Էտնա
Էթնա (իտալ.՝ Etna), գործող հրաբուխ Իտալիայում՝ Սիցիլիա կղզու արևելքում։ Գործող ամենաբարձր հրաբուխներից մեկն է Եվրոպայում[5]. ԱՄՆ-ի բնագիտության ազգային ինստիտուտի տվյալներով 2018 թվականին նրա բարձրությունը ծովի մակերևույթից կազմել է 3295 մետր (բարձրությունը ժայթքումից ժայթքում փոփոխվում է, նվազում)։ Զբաղեցնում է 1.190 քառակուսի կիլոմետր տարածք և ադ ցուցանիշով ավելի քան երկուսուկես անգամ գերազանցում է իր մերձակա «մրցակցին»՝ իտալական երկրորդ խոշոր հրաբխին՝ Վեզուվին[6]։
Էթնա | |
---|---|
Տեսակ | ստրատոհրաբուխ, տեսարժան վայր և decipoint? |
Երկիր | Իտալիա[1] |
Վարչատարածքային միավոր | Metropolitan City of Catania?, Կաստիլիոնե դի Սիցիլիա, Սանտ Ալֆիո, Ձաֆերանա Էտնեա, Նիկոլոզի, Բելպասո, Բիանկավիլլա, Ադրանո, Բրոնտե, Մալետո և Ռանդացո |
Աշխարհագրական տեղադրություն | Սիցիլիա[1] |
Բարձրությունը ծովի մակարդակից | 3357 մետր[2][3] |
Հարաբերական բարձրություն | 3357 մետր[4] |
Մակերես | 19 237 հեկտար |
Պահպանման տարածք | Etna Park? |
Նյութ | trachybasalt?, tephrite?, basanite?, trachyandesite?, Mugearite?, բազալտ և picrobasalt? |
Ձևավորում | մ.թ.ա. 300 հազարամյակ |
Վերջին ժայթքում | դեկտեմբերի 26, 2013 |
Սմիթսոնիան կոդ | 211060 |
Միավորված ազգերի կազմակերպությունը Էթնան է ընտրել որպես «Տասնամյակի հրաբուխ»[7]։ 2013 թվականի հունիսին էլ Էթնան ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում[8]։
Անվանում
խմբագրելԱնվանումն առաջացել է հին հունարեն այտոս «բոց» բառից։ Տեղացիներն անվանում են Mongibello, որը կազմված է լատիներեն mons «լեռ» և արաբերեն ջեբել «լեռ» բառերից։ Արաբական աղբյուրներում հիշատակվում է Ջեբելալնար (բառացի՝ «կրակի լեռ») անունով[9]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Этна (ռուս.) // Малая советская энциклопедия / под ред. Н. Л. Мещеряков — 2 — Советская энциклопедия, 1936.
- ↑ https://www.lasiciliaweb.it/2021/08/10/letna-ha-una-nuova-vetta-sud-est-a-3-357-metri/
- ↑ https://www.ct.ingv.it/index.php/formazione-e-divulgazione/news/303-l-etna-si-supera-nuovo-record-di-altezza-a-3357-metri
- ↑ peakbagger.com
- ↑ «Etna & Aeolian Islands 2012 – Cambridge Volcanology». www.volcano.group.cam.ac.uk.
- ↑ «Mount Etna» (անգլերեն). 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2010-ին.
- ↑ «Decade Volcanoes». United States Geological Survey.
- ↑ Mount Etna Becomes a World Heritage Site, Italy Magazine, 4 May 2013
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
Գրականություն
խմբագրել- «Etna». Global Volcanism Program. Smithsonian Institution.
- Chester, D. K.; Duncan, A. M.; Guest, J. E.; Kilburn, C. R. J. (1985). Mount Etna: The Anatomy of a Volcano. Chapman and Hall. էջեր 412 pp. ISBN 978-0-8047-1308-5.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Mount Etna Live Webcams
- Mount Etna Nord Live Webcams by Linguaglossa H24
- Mount Etna Regional Park
- Youtube video: eruption phases of Etna (in Italian)
- Smithsonian Institution: Global Volcanism Program: Etna
- Footage of the 1971 eruption is featured in the 1979 film Days of Fury, hosted by Vincent Price
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էտնա» հոդվածին։ |
Վիքիճամփորդն ունի Mount Etnaին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 88)։ |