Serbšćina
|
Tutón nastawk z temu rěč Serbow je po hesle na druhi nastawk podobny. Druhe hesło Serbišćina ma temu rěč južnych Serbow. |
|---|
| kraje | Němska, USA a Awstralska | |
| region | Braniborska a Sakska | |
| rěčnicy | ca. 50.000 | |
| znamjenja a klasifikacija | ||
|---|---|---|
| klasifikacija | Indoeuropske rěče
| |
| družina pisma | łaćonski alfabet | |
| oficielny status | ||
| hamtska rěč | Braniborska a Sakska (regionalnje) | |
| rěčne kody | ||
| ISO 639-2: |
wen (za wobě rěči) | |
| ISO 639-3 (SIL): |
hsb (Hornjoserbšćina) | |
| karta | ||
| ||
| Rozšěrjenje serbskeju rěčow | ||
Serbšćina je skupina zapadosłowjanskeju rěčow, kotrejž so dźensa přewažnje we Łužicy rěčitej.
Serbšćina dźěli so do:
- hornjoserbšćiny, kotraž so w sakskej Hornjej Łužicy rěči a
- delnjoserbšćiny, kotraž so w braniborskej Delnjej Łužicy rěči.
Wobě serbskej rěči stej we wotpowědnej połojcy serbskeho sydlenskeho ruma oficielnje připóznatej a słušatej k oficielnym mjeńšinowym rěčam w Němskej. Wonej wužiwatej łaćonski alfabet z někotrymi wosebitymi pismikami.
Serbske narěče
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Serbšćina ma tež wjele narěčow. Tak bazuje spisowna hornjoserbšćina na narěčach wokoło Budyšina a spisowna delnjoserbšćina na Choćebuskim dialekće. W srjedźnej Łužicy eksistuje nimo toho narěčne pasmo, kotrež twori přechod mjez hornjo- a delnjoserbskimi narěčemi. Najbóle rozšěrjena z tutych přechodnych dialektow je Slepjanska narěč. Rěčneje asimilacije dla wšak so wulki dźěl něhdyšich narěčow lědma hišće wužiwa. Z wotstawkom najwitalniši je hišće hornjoserbski „katolski” dialekt, kotryž rěči so na zapadźe hornjoserbskeho rěčneho teritorija we wsach blisko Kamjenca. Wuchodnu rěčnu hranicu serbšćiny k pólšćinje tworjachu hač do 19. lětstotka wuchodoserbske narěče, kotrež mějachu serbske a pólske kajkosće.
Rěčne přirunanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]| němsce | hornjoserbsce | delnjoserbsce | połobsce | pólsce | čěsce | słowjensce | rusce | serbisce | chorwatsce | ukrainsce | makedonsce | běłorusce |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mensch | čłowjek | cłowjek | clawak, clôwak | człowiek | člověk | človek | человек (čelovék) | човек (čovek) | čovjek | людина (ljudyna) | човек (čovek) | чалавек (čałaviek) |
| Abend | wječor | wjacor | vicer | wieczór | večer | večer | вечер (véčer) | вечер (večer) | večer | вечір (večir) | вечер (večer) | вечар (viečar) |
| Bruder | bratr | bratš | brot | brat | bratr | brat | брат (brat) | брат (brat) | brat | брат (brat) | брат (brat) | брат (brat) |
| Tag | dźeń | źeń | dôn | dzień | den | dan | день (djeń) | дaн (dan) | dan | день (deń) | ден (den) | дзень (dzień) |
| Hand | ruka | ruka | ręka | ręka | ruka | roka | рука (ruká) | рука (ruka) | ruka | рука (ruka) | рaка (raka) | рука (ruka) |
| Herbst | nazyma | nazyma | prenja zaima, jisin | jesień | podzim | jesen | осень (óseń) | jeсен (jesen) | jesen | осінь (osiń) | eсен (esen) | восень (vosień) |
| Schnee | sněh | sněg | sneg | śnieg | sníh | sneg | снег (sneg) | снег (sneg) | snijeg | сніг (snih) | снег (sneg) | сьнег (śnieh) |
| Sommer | lěćo | lěśe | let | lato | léto | poletje | лето (léto) | лето (leto) | ljeto | літо (lito) | лето (leto) | лета (leta) |
| Schwester | sotra | sotša | sestra | siostra | sestra | sestra | сестра (sestrá) | сестра (sestra) | sestra | сестра (sestra) | сестра (sestra) | сястра (siastra) |
| Fisch | ryba | ryba | ryba | ryba | ryba | riba | рыба (rýba) | риба (riba) | riba | риба (ryba) | риба (riba) | рыба (ryba) |
| Feuer | woheń | wogeń | widin | ogień | oheň | ogenj | огонь (ogóń) | огањ (ogań) | vatra | вогонь (vohoń) | оган (ogan) | агонь (ahoń) |
| Wasser | woda | wóda | wôda | woda | voda | voda | вода (vodá) | вода (voda) | voda | вода (voda) | вода (voda) | вада (vada) |
| Wind | wětr | wětš | wjôter | wiatr | vítr | veter | ветер (véter) | ветaр (vetar) | vjetar | вітер (viter) | ветер (veter) | вецер (viecier) |
| Winter | zyma | zyma | zaima | zima | zima | zima | зима (zimá) | зима (zima) | zima | зима (zyma) | зима (zima) | зіма (zima) |
| wuchodosłowjanske rěče: | běłorušćina - rušćina - rusinšćina - rutenšćina † - stara wuchodosłowjanšćina † - stara Nowgorodska narěč† - ukrainšćina - zapadopolešćina |
| zapadosłowjanske rěče: | čěšćina - lešon kenaan † - lachšćina - pólšćina - połobšćina † - pomoršćina (kašubšćina, słowinšćina †) - serbšćina (delnjoserbšćina - hornjoserbšćina - wuchodoserbske dialekty †) - słowakšćina - šlešćina |
| južnosłowjanske rěče: | bołharšćina (Banatska bołharšćina) - bosnišćina - chorwatšćina (Hrodowska chorwatšćina, molišćina) - čornohóršćina - makedonšćina - serbišćina - słowjenšćina (prekmuršćina, rezijanšćina) - starocyrkwinosłowjanska rěč † |
| konstruowane słowjanske rěče: | Glagolica - Lydnevi - Mezislovanska - Mjezysłowjanšćina - Proslava - Ruslavsk - Slovio |
| fiktiwne słowjanske rěče: | Mrezisk - Seversk - Sevorian - Skuodian - Slavisk - Slavëni - Vozgian - Wenedyk |
| druhe: | prasłowjanšćina † |
| † mortwe |
Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Bibliografija uniwersity w Lipsku
- Kurs serbskeje rěče / Bluń, dialogi z rumunskeje wučbnicy serbšćiny Curs practic de limba sorabă w zapadnej Grodkowskej narěči