Արտաքին քնային զարկերակ
Արտաքին քնային զարկերակը (լատ․ ՝ arteria carotis externa) գլխի և պարանոցի գլխավոր զարկերակն է։ Այն անջատվում է ընդհանուր քնային զարկերակից ներքին քնային զարկերակի հետ միասին։ Այն սնում է դեմքն ու պարանոցը[1]։
Կառուցվածքը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արտաքին քնային զարկերակն սկսվում է վահանաճառի վերին եզրի մակարդակին, ծռվում է դեպի առաջ և վեր, շրջվում է հետ, գրկում ստորին ծնոտի վզիկը, որի մակարդակին՝ հարկանանջային թքագեղձի հաստության մեջ, բաժանվում է իր վերջնային ճյուղերի՝ վերին ծնոտային և քունքային մակերեսային զարկերակների։ Սկզբում զարկերակն ունի մակերեսային դիրք․ գտնվում է քնային եռանկյան շրջանում՝ ներքին քնային զարկերակից միջայնորեն։
Զարգացումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երեխաների օրգանիզմում արտաքին քնային զարկերակը փոքր է ներքինից, սակայն հասուն մարդկանց մոտ երկու զարկերակներն ունեն հավասար չափեր։
Հարակից օրգանները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պարանոցի երկայնքով բարձրանալիս՝ արտաքին քնային զարկերակը պառկում է ներքին քնային զարկերակից կողմնայնորեն։
Արտաքին քնային զարկերակը ծածկված է մաշկով, մակերեսային փակեղով, պարանոցի մակերեսային երակով, խորանիստ փակեղով և կրծոսկրաանրակապտկաձև մկանի առաջային եզրով։ Ավելի վեր այն գտնվում է հարականջային թքագեղձի հաստության մեջ, որտեղ ունի ավելի խորանիստ դասավորություն, քան դիմային նյարդը։
Զարկերակից միջայնորեն գտնվում են կորճոսկրը, ըմպանի պատը, վերին կոկորդային նյարդը և հարականջային թքագեղձի մի մասը։
Զարկերակի սկզբում՝ նրանից հետ, գտնվում է վերին կոկորդային նյարդը, ավելի վեր այն ներքին քնային զարկերակից բաժանվում է մախաթալեզվային, մախաթաըմպանային մկաններով, լեզվաըմպանային նյարդով, թափառող նյարդի ըմպանային ճյուղով, հարականջային թքագեղձի մի մասով։
Ճյուղերը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բարձրանալով վեր՝ արտաքին քնային զարկերակը տալիս է հետևյալ ճյուղերը․
- քնային եռանկյան մեջ[2]․
- վահանային վերին զարկերակ - անջատվում է առաջային եզրից,
- ըմպանային վերել զարկերակ - անջատվում է միջային կամ խորանիստ եզրից,
- լեզվային զարկերակ - անջատվում է առաջային եզրից,
- դիմային զարկերակ - անջատվում է առաջային եզրից,
- ծոծրակային զարկերակ - անջատվում է հետին եզրից,
- հետին ականջային զարկերակ - անջատվում է հետին եզրից։
Արտաքին քնային զարկերակի վերջնային ճյուղերն են․
Բերանակցումները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վահանային վերին զարկերակը բերանակցվում է վահանային ստորին զարկերակի հետ, որը սկիզբ է առնում ենթաանրակային զարկերակի վահանավզային ցողունից։
Դիմային զարկերակի վերջնային ճյուղը բերանակցվում է ներքին քնային զարկերակի ճյուղ ակնային զարկերակի հետ[3]։
Հետին ականջային զարկերակը բերանակցվում է ծոծրակային զարկերակի հետ։
Քունքային մակերեսային զարկերակի ճյուղը բերանակցվում է ակնային զարկերակի ճյուղեր արցունքային և կոպային զարկերակների հետ։
Լրացուցիչ պատկերներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ https://www.webmd.com/heart/picture-of-the-carotid-artery
- ↑ https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/the-external-carotid-artery-and-its-branches
- ↑ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7250124/#:~:text=Anastomoses%20exists%20in%20orbit%20between,of%20the%20internal%20carotid%20artery.