Խոջիվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
| Խոջիվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Երկիր |  Վրաստան |
| Տեղագրություն | Վրաստան Թբիլիսի |
| Թեմ |  Վիրահայոց |
| Հիմնադիր | Աշխարհբեկ Բեհբուդյան, Խատի Բեհբության, Լալի |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական |
| Հիմնադրված | 1655 |
Խոջիվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, հայ առաքելական եկեղեցի էր ներկայիս Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիի հայկական Հավլաբար թաղամասի արևելյան կողմում գտնվող Խոջիվանքի գերեզմանատան կենտրոնում[1]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հիմնադրում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].jpg)
Ըստ եկեղեցու որմերին պահպանված և ժամանակին ընթերցված վիմագիր արձանագրությունների՝ այն 1655 թվականին կառուցել է Աշխարհբեկ Բեհբուդյանը իր կնոջ՝ Լալի և եղբոր՝ Խատի հետ միասին։ Վրաց արքունիքին մատուցված ծառայությունների համար Ա. Բեհբուդյանին կոչում էին Խոջա Բեհբուդ, իսկ նրա կառուցած եկեղեցին էլ սկսեց կոչվել «Խոջիվանք» ու վերածվեց տոհմական (Բեհբուդյանների) գերեզմանատան[1][2]։
Նորոգություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1780 թվականին Բեհբուդյանների ժառանգները իրականացրել են Խոջիվանքի եկեղեցու վերանորոգման աշխատանքները[1]։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խոջիվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու ներսում թաղվում էին միայն Բեհբուդյան իշխանական տոհմի ներկայացուցիչները։ Հայտնի է, որ 1858 թվականին այնտեղ ամփոփվել է գեներալ Վասիլ Հովսեփի Բեհբութովի մարմինը[1][3]։
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցուն արևմուտքից կից եղել է սրահ-տապանատուն և Բեհբուդյան ազգատոհմին պատկանող շիրմաքարեր[1]։
Քանդում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1936-1938 թվականներին Վրաստանի Կենտկոմի նախագահ Լավրենտի Բերիայի հրամանով և Թբիլիսիի քաղաքային իշխանությունների որոշմամբ սկսվեց ինչպես Խոջիվանքի գերեզմանատան, այնպես էլ նրա կենտրոնում կանգնած Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու և մյուս բոլոր մատուռների ու դամբարանների ավերումը։ Ավերվեցին հարյուրավոր ականավոր հայերի գերեզմաններ, հիմքից կործանվեց Բեհբուդյանների կառուցած Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին[1][4]։
Եկեղեցին քանդվեց՝ առանց անհրաժեշտ լուսանկարներ և չափագրումներ կատարելու, իսկ հազարավոր տապանաքարեր, որպես հասարակ շինաքար, օգտագործվեցին Թբիլիսիի ամենատարբեր շինությունների, փողոցների մայթերի, պատերի ու աստիճանների կառուցման մեջ[1]։
Ուսումնասիրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1936 թվականին, երբ եկեղեցին դեռևս կանգուն էր, հետազոտման ենթարկվեց Վրաստանում հուշարձանների պահպանության գծով տեսուչ՝ Չեյշվիլիի և արվեստի վաստակավոր գործիչ, նկարիչ Գրիգոր Շարբաբչյանի կողմից։ Վերջինս հանգել էր այն եզրակացության, որ պահպանված որմնանկարները 17-րդ դարի գործ են, իսկ հեղինակը եղել է Վախթանգ VI թագավորի պալատական հայազգի հայտնի նկարիչ Նաղաշ Հովնաթանը[1]։
Եկեղեցու ուսումնասիրությամբ երկար տարիներ զբաղվել է հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանը անհատապես և Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամի շրջանակներում։
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին և Բեհբությանների իշխանական տոհմի տապանատունը -
Խոջիվանքի գերեզմանատունը, որի կենտրոնում երևում է Սբ. Աստվածածին եկեղեցին, իսկ ձախից առջևում՝ Էջմիածնեցոց Սուրբ Գևորգ եկեղեցին (տեսարան հվ-ամ-ից) -
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու՝ քարի վրա փորքագրված արձանագրություն -
Խոջիվանքի գերեզմանատան տեղում 2002 թ.-ին օծված նորակառույց վրացական Սուրբ Երրորդության մայր տաճարը
.jpg)
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 RAA գիտական ուսումնասիրություններ Գիրք II. Վրաց պետական քաղաքականությունը և հայ մշակույթի հուշարձանները (1988-1999), Դիվան վավերագրերին և լուսանկարների Արխիվացված 2017-01-01 Wayback Machine, կազմող Սամվել Կարապետյան. ISBN 5-8080-0144-7 ԳՄԴ 85.113 (2Հ)
- ↑ П. М. Мурадян, Армянская эпиграфика Грузии. Тбилиси, Ереван, 1988, с. 96.
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆոնդ 56, ցուցակ 1, գործ 3675, թերթ 1։
- ↑ Թեյմուրազ Բերիձե, … Եւ հայտնվեց Թբիլիսին (վրացերեն), Թբիլիսի, 1977, էջ 128-129։
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Khojivank, Samvel Karapetyan, Research on Armenian archiceture foundation, 2019. Արխիվացված 2022-02-06 Wayback Machine(անգլ.)
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Խոջիվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի կատեգորիայում։ |
| ||||||||||||||||||||
