Ալեքսանդր Սկրյաբին

Ալեքսանդր Սկրյաբին
Բնօրինակ անուն	ռուս.՝ Алекса́ндр Скря́бин
Ծնվել է	դեկտեմբերի 25 1871 (հունվարի 6 1872); Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	ապրիլի 14 (27), 1915 (43 տարեկան); Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր, դաշնակահար և համալսարանի դասախոս
Գործիքներ	դաշնամուր
Աշխատավայր	Մոսկվայի կոնսերվատորիա
Կրթություն	Մոսկվայի կոնսերվատորիա
Ամուսին	Տատյանա Շլյոցեր և Vera Scriabina?
Կայք	scriabinsociety.com
Ստորագրություն
	Alexander Scriabin Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Նիկոլայի Սկրյաբին (ռուս.՝ Александр Николаевич Скрябин, դեկտեմբերի 25 1871 (հունվարի 6 1872)^[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն^[2]^[3]^[1] - ապրիլի 14 (27), 1915, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն^[3]), ռուս կոմպոզիտոր և դաշնակահար։

Կենսագրություն

Ծնվել է Մոսկվայում 1871 թվականի դեկտեմբերի 25-ին։ Երաժշտական տաղանդն ի հայտ է եկել փոքր հասակում։ Ժառանգել է այն մորից, որը տաղանդավոր դաշնակահար էր։ 1882 թվականից Ալեքսանդրը սկսում է երաժշտության դասեր վերցնել Գ. Կոնյուսի՝ Մոսկվայի կոնսերվատորիայի սաներից մեկի մոտ, որը հետագայում դարձավ հայտնի երաշժտագետ-տեսաբան։ Նույն տարվա աշնանը Սկրյաբինը փայլուն կերպով քննություն է հանձնում և ընդունվում Մոսկովյան երկրորդ կադետային կորպուս՝ առաջին աշակերտի կոչումը ստանալով։ Արդեն իսկ պատանի հասակում նա մասնակցում է կադետական կորպուսի դահլիճում տրվող բաց համերգին, որտեղ կազմակերպվում էին երաժշտական-գեղարվեստական երեկույթներ։ Համերգի ժամանակ Բախի գավոտը կատարելիս դաշնակահար Սկրյաբինը մի փոքր սխալվեց, բայց չկորցրեց իրեն և շարունակեց նվագել՝ գերմանացի հանճարի ոճով իմպրովիզացիա կատարելով։ Այսպիսի ինքնատիրապետումը և կատարողական կամքը բնորոշ էին երաժշտին նաև հասուն տարիքում։

1885 թվականին նա սկսում է դաշնամուրի դասեր վերցնել հայտնի մանկավարժ Ն. Զվերևից և կոմպոզիցիայի դասեր՝ Ս. Տանեևից։ 1888 թվականին Սկրյաբինն ընդունվում է Մոսկվայի կոնսերվատորիա։ Այստեղ սկսվում են նրա պարբերական համերգային ելույթները։ Նրա սիրելի կոմպոզիտորն էր Շոպենը, նվագում էր նաև Լիստի, Բեթհովենի և Շումանի ստեղծագործություններից։ Կատարողական արվեստի մեջ հմտանալու ձգտումը բերում է ողբերգության, որն իր հետքն է թողում նրա ողջ հետագա կյանքի վրա։ Չխորհրդակցելով ուսուցչի հետ, նա չափից ավել ինքնուրույն վարժություններ կատարում, ինչի հետևանքով վնասում է ձեռքը։ Բժիշկների օգնությամբ մեծ դժվարությամբ հաջողվեց վերադարձնել ձեռքի աշխատունակությւոնը, սակայն նախկին վարպետությունն, իհարկե, կորսված էր։ Այս ցնցումն ազդեց կոմպոզիտորի հոգեկանի վրա։

1892 թվականին Սկրյաբինն ավարտում է կոնսերվատորիան դաշնամուրի գծով, բայց կոմպոզիտորական դիպլոմ չի ստանում, քանի որ նրա հարաբերությունները պրոֆեսոր Ա. Արենսկու հետ, որն ազատ ստեղծագործության դասերն էր վարում, չէին կայացել։ Ուստի, Մոսկվայի կոնսերվատորիայի պատմության մեջ նա մնաց որպես փոքր ոսկյա մեդալակիր։ Երիտասարդ երաժիշտն այդ ժամանակ արդեն տարբեր ժանրերում բազմաթիվ ստեղծագործությունների հեղինակ էր։ Բայց, այնուամենայնիվ, նրա հակումը դեպի դաշնամուրային և սիմֆոնիկ երաժշտությունը բավականին վառ կերպով դրսևորվում է։ Սկրյաբինի առաջին ստեղծագործությունների ոճը կարելի է դասել Շոպենի ավանդույթները ժառանգած ուշ ռոմանտիզմի փորձերի շարքը։ Սակայն, արդեն «հետշոպենյան» պրելյուդներում և էտյուդներում հնչում են հանճարեղ նորարարի ներդաշնակ լեզվի տարրերը։

1894 թվականը Սկրյաբինի կյանքում նշանավորվում է կարևոր հանդիպումով։ Նա ծանոթանում է հայտնի բարերար Մ.Պ. Բելյաևի հետ, որը միանգամից և առանց կասկածանքի հավատաց երիտասարդ կոմպոզիտորի տաղանդին և, բացի դրանից, գերեց նրան իր գերազանց դաստիարակությամբ և շփվելու նուրբ ոճով։ Այդ ժամանակից Սկրյաբինի ստեղծագործությունները սկսվում են տպագրվել, իսկ նրա սիմֆոնիկ արարումները հնչում են ուուսական սիմֆոնիկ համերգների ծրագրերում։ 1896 թվականից Սկրյաբին կոմպոզիտորի հռչակը տարածվում է ամենուրեք։ Փոփոխություններ են տեղի ունենում նաև անձնական կյանքում։ Ալեքսանդրն ամուսնանում է 1897 թվականին Մոսկվայի կոնսերվատորիան ոսկյա մեդալով ավարտած տաղանդավոր դաշնակահար Վերա Իվանի Իսակովիչի հետ։ 1897-1898 թվականներին արտասահմանյան ուղևորության ժամանակ կինը ելույթ էր ունենում նրա հետ համերգներում՝ կատարելով ամուսնու գործերից։

Քսանվեց տարեկանում Սկրյաբինը ստանում է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի դաշնամուրի դասարանի պրոֆեսորի պաշտոնը զբաղեցնելու առաջարկ։ Նա ընդունում է այդ առաջարկը և դրսևորում իրեն որպես ընդունակ ուսուցիչ։ Բացի կոնսերվատորիայից դաշնամուրի դասեր է տալիս նաև Եկատերինյան ինստիտուտում։ Նրա աշակերտուհիներից շատերը հետագայում ընդունվում էին նրա դասարանը կոնսերվատորիայում։ 1904 թվականից Սկրյաբինը մեկնում է արտերկիր։ Մինչև 1910 թվականը նա ապրում և համերգներ է տալիս արտասահմանում՝ երբեմն վերադառնալով Ռուսաստան։ Նրա ճակատագրում լուրջ շրջադարձ է տեղի ունենում։ Կոմպոզիտորը տարվում է Տատյանա Ֆյոդորի Շլեցերով։ Ալեքսանդրին շատ է տանջում ստեղծված իրավիճակը. նա զգում է, որ ինչ-որ «ահավոր» բան է գործում։ Կինը՝ Վերան, ստիպված էր երեխաների հետ մեկնել Մոսկվա, որտեղ նա վերսկսեց իր համերգային գործունեությունը և սկսեց դասավանդել կոնսերվատորիայում։ Ամուսնալուծության համաձայնություն նա այդպես էլ չտվեց և պահպանեց ամուսնու ազգանունը։ Տատյանա Շլեցերն, այսպիսով, ստիպված էր հաշտվել կոմպոզիտորի անօրինական կնոջ կարգավիճակի հետ։ 1905 թվականի հոկտեմբերին ծնվում է Սկրյաբինի առաջին դուստրը երկրորդ ամուսնությունից։

Keys arranged in a circle of fifths in order to show the spectral relationship.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Скрябин, Александр Николаевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907. — Т. доп. IIа. — С. 632.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 P. A. S. Scriabin, Alexander Nicholaevich // The Enciclopædia Britannica — 12 — London, NYC: 1922. — Vol. XXXII Pacific Ocean Islands to Zuloaga. — P. 387—388.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Скрябин Александр Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

Գրականություն

Альшванг А. А. А. Н. Скрябин. [Жизь и творчество]. - М.-Л., 1945.
Игорь Глебов (Асафьев Б. В.). Скрябин. Опыт характеристики. - Петроград։ Светозар, 1921. (Переиздано в сборнике 1973 г.).
Бальмонт К. Д. Свѣтозвукъ въ природѣ и свѣтовая симфонія Скрябина. - М.։ Российское музыкальное издательство, 1917. - 24 с.
Бэлза И. Ф. Александр Николаевич Скрябин - М.։ Музыка, 1982.
Ванечкина И. Л., Галеев Б. М. Поэма Огня. - Казань։ Издательство Казанского университета, 1981.
Дельсон В. Ю. Скрябин. Очерки жизни и творчества. М.։ Музыка, 1971.- 430 с.
Житомирский Д. В. А. Н. Скрябин // Музыка XX века. Ч. 1. Кн. 2. - М., 1977.
Оссовский А. Воспоминания. Исследования Общая редакция и вступительная статья Кремлева Ю. Ленинград Издательство Музыка. 1968 г. 438 с.
Маслякова А. И. Музыкально-эстетическая концепция А. Н. Скрябина. - СПб.։ "Астерион", 2013. - 182 с.
Прянишникова М. П., Томпакова О. М. Летопись жизни и творчества А. Н. Скрябина. - М.։ Музыка, 1985.
Рерих Н. К. Скрябин (1940) // Рерих Н. К. Художники жизни. - М.։ Международный Центр Рерихов, 1993.
Рудакова Е. Н. (составитель). Александр Николаевич Скрябин (альбом). - М.։ Музыка, 1980.
Рыбакова Т. В. (составитель). «Этот звенящий эльф…» - М.։ ГУК «Мемориальный музей А. Н. Скрябина», 2008. - 160 с.
Рыбакова Т. В. «Из сих волшебных мест…» А. Н. Скрябин в Германии. - СПб.։ «КМБХ»; М.։ ГММС, 2001. - 92 с. - (Серия «А. Н. Скрябин и европейская культура»).
Рыбакова Т. В., Томпакова О. М. Запомните это имя! А. Н. Скрябин и Франция. - СПб.։ «КМБХ»; М.։ ГММС, 2002. - 88 с. - (Серия «А. Н. Скрябин и мировая художественная культура»).
Сабанеев Л. Л. Воспоминания о Скрябине. - М.։ Муз. сектор Государственного издательства, 1925. (Переиздано։ М., 2000).
Сабанеев Л. Л. Скрябин, 2 изд., М.-П., 1923.
А. Н. Скрябин. Сборник статей к столетию со дня рождения. - М.։ Советский композитор, 1973.
Скрябин։ Человек, художник, мыслитель. Сборник статей. - М.։ ГУК «Мемориальный музей А. Н. Скрябина», 2005. - 220 с.
Томпакова О. М. В стране альпийских лугов. А. Н. Скрябин в Швейцарии. - СПб.։ «КМБХ»; М.։ ГММС, 2003. - 58 с. - (Серия «А. Н. Скрябин и мировая художественная культура»).
Федякин С. Р. Скрябин. - М.։ Молодая Гвардия, 2004.
Ханон Ю. Скрябин как Лицо // Лики России. - СПб.։ Центр Средней Музыки, 1995.
«Мистерия нового мира» // Шапошникова Л. В. Тернистый путь Красоты. - М.։ МЦР; Мастер-Банк, 2001. - С. 205 - 217.
Шлёцер Б. Ф. А. Скрябинъ. Личность. Мистерия. - Берлинъ։ Грани, 1923.
Культурное наследие Российской эмиграции.1917-1940.Под общ.ред. Е. П. Челышева и проф. Д. М. Шаховского. В 2-х книгах. М.1994, кн.1, сс.505-511; Рубцова В. В. А. Н. Скрябин .М.1989

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Սկրյաբին» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Սկրյաբին» հոդվածին։

[_2e88f14b2b25dd59-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Скрябин, Александр Николаевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907. — Т. доп. IIа. — С. 632.

[_1762dd735160b348-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 P. A. S. Scriabin, Alexander Nicholaevich // The Enciclopædia Britannica — 12 — London, NYC: 1922. — Vol. XXXII Pacific Ocean Islands to Zuloaga. — P. 387—388.

[_d5d2a2935c28ab52-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Скрябин Александр Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[1]

[2]

[3]