો પ્રોગ્રામ લખવાની શરૂઆત કરી, જે હાલમાં ઉપલબ્ધ નથી. 1952માં, પ્રોગ્રામને અમલી બનાવવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં શક્તિશાળી એવા કમ્પ્યૂટરની ઉણપને કારણે, ટ્યુરિંગે રમત રમી જેમાં તેમણે કમ્પ્યૂટરનું અનુકરણ કર્યું, એક ચાલ રમવા માટે લગભગ અડધો કલાક લીધો. રમતની નોંધ લેવાઈ હતી.[૪૧] પ્રોગ્રામ ટ્યુરિંગના સહકાર્યકર એલીક ગ્લેન્નીના માટે ખોઈ દીધો છે, જો કે એવું કહેવામાં આવે છે કે પ્રોગ્રામે ચેમ્પરનોવ્નીની પત્ની વિરુદ્ધ રમત જીતી લીધી હતી. તેમનું ટ્યુરિંગ પરીક્ષણએક મહત્ત્વપૂર્ણ અને ઉત્તેજક વિશેષતા ધરાવતું હતું અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા સંદર્ભેની ચર્ચમાં છેલ્લું યોગદાન હતું, જે અડધી સદી કરતાં વધુ ચાલુ રહ્યું.[૪૨] તેમણે લુ વિઘટનની પદ્ધતિ પણ 1948માં શોધી હતી, જેનો વર્તમાન સમયમાં મેટ્રીક્સ સમીકરણના ઉકેલમાં ઉપયોગ થાય છે.[૪૩]

પેટર્નનું બંધારણ અને ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન

[ફેરફાર કરો]

ટ્યુરિંગે 1952થી તેમના 1954માં થયેલા મૃત્યુ સુધી ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન ખાસ કરીને મોર્ફોજીનેસીસ પર કામ કર્યું હતું. તેમણે 1952માં પેટર્ન બંધારણની ટ્યરિંગની પૂર્વધારણા રજૂ કરતું હતું, ધી કેમિકલ બેઝીઝ ઓફ મોર્ફોજીનેસીસ વિષય પર એક પેપર પ્રકાશિત કર્યું હતું.[૪૪] તેમના રસનો કેન્દ્ર વિસ્તાર ફિબોનાકી ફિલ્લોટેક્સીઝ, ગ્રહ માળખામાં ફિબોનાકી આંકડાઓનું અસ્તિત્વ સમજવાનું હતું. તેઓ રીએક્શન-ડીફ્યુઝન સમીકરણોનો ઉપયોગ કરતાં જે પેટર્ન બંધારણના ક્ષેત્રના મધ્યસ્થાને છે. જ્યારે 1992માં કલેક્ટેડ વર્ક ઓફ એ.એમ.ટ્યુરિંગ પ્રકાશિત થયું ત્યાં સુધી પછીના પેપરો અપ્રકાશિત રહ્યાં. આ ક્ષેત્રમાં તેમનું યોગદાન આધારભૂત ભાગ ગણવામાં આવે છે.[૪૫]

અનુચિતતા માટે ગુનેગાર ઠરવું

[ફેરફાર કરો]

જાન્યુઆરી 1952માં, ટ્યુરિંગ માન્ચેસ્ટરમાં સિનેમાની બહાર આર્નોલ્ડ મૂર્રેને મળ્યાં હતાં. એક બપોરના ભોજના પછી ટ્યુરિંગે મૂર્રેને તેમના ઘરે સપ્તાહાંત પસાર કરવા માટે આમંત્રણ આપ્યું, મૂર્રેએ આમંત્રણ સ્વીકાર્યુ હોવા છતાં ટ્યુરિંગના ઘરે દેખાયા નહીં. આ જોડી માન્ચેસ્ટરમાં પછીના સોમવારે ફરીવખત મળી, ત્યારે મૂર્રેએ ટ્યુરિંગને તેમના ઘરે આવવાનું નિમંત્રણ સ્વીકાર્યું. થોડા અઠવાડિયા પછી મૂર્રેએ ટ્યુરિંગના ઘરની ફરી વખત મુલાકાત લીધી અને તે દેખીતું હતું કે રાત પણ ત્યાંજ વીતાવી.[૪૬]તેમના ઘરમાં મળતિયાઓને તોડફોડમાં મૂર્રેએ મદદ કર્યાં બાદ, ટ્યુરિંગે પોલીસમાં ગુનો નોંધાવ્યો. તપાસ દરમિયાન, ટ્યુરિંગે મૂર્રે સાથેના જાતીય સંબંધ સ્વીકાર્યો. તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સમલૈગિંક કૃત્યો ગેરકાનૂની હતાં[૪૭] અને તેથી ક્રિમીનલ લો અમેન્ડન્ટ એક્ટ 1885ના સેકશન 11 હેઠળ અનુચિતતા બદલ તે બંને પર આરોપ લગાવવામાં આવ્યો, 15 વર્ષથી વધુ વર્ષ પહેલાં ઓસ્કાર વાઈલ્ડ માટે આ જ ગુના હેઠળ આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો.[૪૮]

ટ્યુરિંગને કેદમાં પૂરાવું અથવા પોતાની કામવાસનાને ઓછી કરવા માટે હોર્મોનની સારવાર સ્વીકારવી એ બે વિકલ્પ આપવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઈસ્ટ્રોજન હોર્મોન ઈન્જેક્શન દ્વારા રાસાયણિક કૅસ્ટ્રેશન(ખસીકરણ)નો સ્વીકાર કર્યો.[૪૯] ટ્યુરિંગ ગુનેગાર ઠરતાં તેમની સુરક્ષા મંજૂરીને દૂર કરવામાં આવી અને GCHQ માટે તેમની સંકેતલિપિ વિશ્લેષક સલાહકાર તરીકેનું કામ ચાલુ રાખવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો. તેમના બ્રિટિશ પાસપોર્ટ રદ કરી નાખવામાં આવ્યો, જો કે તેમનુ ગુનેગાર ઠરવા પછી યુનાઈટેડ સ્ટેટમાં તેનો પ્રવેશ નિષેધ કરવામાં આવ્યો.[સંદર્ભ આપો] તે સમયે, સોવિએટ એજન્ટો દ્વારા સમલૈગિંકો અને જાસૂસોને ઝાંસામાં લેવાની ઉત્કૃત જીજ્ઞાસા લોકોમાં હતી,[૫૦] કારણ કે તાજેતરમાં કેમ્બ્રીજ પાંચના પ્રથમ બે સભ્યો ગાય બુર્ગીસ્સ અને ડોનાલ્ડ મેક્લીન KGBના બે તરફ એજન્ટ તરીકે બહાર આવ્યા હતા. ટ્યુરિંગ પર જાસૂસ તરીકેનો ક્યારેય આરોપ લાગ્યો ન હતો, પણ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જેટલા પણ લોકોએ કામ કર્યું હતું, તેમને તેમની યુદ્ધ સમયની કામગીરી અંગે ચર્ચા કરતાં અટકાવવામાં આવ્યા હતા.[૫૧]

મૃત્યુ

[ફેરફાર કરો]

8 જૂન 1954એ ટ્યુરિંગના સફાઈ કરનારને જણાયું કે તેમનું મૃત્યુ થયું છે. તેમનું મૃત્યુ આગળના દિવસે થયું હતું. પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટમાં જણાયું હતું કે તેમના મૃત્યુનું કારણ સાઈનાઈડનું ઝેર હતું. જ્યારે એવું જાણવા મળ્યું કે અડધું ખવાયેલું સફરજન તેમની પથારીની બાજુમાં પડ્યું હતું,[૫૨] અને તેમ છતાં તે સફરજનનો સાઈનાઈડ પરીક્ષણ કરવામાં ન આવ્યું, સફરજનનો ઉપયોગ કરીને તેમને ઘાતક માત્રા સાઈનાઈડ આપવામાં આવ્યું હોઈ શકે એવું અનુમાન કરવામાં આવે છે. એક કાયદાકીય તપાસે એ નક્કી કર્યું હતું કે તેમણે આત્મહત્યા કરી હતી અને તેમને 12 જૂન 1954ના રોજ સ્મશાનમાં અગ્નિદાહ આપવામાં આવ્યો.[૫૩] ટ્યુરિંગની માતાએ ઘણી તર્ક પૂર્ણ દલીલો કરી કે લેબોરેટરીનાં રસાયણોની લાપરવાહી ભર્યા સંગ્રહના કારણે સાઈનાઈડ ગળી જવું તે આકસ્મિક હતું. પોતાની માતાને કંઈક સત્યાભાસી અસ્વીકાર લાગે, તે માટે ટ્યુરિંગે જાણી જોઈને પોતાની જાતને સંદિગ્ધ રીતે નાખી હોય તેમ બની શકે એવું તેમના ચરિત્ર લેખક એન્ડ્રુવ હોજેસએ સૂચવ્યું હતું.[૫૪] કેટલાક અન્યોએ એવું સૂચવ્યું હતું કે ટ્યુરિંગ ફરીથી 1937ની ફિલ્મ સ્નો વ્હાઈટ માંથી પોતાની પસંદગીના પરીકથાના એક દ્રશ્યનું પુનઃઅભિનય કરી રહ્યો હોય તેમ બની શકે, "જેમાં તેને ખાસ કરીને એક ચૂડેલ ઝેરી દારૂમાં પોતાનું સફરજન ડૂબાડે છે એ દૃશ્યમાં ખૂબ મજા આવતી હતી."[૫૫]

સમાધિલેખ

[ફેરફાર કરો]

Hyperboloids of wondrous Light
Rolling for aye through Space and Time
Harbour those Waves which somehow Might
Play out God's holy pantomime

[૫૬]

માન્યતા અને શ્રદ્ધાંજલિઓ

[ફેરફાર કરો]
વિલ્મસ્લોવ, ચેશીર ખાતે ટ્યુરિંગના ઘર પર તકતીથી કરવામાં આવેલું ચિહ્ન

ટ્યુરિંગના મૃત્યુ (અને તેમનું યુદ્ધ સમયનું કાર્ય હજી પણ ઓફિશ્યલ સીક્રેટસ એક્ટનો વિષય હતો) પછી થોડા સમયમાં રોયલ સોસાયટી દ્વારા એક જીવનચરિત્ર પ્રકાશિત થયું.{{quote|Three remarkable papers written just before the war, on three diverse mathematical subjects, show the quality of the work that might have been produced if he had settled down to work on some big problem at that critical time. For his work at the Foreign Office he was awarded the OBE.|Newman, M. H. A. (1955). Alan Mathison Turing. Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society, 1955, Volume 1. The Royal Society.}1966થી એસોશિયેશન ફોર કમ્પ્યૂટીંગ મશીનરીદ્વારા એવી વ્યક્તિને ટ્યુરિંગ એવોર્ડ આપવામાં આવે છે, જેણે કમ્પ્યુટીંગ સમુદાયમાં ટેક્નીકલ યોગદાન આપ્યું હોય. તે કમ્પ્યૂટરની દુનિયામાં તેને નોબલ પ્રાઈઝને સમકક્ષ સર્વોચ્ચતમ સન્માન ગણવામાં આવે છે.[૫૭]એલન ટ્યુરિંગ અંગેનો હુગ વ્હાઈટમોર દ્વારા બ્રેકીંગ ધી કોડ 1986નું નાટક છે. આ નાટકના શો લંડનના વેસ્ટ એન્ડમાં નવેમ્બર 1986થી અને બ્રોડવેમાં 15 નવેમ્બર 1987થી શરૂ થયા અને 10 એપ્રિલ 1988માં પૂર્ણ થયા. 1996માં બીબીસી ટેલીવિઝનનું પણ નિર્માણ થયું હતું. દરેક કિસ્સાઓમાં ડેરેક જોકાબી ટ્યુરિંગનું પાત્ર ભજવતા. ટોની એવોર્ડ માટે બ્રોડવે નિર્માણનું ત્રણ વખત નામ નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો જેમાં નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનેતા, નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતા અને નાટક માટે શ્રેષ્ઠ માર્ગદર્શનનો સમાવેશ થાય છે. અને ડ્રામા ડેસ્ક એવોર્ડ માટે શ્રેષ્ઠ અભિનેતા અને શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતાનો સમાવેશ થાય છે. 2008માં "ડેન્જરસ નોલેજ" નામની બીબીસી દસ્તાવેજીફિલ્મમાં તપાસ કરવામાં આવેલાં ચાર ગણીતશાસ્ત્રીઓમાંના એક ટ્યુરિંગ હતું.[૫૮]

23 જૂન 1998ના રોજ, ટ્યુરિંગના 86ના જન્મદિવસે, એન્ડ્રુ હોજેસ, તેમના જીવનચરિત્રકે, તેમના જન્મસ્થાન અને તેમના બાળપણનું ઘર વોર્રીંગટ્ન ક્રીસેન્ટ, લંડન અને પછીથી કોલોન્નેડ હોટલ ખાતે અધિકૃતપણે ઈંગ્લીશ હેરિટેજવાદળી તકતીનું અનાવરણ કર્યું હતું.[૫૯][૬૦] તેમના મૃત્યુની 50મી વર્ષગાંઠે, એક યાદગાર તકતીનું અનાવરણ તેમના પહેલાંના રહેઠાંણ હોલીમેડ,વિલ્મસ્લો, ચેરશીર ખાતે 7 જૂન 2004માં કરવામાં આવ્યું હતું.[૬૧]

13 માર્ચ 2000ના રોજ, સેઈન્ટ વિન્સેટ અને ગ્રીનાડીન્સે દ્વારા 20મી સદીની શ્રેષ્ઠ સિદ્ધઓની ઉજવણી માટે ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી, જેમાંની એક શૂન્ય અને એક સંખ્યાના પુનરાવર્તિત પૂર્વભૂમિકા સાથે ટ્યુરિંગનું પોર્ટેટ મૂકવામાં આવ્યું છે અને તેની નીચે આ પ્રમાણેનું લખાણ લખવામાં આવ્યું છેઃ"1937: ઍલન ટ્યુરિંગસ થીયરી ઓફ ડીજિટલ કમ્પ્યુટીંગ".28 ઓક્ટોબર 2004ના રોજ,જોહ્ન ડબલ્યુ મીલ્સ દ્વારા સર્જિક ઍલન ટ્યુરિંગનું કાંસ્ય આધારિત શિલ્પ ગીલ્ડફોર્ડમાં યુનિવર્સિટી ઓફ સૂર્રેય ખાતે અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. જે ટ્યુરિંગના મૃત્યુના 50 વર્ષ સૂચવતું હતું- કેમ્પસમાં તેઓ તેમના પુસ્તકો લઈ જતાં રજૂ કરવામાં આવ્યાં છે.[૬૨]2006માં, બોસ્ટન પ્રાઈડે તેમના માનદ્ ગ્રાન્ડ માર્શલનું નામ ટ્યુરિંગ આપ્યું હતું.[૬૩] પ્રિન્સટન એલ્યુમની વિકલીનું નામ ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું, જે પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટીના ઇતિહાસમાં અત્યંત મહત્તવપૂર્ણ વિદ્યાર્થીઓમાં બીજા હતા, બીજા અન્ય રાષ્ટ્રપતિ જેમ્સ મેડિસન હતાં.

બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગના જીવન આકાર 1.5 ટનની પ્રતિમાનું અનાવરણ 19 જૂન 2007ના રોજ કરવામાં આવ્યું. વેલ્શ સ્લેટના લગભગ અડધા મિલિયન ટુકડાઓથી તેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું, સ્ટેપ્હન કેટ્ટલ દ્વારા શિલ્પનું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું, આ કામ સ્વર્ગસ્થ અમેરિકાના અબજોપતિ સિડની ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપવામાં આવ્યું હતું.[૬૪]ટ્યુરિંગને માન્ચેસ્ટર શહેર, જેમાં તેઓ તેમની જીવનના અંત સુધી કામ કર્યાં રહ્યાં, ત્યાં તેમને વિવિધ રીતે માનસન્માન મળ્યું હતું. 1994માં A6010 રોડ (માન્ચેસ્ટર શહેરનો આંતરિક રિંગ રોડ) બનાવવામાં આવ્યો, જેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ વે રાખવામાં આવ્યું હતું. આ રસ્તો આગળ જતાં વધારે પહોળા પુલમાં લઈ જતો હતો અને તેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ બ્રીજ રાખવામાં આવ્યું છે. 23 જૂન 2001માં માન્ચેસ્ટરશહેરમાં ટ્યુરિંગનું પુતળું અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. તે સેકવિલે પાર્કમાં, વિટવર્થ સ્ટીટની ઉપર યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટરઅને કેનલ સ્ટ્રીટ ગે વિલેજની વચ્ચે આવેલું છે. યાદગાર પૂતળું, "ફાધર ઓફ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ"ને વર્ણવતું ટ્યુરિંગનું પૂતળું બગીચામાં કેન્દ્ર સ્થાને એક બાંકડાની ઉપર બેઠું છે. આ પૂતળાનું અનાવરણ ટ્યુરિંગના જન્મદિવસે થયું હતું.

ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળાની તકતી

ટ્યુરિંગને એક સફરજન પકડીને દર્શાવવામાં આવ્યાં છે. – એક શિષ્ટ પ્રતીક વર્જિત પ્રેમની રજૂઆત કરવામાં વપરાય છે, સફરજન આઈઝેક ન્યુટનના ગુરુત્વાકર્ષણ બળના સિદ્ધાંતના વિચારને રજૂ કરે છે અને ટ્યુરિંગના પોતાના મૃત્યુનો અર્થ પણ સૂચવે છે. બાંકડા પર રાહતમાં બેઠેલાં કાંસામાં પૂતળા હેઠળ આ વાક્ય મૂકવામાં આવ્યું છે 'ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ 1912–1954', અને જો ઈનીગ્મા મશીન: 'IEKYF ROMSI ADXUO KVKZC GUBJ'નું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે તો તેમનું જીવનસૂત્ર 'કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના સ્થાપક' એવું બનશે.

પૂતળાના પગ પાસેનું એક તકતી કહે છે 'કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના પિતા, ગણિતશાસ્ત્રી, તર્કશાસ્ત્રી, યુદ્ધ સમયના કોડ તોડનારા, પૂર્વાગ્રહના શિકાર બનેલા'. બેર્ટ્રાન્ડ રસેલનું વાક્ય પણ આ પ્રમાણે કહે છે 'ગણિત, સાચી રીતે જોવાયેલું, સત્યના માત્ર સ્વામિ નહીં, પણ સર્વોચ્ચ સુંદરતાના સ્વામી- શિલ્પની જેમ ઠંડી અને તપસ્યાની સુંદરતા.' શિલ્પકારે તેના જૂના એમસ્ટ્રાડ કમ્પ્યૂટરને દફનાવી દીધું, જે એક પહેલાંનું જાણીતું કમ્પ્યૂટર હતું, એક શ્રદ્ધાંજલિ તરીકે તકતીની નીચે લખ્યું હતું, " ધી ગોડ ફાધર ઓફ ઓલ મોર્ડન કમ્પ્યૂટર્સ".[૬૫]

આધુનિક કમ્પ્યૂટરના સર્જનમાં ટ્યુરિંગની ભૂમિકા માટે 1999માં ટાઈમ સામાયિકે 20 સદીના 100 અત્યંત મહત્ત્વના લોકોમાંના એક તરીકે ટ્યુરિંગનું નામ મૂક્યું હતું, અને કહ્યું હતું: "હકીકત એ છે કે દરેક વ્યક્તિ જે કીબોર્ડ થપાટ લગાવે છે, સ્પ્રેડશીટ અથવા વર્ડ પ્રોસેસીંગ પ્રોગ્રામ ચાલું કરે છે, તે ટ્યુરિંગ મશીનના મૂર્ત સ્વરૂપ પર કામ કરે છે."[૧]

2002માં,બીબીસી એ વૈશ્વિક સ્તરે કરવામાં આવેલાં 100 શ્રેષ્ઠ બ્રિટીશરોના મતદાનમાં ટ્યુરિંગને 21મો ક્રમાંક મળ્યો હતો.[૬૬]

એપલ કમ્પ્યૂટરનો લોગો મોટા ભાગે ઍલન ટ્યુરિંગને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે આત્મહત્યાની તેમની પદ્ધતિને એક કટકાના સાથેના સંદર્ભમાં ખોટી રીતે લેવામાં આવે છે.[૬૭] લોગોના રચયિતા[૬૮] અને કંપનીએ લોગોની ડિઝાઈનમાં ટ્યુરિંગને કોઈ પણ અંજલિ આપ્યાનો ઈન્કાર કર્યો છે.[૬૯] 2010માં, અભિનેતા/નાટ્યલેખક જેડ ઈસ્ટેબેનએ ટ્યુરિંગને સોલો સંગીત "આઈકોન્સઃ ધી લેસ્બીયન ઍન્ડ ગે હિસ્ટરી ઓફ ધી વર્લ્ડ, ભાગ 4" માં વર્ણવ્યાં છે.

સરકારનું માફીનામું

[ફેરફાર કરો]

ઓગસ્ટ 2009માં, જોહ્ન ગ્રેહામ-ક્યુમીનએ ઍલન ટ્યુરિંહની સામે સમલૈગિંક તરીકે કાયદેસરના પગલાં ભરવા બદલે બ્રિટિશ ગવર્મેન્ટને મરણોત્તર થયેલાં ઍલન ટ્યુરિંગની માફી માંગવાની એક અરજી દાખલ કરવાની શરૂઆત કરી હતી.[૭૦][૭૧] આ અરજીને ટેકો કરતી હજારો લોકોની સહી મળી.[૭૨][૭૩] વડાપ્રધાન ગોર્ડન બ્રાઉને આ અરજીને સ્વીકારી, 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ માફી માંગતું વિધાન રજૂ કર્યું અને ટ્યુરિંગ સાથેના વર્તાવ અંગે આઘાતની લાગણી વ્યક્ત કરી.[૩][૭૨]

ઍલન ટ્યુરિંગ માટે ન્યાયની માંગણી માટે હજારો લોકો એકઠા થયા અને તેમની સાથે જે રીતે વર્તન કરવામાં આવ્યું હતું તે માટે આઘાતની લાગણી વ્યક્ત કરી. જ્યારે ટ્યુરિંગને તે સમયે કાયદા હેઠળ લાવવામાં આવ્યા હતા અને આપણે ઘડિયાળને પાછી ફેરવી શકતા નથી, તેમની સાથે કરવામાં આવેલો વ્યવહાર એકદમ અયોગ્ય હતો અને હું અને આપણે તેમની સાથે જે કંઈ થયું તે બદલ હૃદયના ઊંડાણ પૂર્વક માફી માંગવાની મળેલી તક બદલ હું ખુશ છું.... તેથી બ્રિટિશ સરકારના બદલે, અને ઍલનના કામને કારણે એ તમામ જેઓ મુક્તપણે રહે છે, તેમના વતી મને એ કહેતાં અત્યંત ગર્વ થાય છેઃ અમે માફી માંગીએ છીએ, તમે આના કરતાં ઘણી સારી લાયકાત ધરાવો છો.[૭૨]

યુનિવર્સિટીઓ દ્વારા મળેલો આદર

[ફેરફાર કરો]
યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે ઍલન ટ્યુરિંગનું બિલ્ડીંગ

બ્રિટીશ સોસાયટી ફોર ધી હિસ્ટ્રી ઓફ મેથેમેટીક્સઅને બ્રિટિશ લોજીક કોલોક્વીયમ દ્વારા ટ્યુરિંગના જીવન અને સિદ્ધિઓની ગોઠવણી કરી પ્રસંગની ઉજવણી 5 જૂન 2005ના રોજ કરવામાં આવી હતી.

  • સુર્રેય યુનિવર્સિટીએ તેના મુખ્ય ચોકમાં ટ્યુરિંગનું પૂતળું મૂક્યું છે.
  • "ટ્યુરિંગ ડેઈઝ" તરીકે કહેવાતી ગણતરીની થીયરી પર ઈસ્તાનબુલ બીલ્જી યુનિવર્સિટીએ વાર્ષિક કોન્ફરન્સનું આયોજન થયું.[૭૪]
  • ઓસ્ટ્રીન ખાતે ટેક્સાસ યુનિવર્સિટીએ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ પ્રોગ્રામનું નામ ટ્યુરિંગ સ્કોલરસ રાખી આદર આપ્યો છે.[૭૫]
  • ઉતર ફ્રાન્સમાં આવેલી લીલી યુનિવર્સિટી ખાતે આવેલા કમ્પ્યૂટર સાયન્સ વિભાગ (LIFL[૭૬]) ના એક પ્રયોગશાળાનું નામ ઍલન એમ. ટ્યુરિંગના સન્માનમાં ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું (કુર્ટ ગોડેલ પછી અન્ય પ્રયોગશાળાનું નામ રાખવામાં આવ્યું હતું).
  • ચિલિની પોન્ટીફીકલ કેથોલિક યુનિવર્સિટી, પ્યુરટો રીકોની પોલીટેક્નીક યુનિવર્સિટી, કોલંબિયા બોગોટામાં લોસ એન્ડેસ યુનિવર્સિટી, કિંગસ કોલેજ, વેલ્સમાં કેમ્બ્રીજઅને બેનગોર યુનીવર્સીટીના કમ્પ્યૂટર સાયન્સના વિભાગનું નામ ટ્યુરિંગ પાછળ રાખવામાં આવ્યું હતું.
  • યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર, ધી ઓપન યુનિવર્સિટી, ઓક્સફર્ડ બ્રુકસ યુનિવર્સિટી અને આર્હુસ યુનિવર્સિટી (ડેનમાર્ક, અર્હુસમાં) તમામના મકાનનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું છે.
  • સર્રેય રીસર્ચ પાર્કમાં ઍલન ટ્યુરિંગ રોડનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.
  • હોર્નબોસ્ટેલ મોલમાં આવેલી કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટીમાં ગ્રેનાઈટનો બાંકડો છે, જેની પર એ.એમ.ટ્યુરિંગ નામ કોતરાયેલું છે.
  • તાજેતરમાં ઈકોલ ઈન્ટરનેશનલ ડેસ સાયન્સ ડુ ટ્રાઈટેમેન્ટ ડે ઈન્ફોર્મેશનના બનેલાં ત્રીજા બીલ્ડીંગનું નામ "ટ્યુરિંગ" રાખવામાં આવ્યું છે.

આ પણ જુઓ

[ફેરફાર કરો]
Portal icon Biography portal
Portal icon Logic portal
Portal icon LGBT portal
  • ટ્યુરિંગ ડીગ્રી
  • ટ્યુરિંગ સ્વીચ
  • વણ ગોઠવેલું મશીન
  • ઍલન ટ્યુરિંગ વર્ષ
  • ગુડ-ટ્યુરિંગ પુનરાવર્તનની સંભાવનાઓ
  • ટુરિંહ મશીનના ઉદાહરણો
  • ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ

નોંધ

[ફેરફાર કરો]
  1. ↑ ૧.૦ ૧.૧ "Alan Turing – Time 100 People of the Century". Time Magazine. મૂળ માંથી 2011-02-26 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2011-03-21. The fact remains that everyone who taps at a keyboard, opening a spreadsheet or a word-processing program, is working on an incarnation of a Turing machine. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (મદદ)
  2. ↑ Turing, A. M. (1952). "The Chemical Basis of Morphogenesis". Philosophical Transactions of The Royal Society of London, series B. 237: 37–72.
  3. ↑ ૩.૦ ૩.૧ "PM apology after Turing petition". BBC News. 11 September 2009.
  4. ↑ ૪.૦ ૪.૧ Hodges 1983, p. 5
  5. ↑ "London Blue Plaques". English Heritage. મેળવેલ 10 February 2007.
  6. ↑ ઢાંચો:Openplaque
  7. ↑ "The Alan Turing Internet Scrapbook". મેળવેલ 26 September 2006.
  8. ↑ Hodges 1983, p. 6
  9. ↑ Jones, G. James (11 December 2001). "Alan Turing – Towards a Digital Mind: Part 1". System Toolbox. મૂળ માંથી 3 ઑગસ્ટ 2007 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 27 July 2007. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
  10. ↑ Hofstadter, Douglas R. (1985). Metamagical Themas: Questing for the Essence of Mind and Pattern. Basic Books. ISBN 0-465-04566-9. OCLC 230812136.
  11. ↑ Hodges 1983, p. 26
  12. ↑ Hodges 1983, p. 34
  13. ↑ ** Teuscher, Christof (ed.) (2004). Alan Turing: Life and Legacy of a Great Thinker. Springer-Verlag. ISBN 3-540-20020-7. OCLC 53434737 62339998 Check |oclc= value (મદદ). CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: extra text: authors list (link)
  14. ↑ પાઉલ ગ્રે, ઍલન ટ્યુરિંગ સંગ્રહિત ૨૦૦૮-૦૮-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિન સદીના સૌથી મહત્વના ટાઈમ સામાયિકના લોકો, પાન નં ૨
  15. ↑ ધી ઈન્સ્પીરેશન ઓફ લાઈફ એન્ડ ડેથ, 1928–1932 ઍલન ટ્યુરિંગ સ્કેપબુક
  16. ↑ જોહ્ન ઓલ્ડરીચનો ત્રીજો વિભાગ જુઓ, "ઈંગ્લેન્ડ અને કોન્ટીનેન્ટલ પ્રોબેબલીટી ઈન ઈન્ટ વોર યર્સ", જર્નલ ઈલેક્ટોનીક d'Histoire des Probabilités et de la Statistique, ભાગ 5/2 ડિસેમ્બર 2009 જર્નલ ઈલેક્ટ્રોનિક d'Histoire des Probabilités et de la Statistique
  17. ↑ Turing, A. M. (1936). "On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem" (PDF). Proceedings of the London Mathematical Society. 2 (પ્રકાશિત 1936–37). 42: 230–65. doi:10.1112/plms/s2-42.1.230. (અને Turing, A.M. (1938). "On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem: A correction". Proceedings of the London Mathematical Society. 2. 43 (પ્રકાશિત 1937). પૃષ્ઠ 544–6. doi:10.1112/plms/s2-43.6.544.)
  18. ↑ કોલેજ કીડ પ્રૂવ ધેટ વોલ્ફ્રામસ ટ્યુરિંગ મશિન યુનિવર્સલ કમ્પ્યૂટરોમાંનું સૌથી સરળ છે વાયર્ડ 24 ઓક્ટોબર 2007
  19. ↑ Hodges 1983, p. 138
  20. ↑ Hodges 1983, p. 152
  21. ↑ Hodges 1983, pp. 153–154
  22. ↑ જેક કોપલેન્ડ, "કોલોસ્સસ અને કમ્પ્યૂટરની ઉંમરનું ચિત્ર, પાના નં 352 એક્શન ધી ડે , 2001
  23. ↑ ૨૩.૦ ૨૩.૧ કોપલેન્ડ, 2006 પાન નં. 378
  24. ↑ Lewin 1978, p. 57
  25. ↑ બોડીગાર્ડ ઓફ લીઝ , એન્થોની કેવ બ્રાઉન દ્વારા, 1975.
  26. ↑ "ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા", UKTV ઔતિહાસિક ચેનલની દસ્તાવેજી શ્રેણીઓનો ચોથો ભાગ "હિરોઝ ઓફ વર્લ્ડ વોર 2"
  27. ↑ "ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"માં પ્રોફેસર જેક ગુડ, 2003: "જો મારી યાદદાસ્ત સાચી છે", તેમની ચેતવણી સાથે
  28. ↑ Hodges 1983, p. 191
  29. ↑ Copeland, Jack (2004). "Alan Turing, Codebreaker and Computer Pioneer". મેળવેલ 27 July 2007. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); Unknown parameter |month= ignored (મદદ)
  30. ↑ [58]
  31. ↑ ૩૧.૦ ૩૧.૧ ૩૧.૨ Mahon 1945, p. 14
  32. ↑ Leavitt 2007, pp. 184–186
  33. ↑ Leavitt 2007, pp. 176–178
  34. ↑ Copeland 2006, p. 380
  35. ↑ Copeland 2006, p. 72
  36. ↑ Copeland 2006, pp. 382,383
  37. ↑ Alexander & circa 1945
  38. ↑ Hodges 1983, p. 270
  39. ↑ ઢાંચો:Openplaque
  40. ↑ Copeland 2006, p. 108
  41. ↑ ઍલન ટ્યુરિંગ વિરુદ્ધ એલીક ગ્લેન્ની(1952) "ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ" Chessgames.com
  42. ↑ સેજીન, એ.પી.., સીકેક્લી, આઈ., અને એકમેન, વી. (2000) ટ્યુરિંગનું પરીક્ષણ: 50 વર્ષો પછી. માઈન્ડસ એન્ડ મશીનસ, Vol. 10, પાનું 463–518.
  43. ↑ સ્પાઈસ 1 2 3 અને બીયોન્ડઈન્ટુસોફ્ટ ન્યુઝલેટર, ઓગસ્ટ 2003
  44. ↑ "કંટ્રોલ મિકેનીઝમ ફોર બાયોલોડીકલ પેટર્ન ફોર્મેશન ડેકોડેડ" સાયન્સ ડેઈલી , 30 નવેમ્બર 2006
  45. ↑ ટ્યુરિંગઝ લાસ્ટ, લોસ્ટ વર્ક સંગ્રહિત ૨૦૦૩-૦૮-૨૩ ના રોજ વેબેક મશિન સ્વીનટનસ
  46. ↑ Leavitt 2007, p. 266
  47. ↑ Hodges 1983, p. 458
  48. ↑ Leavitt 2007, p. 268
  49. ↑ "ટ્યુરિંગ, ઍલન(1912–1954)". મૂળ માંથી 2009-09-01 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2011-03-21.
  50. ↑ Leavitt 2007, p. 269
  51. ↑ Copeland 2006, p. 143
  52. ↑ Hodges 1983, p. 488
  53. ↑ Hodges 1983, p. 529
  54. ↑ Hodges 1983, pp. 488, 489
  55. ↑ Leavitt 2007, p. 140
  56. ↑ Turing, A. M. (1954). Postcard to Robin Gandy. Turing Digital Archive, AMT/D/4 image 16, The Turing Digital Archive. External link in |publisher= (મદદ)
  57. ↑ Steven Geringer (27 July 2007). "ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000". ACM press release. મૂળ માંથી 30 ડિસેમ્બર 2008 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 16 October 2008.
  58. ↑ "Dangerous Knowledge". BBC Four. 11 June 2008. મેળવેલ 25 September 2009.
  59. ↑ "Unveiling the official Blue Plaque on Alan Turing's Birthplace". મેળવેલ 26 September 2006.
  60. ↑ "About this Plaque – Alan Turing". મૂળ માંથી 13 ઑક્ટોબર 2007 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 25 September 2006. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
  61. ↑ ઢાંચો:Openplaque
  62. ↑ "The Earl of Wessex unveils statue of Alan Turing". મૂળ માંથી 23 ઑક્ટોબર 2007 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 10 February 2007. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
  63. ↑ "Honorary Grand Marshal". મૂળ માંથી 1 જાન્યુઆરી 2009 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 10 February 2007.
  64. ↑ બ્લેત્ચલેય પાર્ક અનવેઈલ્સ સ્ટેટ્યુ કમેમરેટીંગ ઍલન ટ્યુરિંગ, સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૦૨-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન , બ્લેત્ચલેય પાર્ક પ્રેસ રીલીઝ, 20 જૂન 2007
  65. ↑ ^ જુઓ"Computer buried in tribute to genius". Manchester Evening News. 15 June 2001. મેળવેલ 23 June 2009.
  66. ↑ "100 great British heroes". BBC News. 21 August 2002.
  67. ↑ "Logos that became legends: Icons from the world of advertising". The Independent. London: www.independent.co.uk. 4 January 2008. મેળવેલ 14 September 2009.
  68. ↑ "Interview with Rob Janoff, designer of the Apple logo". creativebits. મેળવેલ 14 September 2009.
  69. ↑ Leavitt 2007, p. 280
  70. ↑ Thousands call for Turing apology. BBC News. 31 August 2009. મેળવેલ 31 August 2009. Check date values in: |date= (મદદ)
  71. ↑ Petition seeks apology for Enigma code-breaker Turing. CNN. 01 September 2009. મેળવેલ 1 September 2009. Check date values in: |date= (મદદ)
  72. ↑ ૭૨.૦ ૭૨.૧ ૭૨.૨ "Treatment of Alan Turing was "appalling"". Prime Minister's Office. 10 September 2009. મૂળ માંથી 12 સપ્ટેમ્બર 2009 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 21 માર્ચ 2011.
  73. ↑ યુકેના નાગરિકો માટે જ અરજી ખુલી હતી.
  74. ↑ "Turing Days @ İstanbul Bilgi University". મૂળ માંથી 1 ઑગસ્ટ 2013 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 10 February 2007. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
  75. ↑ "Turing Scholars Program at the University of Texas at Austin". મૂળ માંથી 17 ફેબ્રુઆરી 2010 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 16 August 2009.
  76. ↑ "Laboratoire d'Informatique Fondamentale de Lille". મૂળ માંથી 22 જુલાઈ 2010 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 3 December 2010. Check date values in: |archive-date= (મદદ)

સંદર્ભો

[ફેરફાર કરો]
  • Agar, Jon (2003). The government machine: a revolutionary history of the computer. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 978-0-262-01202-7.
  • Alexander, C. Hugh O'D. (circa 1945). Cryptographic History of Work on the German Naval Enigma. The National Archives, Kew, Reference HW 25/1. Check date values in: |date= (મદદ)
  • Beniger, James (1986). The control revolution: technological and economic origins of the information society. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-16986-7.
  • Babbage, Charles (2008) [1864], Campbell-Kelly, Martin, ed., Passages from the life of a philosopher, Rough Draft Printing, ISBN 978-1-60386-092-5 
  • Bodanis, David (2005). Electric Universe: How Electricity Switched on the Modern World. New York: Three Rivers Press. ISBN 0-307-33598-4. OCLC 61684223.
  • Campbell-Kelly, Martin; Aspray, William (1996). Computer: A History of the Information Machine. New York: Basic Books. ISBN 0-465-02989-2. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  • Ceruzzi, Paul (1998). A History of Modern Computing. Cambridge, Massachusetts, and London: MIT Press. ISBN 0-262-53169-0. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  • Chandler, Alfred (1977). The Visible Hand: The Managerial Revolution in American Business. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press. ISBN 0-674-94052-0. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  • Copeland, B. Jack (2004). "Colossus: Its Origins and Originators". IEEE Annals of the History of Computing. 26 (4): 38–45. doi:10.1109/MAHC.2004.26. CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: ref=harv (link)
  • Copeland, B. Jack (ed.) (2004). The Essential Turing. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-825079-7. OCLC 156728127 224173329 48931664 57434580 57530137 59399569 Check |oclc= value (મદદ). CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: extra text: authors list (link)
  • Copeland (ed.), B. Jack (2005). Alan Turing's Automatic Computing Engine. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-856593-3. OCLC 224640979 56539230 Check |oclc= value (મદદ). CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: extra text: authors list (link)
  • Copeland, B. Jack (2006). Colossus: The secrets of Bletchley Park's code-breaking computers. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-284055-4. CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: ref=harv (link)
  • Edwards, Paul N (1996). The closed world: computers and the politics of discourse in Cold War America. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 0-262-55028-8.
  • Hodges, Andrew (1983). Alan Turing: the enigma. London: Burnett Books. ISBN 0-04-510060-8. CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: ref=harv (link)
  • Hochhuth, Rolf (1988). Alan Turing: en berättelse. Symposion. ISBN 978-91-7868-109-9. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  • Leavitt, David (2007). The man who knew too much: Alan Turing and the invention of the computer. Phoenix. ISBN 978-0-7538-2200-5. CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: ref=harv (link)
  • Levin, Janna (2006). A Madman Dreams Of Turing Machines. New York: Knopf. ISBN 978-1-4000-3240-2. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  • Lewin, Ronald (1978). Ultra Goes to War: The Secret Story. Classic Military History (Classic Penguin આવૃત્તિ). London, England: Hutchinson & Co (પ્રકાશિત 2001). ISBN 978-1-56649-231-7. CS1 maint: discouraged parameter (link) CS1 maint: ref=harv (link)
  • Lubar, Steven (1993). Infoculture. Boston, Massachusetts and New York: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-57042-5.
  • Mahon, A.P. (1945). "The History of Hut Eight 1939–1945". UK National Archives Reference HW 25/2. મેળવેલ 10 December 2009. Cite journal requires |journal= (મદદ)CS1 maint: ref=harv (link)
  • ઢાંચો:MacTutor Biography
  • પેટઝોલ્ડ, ચાર્લેસ (2008). "ધી એનોટાટેડ ટ્યુરિંગ: અ ગાઈડેડ ટુર થ્રુ ઍલન ટ્યુરિંગસ હિસ્ટોરીક પેપર ઓન કમ્યુટેબીલીટી એન્ડ ધી ટ્યુરિંગ મશીન". ઈન્ડિયાનાપોલીસ: વિલેય પબ્લીશીંગ. આઈએસબીએન 978-0-470-22905-7
  • સ્મીથ, રોજર (1997). ફોન્ટાના હિસ્ટ્રી ઓફ ધી હ્યુમન સાયન્સીસ . લંડન: ફોન્ટાના.
  • વૈઝેનબૌમ, જોસેફ (1976). કમ્પ્યૂટર પાવર એન્ડ હ્યુમન રીઝન . લંડન: ડબ્લ્યુ.એચ. ફ્રીમેન. આઈએસબીએન 0-7167-167-0463-3
  • Turing, Sara Stoney (1959). Alan M Turing. W Heffer. ટ્યુરિંગની માતા, જેણે ગ્લોરિફાઈંગ હીઝ લાઈફ નામની ૧૫૭ પાનાનું જીવનચરિત્ર લખી, ઘણાં વર્ષો સુધી તેને જીવિત રાખ્યો. તે 1959માં પ્રકાશિત થઈ હતી, અને તેથી તેનું યુદ્ધનું કાર્ય આવરી ન લઈ શકાયું. ભાગ્યેજ ૩૦૦ પ્રતો વેચાઈ હતી (સારા ટ્યુરિંગ થી લીન ન્યમેન, 1967, સેન્ટ જ્હોન કોલેજ, કેમ્બ્રીજની લાઈબ્રેરી). પ્રસ્તાવનાના ૬ પૃષ્ઠો લીન ઈરવીન દ્વારા લખવામાં આવ્યા હતા, સંભારણાંઓ અને તેના વારંવાર બોલાયેલાં વાક્યોનો સમાવેશ થયો છે.
  • Whitemore, Hugh; Hodges, Andrew (1988). Breaking the code. S. French. CS1 maint: discouraged parameter (link) આ 1986 હ્યુગ વ્હાઈટમોર પ્લે ટ્યુરિંગના જીવન અને મૃત્યુની વાર્તા કહે છે. મૂળ વેસ્ટ એન્ડ અને બ્રોડવેમાં ડેરેક જાકોબીએ ટ્યુરિંગનો અભિનય કર્યો હતો અને તેણે 1997માં નાટક આધારિત ટેલિવિઝન ફિલ્મમાં અભિનયનું પુનસર્જન કર્યું હતું, જે સંયુક્તપણે બીબીસી અને ડબલ્યુજીબીએચ, બોસ્ટન દ્વારા બનાવાઈ હતી. નાટકનું પ્રકાશન અંબર લેન પ્રેસ, ઓક્સફર્ડ દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. - એએસઆઈએન: B000B7TM0Q
  • વિલિયમસ, મિશેલ આર. (1985) એ હિસ્ટ્રી ઓફ ક્મ્યુટીંગ ટેક્નોલોજી , ઈન્ગલેવુડ ક્લીફ્ફસ, ન્યુ જર્સી: પ્રેન્ટીસ-હોલ, આઈએસબીએન 0-8186-7739-2
  • Yates, David M. (1997). Turing's Legacy: A history of computing at the National Physical Laboratory 1945–1995. London: London Science Museum. ISBN 0-901805-94-7. OCLC 123794619 40624091 Check |oclc= value (મદદ).

બાહ્ય લિંક્સ

[ફેરફાર કરો]

ઢાંચો:External links

વિકિસૂક્તિ પર આ વિષયક 'સૂક્તિઓ' છે: ઍલન ટ્યુરિંગ
વિકિમીડિયા કોમન્સ પર Alan Turing સંબંધિત માધ્યમો છે.

પેપર્સ

[ફેરફાર કરો]
"https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=ઍલન_ટ્યુરિંગ&oldid=873989" થી મેળવેલ