Ժուպնայի ամրոց
Ժուպնայի ամրոց | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դղյակ |
| Երկիր |  Լեհաստան |
| Տեղագրություն | Վելիչկա և Lesser Poland Voivodeship? |
| Մակերես | 0,547 հեկտար, 4,001 հեկտար |
 | |
 | |
Ժուպնայի ամրոց (լեհ.՝ Zamek Żupny), շինություն լեհական Վելիչկա քաղաքում, որը կառուցվել է աշխարհի հնագույն աղի հանքերից մեկի պահպանման համար։ 2013 թվականից հանքի ամբողջ համալիրը մտել է ՅՈՒՆԵՍԿՈ-յի համաշխարհային ժառանգության ցանկի մեջ։ Հանքը առաջին անգամ հիշատակվել է 1248 թվականին։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հիմնում և վերակառուցում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հանքի պաշտպանության համար ամրացումները սկսվել են 13-րդ դարի կեսին։ Քանի որ աղի առևտրից ստացած հարկերը լրացնում էին պետական գանձարանի եկամուտների մեծ մասը, այդ իսկ պատճառով 1368 թվականին Կազիմիր III Մեծ թագավորը հատուկ հրաման է արձակում, որը պետք է կարգավորեր աղի եկամուտի և վաճառման օրենքները։
13-րդ դարի վերջում կառուցվել են քարե առաջին պաշտպանական շինությունները աղի հանքերի շուրջը։ Հանքի ղեկավարումը Վելիչկայում վստահվել է հատուկ կոմսի։ Այդ շինությունների ընդարձակումը և վերակառուցումը շարունակվել են մինչև 18-րդ դարը։
14-ից 16-րդ դարերում աղի առևտրից եկած եկամուտները կազմում էին պետական գանձարանի մուտքի 1/3-ը։ Այդ եկամուտներով կառուցվել է թագավորական Վավել ամրոցը, ինչպես նաև` համալսարանական կառույցների համալիր Կրակովում։ Լավագույն տարիներին աղի հանքում աշխատել է 2000 հանքափոր, իսկ ստացված եկամուտը գերազանցել է 30 000 տոննա աղը։
20-րդ դար և ներկայիս դրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1918 թվականին հանքերը ազգայնացվել են։ 1932 թվականին աղի առևտուրը դառնում է պետական մենաշնորհ։ 1945 թվականին հանքերը և ամրոցը ռմբակոծվել են[1]։
1968-ից 1988 թվականներին աղի եկամուտը Վելիչկայի տնտեսության մեջ մեծ դեր է խաղացել։
1992 թվականին քաղաքային իշխանությունները վերականգնել են ամրոցը։ Ներքին տարածքներում կառուցել են թանգարան։
ՅՈՒՆԵՍԿՈ-յի համաշխարհային ժառանգություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1988 թվականի մարտին ամրոցը ներառվել է պատմական հուշարձանների ցանկում։ 2013 թվականին հուշարձանների ցանկում ավելացվել են աղի հանքերը։
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Շինություն -
Աշտարակի վերականգնում -
Ամրոցի գլխավոր աշտարակ -
Քանդակագործական կոմպոզիցիա -
Ամրոցի ներքին բակը
.jpg)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Wieliczka - Zamek żupny w Wieliczce - OPIS - (Polskie zamki )» (լեհերեն). www.zamki.pl. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 8-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Edyta Giżycka, Iwona Pawłowska Tajemnice Zamku Żupnego w Wieliczce. — Wieliczka, 2005. — 42 с.
- Walczy, Łukasz Die Krakauer Salinen Wieliczka und Bochnia in der Anfangsperiode der österreichischen Verwaltung, (1772—1809). — Verlag für Geschichte und Politik, 2001. — 201 с.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka (Offizielle Website des Museums, englisch) Страница музея на английском языке
- Wieliczka and Bochnia Royal Salt Mines, whc.unesco.org Описание замка на сайте whc.unesco.org
- Johann Nepomuk Hrdina: Geschichte der Wieliczkaer Saline. Wien 1842. (Digitalisat.)