Lisćowcowy jemjel
| |
| Lisćowcowy jemjel (Viscum album) na brězy | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledony Jadrowe eudikotyledony | |
| rjad: | (Santalales) |
| swójba: | Sandelowe rostliny (Santalaceae) |
| ród: | Jemjel[1][2] (Viscum) |
| družina: | Lisćowcowy jemjel |
| wědomostne mjeno | |
| Viscum album | |
| L. | |
Lisćowcowy jemjel (Viscum album) je rostlina ze swójby sandelowych rostlinow (Santalaceae). Dalše serbske mjena su ptači lěp[1][2][3], lěpikowe zelo, lěpa, jemlina, jemjelina[2] a jemjelnja[2]. Jeho płód je lěpjowka[4].
Po někotrych žórłach so swójskej swójbje jemjelowych rostlinow (Viscaceae) přirjaduje.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Lisćowcowy jemjel je kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 20 hač 50 cm. Rostlina je na štomach rosćeny połpřižiwnik, při čimž rostlina je pak muska pak žónska.
Hałuzy su wjacekróć widličkojće rozhałuzowane.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena su měnjate, lancetojte abo lancetojće-łopatkojte, kožane a přecozelene.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot februara hač do apryla. Njenahladne kćenja steja po třoch hač po pjećoch w promješkach.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody su błyšćace běłe abo žołtojte a docpěwaja wulkosć wot hač do 1 cm.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na lisćowych štomach, předewšěm na topołach, wjerbach a jabłučinach, ale tež na běłych jědlach a chójnach. Při tym cyca wodu a žiwne sele z žiwićelskych rostlinow, mjeztym wuhlikowe hydraty sam twori.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w južnej Skandinawiskej srjedźnej a južnej Europje rozšěrjena.
Maćizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina wobsahuje jědojte lektiny a wiskotoksiny.
Poddružiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Po wjazanju na rozdźělne žiwićelowe štomowe družiny so znutřka družiny Viscum album wjacore poddružiny abo "žiwićelowe rasy" rozeznawaja:
- Viscum album subsp. album; synonym Viscum album - na lisćowych štomach
- Viscum album subsp. abietis; synonym Viscum abietis - na běłych jědlach
- Viscum album subsp. austriacum; synonym Viscum laxum - na chójnach
- W lěće 2002 bu z Kretiskim jemjelom (Viscum album subsp. creticum) dalša poddružina wopisana, kotraž jako endemit jenož na kupje Kreta wustupuje a tam na (Pinus halepensis subsp. brutia) jako přižiwnik je žiwa.[5]
Prjedy druhdy jako poddružina (Viscum album subsp. coloratum) wjedźena korejski abo japanski jemjel so porno tomu dźensa jako swójska družina (Viscum coloratum) wobhladuje.[6] Při někotrych awtorach eksistuje aziska poddružina Viscum album subsp. meridianum (Danser) D.G.Long [7]
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ 1,0 1,1 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 178.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 W internetowym słowniku: Mistel
- ↑ Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje serbskeje rěče, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2003, ISBN 3-7420-0313-5, str. 205, pod hesłom lěṕ.
- ↑ Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje serbskeje rěče, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2003, ISBN 3-7420-0313-5, str. 205.
- ↑ N. Böhling u. a.: Notes on the Cretan mistletoe, Viscum album subsp. creticum subsp. nova (Loranthaceae/Viscaceae). In: Israel Journal of Plant Sciences 50 (Supplement, 2002), S77–S84.
- ↑ Viscum coloratum w "Flora of China"
- ↑ Viscum album Linnaeus subsp. meridianum (Danser) D. G. Long w "Flora of China".
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 472 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 262 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Lisćowcowy jemjel. W: FloraWeb.de. (němsce)