Մոնգո Բեթի
| Մոնգո Բեթի | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունիսի 30, 1932[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Mbalmayo, Կենտրոնական ռեգիոն, Կամերուն[4] |
| Մահացել է | հոկտեմբերի 7, 2001[5][6] (69 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Դուալա[7] կամ Կոտ դ'Իվուար |
| Քաղաքացիություն |  Կամերուն և  Ֆրանսիա |
| Կրթություն | Պիեռ Կոռնելի դպրոց, Aix-Marseille University (1896-1971)? և Էքս Մարսել համալսարան |
| Մասնագիտություն | գրող, լրագրող, ուսուցիչ և գրավաճառ |
| Աշխատավայր | Պիեռ Կոռնելի դպրոց[8] |
| Ամուսին | Odile Tobner? |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Մոնգո Բեթի (ֆր.՝ Mongo Beti, Alexandre Biyidi Awala, հունիսի 30, 1932[1][2][3][…], Mbalmayo, Կենտրոնական ռեգիոն, Կամերուն[4] - հոկտեմբերի 7, 2001[5][6], Դուալա[7] և Կոտ դ'Իվուար), կամերունցի գրող, գաղութատիրության դեմ ակտիվիստ, գրել է ֆրանսերեն։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծնվել է Կամերունի մայրաքաղաք Յաունդեից 45 կմ հեռավորության վրա գտնվող Ակոմեթան գյուղում։ 7 տարեկանում կորցրել է հորը, նրա նրան դաստիարակել է մայրը։ 1951 թվականին ավարտել է Յաունդեի ճեմարան, որից հետո տեղափոխվել է Ֆրանսիա, սովորել Էքս ան Պրովանս քաղաքում, այնուհետև Սորբոնում։ Առաջին ստեղծագործությունը եղել է «Առանց ատելության և սիրո» պատմվածքը, որը տպագրվել է «Présence africaine» ամսագրում։ Այս ամսագրի հրատարակչությունը նրա կեղծանվամբ տպագրել է նաև նրա առաջին «Դաժան քաղաքը» (1954) վեպը[9]։ Երկար տարիներ դասավանդել է Փարիզ, Լամբալ, Ռուան քաղաքների ճեմարաններում։ 1978-1991 թվականներին հրատարակել է «Peuples Noirs Peuples africains» ամսագիրը։ Մոտ երեսուն տարվա աքսորից հետո՝ 1991 թվականին վերադարձել է Կամերուն[10] ։ 1994 թվականին Բեթին անցել է թոշակի՝ որպես ուսուցիչ։ Զբաղվել է հասարակական գործունեությամբ, շարունակել է գրական գործունեությունը։ Հետագայում բացել է գրախանութ, նաև զբաղվել գյուղատնտեսությամբ։
Լյարդի և երիկամների սուր անբավարարությամբ Մոնգո Բեթին տեղափոխվել է Յաունդեի հոսպիտալ, որտեղ էլ մահացել է։
Ստեղծագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Sans haine et sans amour, новелла (1953)
- Main basse sur le Cameroun: autopsie d’une décolonisation (1972, запрещена цензурой)
- Les Procès du Cameroun: autopsie d’une décolonisation (1972)
- Perpétue et l’habitude du malheur, роман (1974)
- Remember Ruben, роман (1974)
- Peuples noirs, peuples africains (1978)
- Les Langues africaines et le Néo-colonialisme en Afrique francophone (1982)
- Les Deux Mères de Guillaume Ismaël Dzewatama, futur camionneur (1983)
- La Revanche de Guillaume Ismael Dzewatama (1984)
- Lettre ouverte aux Camerounais, ou, La deuxième mort de Ruben Um Nyobé (1986)
- La France contre l’Afrique: retour au Cameroun (1993)
- L’Histoire du fou (1994)
- Branle-bas en noir et blanc (2000)
- Africains si vous parliez (2005)
- Mongo Beti parle: Testament d’un esprit rebelle (2006)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Бети Монго // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France Record #11891850j, Record #11893091d // BnF catalogue général (ֆր.) — Paris: BnF.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.presenceafricaine.com/19_boto-eza
- ↑ 7,0 7,1 7,2 http://www1.rfi.fr/actufr/articles/022/article_12233.asp
- ↑ http://mongobeti.arts.uwa.edu.au/mongobeti.htm
- ↑ «Mongo Beti - Peuples Noirs Peuples Africains». mongobeti.arts.uwa.edu.au. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Hallward, Peter (2008). New Encyclopedia of Africa. Gale. էջ 237. ISBN 978-0-684-31455-6.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Drame K. The novel as transformation myth: a study of the novels of Mongo Beti and Ngugi wa Thiong’o. — Syracuse: Maxwell School of Citizenship and Public Affairs, Syracuse University, 1990
- Critical perspectives on Mongo Beti/ Stephen H. Arnold, ed. — Boulder: Lynne Rienner Publishers, 1998
- Mouralis B. Comprendre l'œuvre de Mongo Beti. — Issy-les-Moulineaux: Saint-Paul, 2000
- Djiffack A. Mongo Beti: la quête de la liberté. — Paris: L’Harmattan, 2000
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Peuples Noirs. Peuples Africains Journal on black francophone radicals published by Mongo Beti and his wife Odile Tobner from 1978 to 1991.
- Critical bibliography on Mongo Beti's works (Auteurs.contemporain.info)
- Biography and guide to collected works(չաշխատող հղում): Afrika-Studiecentrum, Leiden,
| ||||||||||||||||
