Jump to content

Սատանա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սատանա (այլ կիրառումներ)
Բլեյքի՝ Սատանայի պատկերումը Ջոն Միլթոնի Կորուսյալ դրախտ գրքի համար։ Իլյուստրացիան արվել է 1808 թվականին։
Ջոն Միլթոնի Կորուսյալ դրախտ գրքի իլյուստրացիա․ Սատանան ընկնում է Ստիքս գետը (ատելություն), Դարոդես, մոտ 1868

Սատանան (եբրայերեն՝ שָּׂטָן‎‎ satan‎ թշնամի, հակառակորդ, արաբ․՝ شيطان‎‎ shaitan‎‎ մոլորված, մեկուսի, երբեմն՝ սատանա), կերպար, որը հանդիպում է աբրահամական կրոնների տեքստերում[1][2], որը չարիք ու փորձություն է բերում, և հայտնի է որպես խաբեբա, ով տանում է մարդկությունը մոլորության։ Որոշ կրոնական ուղղությունների համաձայն՝ նա անցյալում հրեշտակ է եղել, կամ նման մի էակ, և մեծ բարեպաշտություն ու գեղեցկություն է ունեցել (երբեմն՝ ամենագեղեցիկն էր հրեշտակներից), բայց ընկել է իր հպարտության պատճառով և այժմ գայթակղում է մարդկությանը ստի և մեղքի ճանապարհներով և իշխանություն ունի ընկած աշխարհի վրա։ Հին և Նոր կտակարաններում առաջին հերթին ամբաստանող է և հակառակորդ, մի վճռականորեն չարաբաղձ էություն, որն ատելի հատկանիշներ ունի։ Չնայած Սատանան առհասարակ բացասական է դիտվում, որոշ խմբեր լրիվ այլ հայացքներ ունեն նրա վերաբերյալ։ Թեիստական սատանիզմում Սատանան պաշտվում է, իսկ ԼաՎեյյան սատանիզմում նա համարվում է ազատության և առաքինի հատկանիշների խորհրդանիշ[3][4]։

Հուդայականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբայական Աստվածաշունչ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնօրինակ երբայերենում սատանան գոյական է, որ առաջացել է բայից, որ հիմնականում նշանակում է «խափանել, ընդդիմանալ», ինչպես այն հանդիպում է Թվոց 22։22-ում, Ա Թագավորությանց 29։4, Սաղմոս 109։6-ում[5]։ Ha-Satan-ը ավանդաբար թարգմանվում է որպես «մեղադրողը» կամ «ոսոխը»։ ha- որոշյալ հոդը (հայերեն՝ -ը, -ն) ցույց է տալիս, որ սա տիտղոս է, որ կրում է տվյալ էակը և ոչ թե այդ էակի անունը։ Այսպիսով, այդ էակի մասին խոսվում է որպես «սատանան»[6]։

Տասներեք պատահում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ha-Satan-ը որոշյալ հոդով հանդիպում է 13 անգամ Մասորայում, Երբրայական Աստվածաշնչի երկու գրքերում՝ Հոբի գլ․ 1-2(10x)[7] և Զաքարիայի 3։1—2(3x)[8] Satan տարբերակը՝ առանց որոշյալ հոդի, օգտագործվում է տասը դեպքերում, որոնցից երկուսը թարգմանված են որպես diabolos Յոթանասունից թարգմանության մեջ, և Satan՝ Ջեյմս արքայի տարբերակում․

  • Ա Մնացորդաց 21։1․ «Սատանան ելաւ Իսրայէլի մէջ»[9]
  • Սաղմոս 109։6 «Նստի՛ր իմ աջ կողմում, մինչեւ որ քո թշնամիներին ոտքերիդ պատուանդան դարձնեմ» (թշնամի՝ սատանա)[10]

Մյուս ութ դեպքերում բառի կիրառումը ինչպես հայերենում, այնպես էլ հունարենում, լատիներենում և անգլերենում թարգմանվում է որպես «հակառակորդ» և համարվում են մարդիկ կամ հավատարիմ հրեշտակներ․

  • Թվոց 22։22,32․ «Աստծու հրեշտակը եկաւ, կանգնեց նրա առաջ որպէս հակառակորդ»[11]
  • 32․ «Ես, ահա, քեզ խանգարելու եմ» (խանգարել-հակառակվել)[11]
  • Ա Թագավորությանց 29։4․ «Այլազգիների իշխանները խոժոռ նայելով Դաւթին՝ ասացին Անքուսին. «Յե՛տ դարձրու այդ մարդուն, թող գնայ այնտեղ, ուր նշանակել ես նրան, մեզ հետ պատերազմի թող չգայ․․․»»[12]
  • Բ Թագավորությանց 19։23․ Դաւիթն ասաց. «Ի՞նչ եմ արել ես ձեզ, Շարուհիի՛ որդիներ, որ այսօր իմ դէմ դաւաճանութիւն էք անում։ Այսօր Իսրայէլից ոչ ոք չի մեռնելու։ Մի՞թէ ես չգիտեմ, որ այսօր ես եմ թագաւորում Իսրայէլի վրայ» (դավաճանություն անել-հակառակվել)[13]
  • Գ Թագավորությանց 5։4․ «եւ շրջապատում չկայ ո՛չ դաւադիր, ո՛չ չար պատահար»[14]
  • Գ Թագավորությանց 11։14․ «Եւ Տէրը մի թշնամի յարուցեց Սողոմոնի դէմ՝ եդոմայեցիների թագաւորական սերնդից եդոմայեցի Ադերին»[14][15]։
  • Գ Թագավորությանց 11։23․ «Տէրը Սողոմոնի դէմ հանեց Եղիադայի որդի Ռազոնին, որը փախել էր իր տիրոջից՝ Սուբայի արքայ Ադրաազարից»[14]։
  • 25․ «․․․եւ Իսրայէլի թշնամին դարձաւ Սողոմոնի թագաւորութեան ամբողջ ընթացքում»[14]

Հոբի գիրքը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հոբի քննությունը, Սատանան Հոբին ախտերով է պատում, Վիլյամ Բլեյք, մոտ 1821

Գրքի սկզբում Հոբը բարի մարդ է, ով «ճշմարտախօս էր ու անարատ, արդար էր ու աստվածապաշտ, ամեն տեսակի չար ու մեղավոր գործերից հեռու» (Հոբի 1։1)[16], և հետևապես առատորեն պարգևատրվում էր Աստծո կողմից։ Երբ հրեշտակները ներկայանում են Աստծուն, Սատանան ևս գալիս է։ Աստված տեղեկացնում է Սատանային Հոբի անմեղ, բարոյապես մաքուր կյանքի մասին։ Հոբի 1։9—10-ի և 2։4—5-ի միջև Սատանան Աստծուն ցույց է տալիս, որ Նա տվել է Հոբին ամեն բան, ինչ որևէ մարդու պետք է, ուրեմն իհարկե Հոբը հավատարիմ կլինի Աստծուն․ փոխարենը Սատանան ենթադրում է, որ Հոբի հավատը կսասանվի, եթե ամեն բան, ինչ իրեն տրվել է (անգամ առողջությունը), իրենից վերցվեն։ Աստված թույլ է տալիս Սատանային ստուգել Հոբին[17]։ Ի վերջո, Հոբը հավատարիմ է մնում Աստծուն, և ակնարկվում է, որ Սատանան ամաչում է իր պարտության համար[18]։

Երկրորդ տաճարի շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ հետազոտողներ գտնում են, որ Բաբելոնի և հատկապես վաղ զրադաշտականության կրոնական դուալիզմը ազդեցություն է գործել Երկրորդ տաճարի հուդայականության, և, հետևապես, վաղ քրիստոնեության վրա[19][20]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions, page 290, Wendy Doniger Jump up ^
  2. ↑ Leeming, David Adams (2005). The Oxford Companion to World Mythology. Oxford University Press. p. 347. ISBN 978-0-19-515669-0.
  3. ↑ Contemporary Religious Satanisim: A Critical Reader, Jesper Aagaard Petersen – 2009
  4. ↑ Who's ? Right: Mankind, Religions and the End Times, page 35, Kelly Warman-Stallings – 2012
  5. ↑ ed. Buttrick, George Arthur; The Interpreter's Dictionary of the Bible, An illustrated Encyclopedia
  6. ↑ Crenshaw, James L. Harper Collins Study Bible (NRSV), 1989
  7. ↑ Stephen M. Hooks – 2007 "As in Zechariah 3:1–2 the term here carries the definite article (has'satan="the satan") and functions not as a ... the only place in the Hebrew Bible where the term "Satan" is unquestionably used as a proper name is 1 Chronicles 21:1."
  8. ↑ Coogan, Michael D.; A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in its context, Oxford University Press, 2009
  9. ↑ https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Mnac1.html
  10. ↑ https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Psalms.html
  11. ↑ 11,0 11,1 https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Numbers.html
  12. ↑ https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Kings1.html
  13. ↑ https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Kings2.html
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Kings3.html
  15. ↑ Ruth R. Brand Adam and Eve p88 – 2005 "Later, however, King Hadad 1 Kings 11:14) and King Rezon (verses 23, ... Numbers 22:22, 23 does not use the definite article but identifies the angel of YHWH as "a satan."
  16. ↑ https://armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Job.html
  17. ↑ HarperCollins Study Bible (NRSV)
  18. ↑ teinmann, AE. "The structure and message of the Book of Job". Vetus Testamentum
  19. ↑ Jeffrey Burton Russell, The Devil: Perceptions of Evil from Antiquity to Primitive ...1977, page 102 "This conflict between truth and the lie was one of the main sources of Zarathushtra's dualism: the prophet perceived Angra Mainyu, the lord of evil, as the personification of the lie. For Zoroastrians (as for the Egyptians), the lie was the essence ... "
  20. ↑ Clark, Peter (1998). Zoroastrianism: An Introduction to Ancient Faith. էջեր page 152. {{cite book}}: |pages= has extra text (օգնություն)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սատանա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սատանա&oldid=9493979» էջից