Սվիդնիցա
Բնակավայր | |||
---|---|---|---|
Սվիդնիցա | |||
գերմ.՝ Schweidnitz ֆր.՝ Schweidnitz | |||
| |||
Երկիր | Լեհաստան | ||
Համայնք | Սվիդնիցե | ||
Հիմնադրված է | 1250 թ. | ||
Մակերես | 21,96 կմ² | ||
ԲԾՄ | 250±1 մետր | ||
Բնակչություն | ▼54 792 մարդ (մարտի 31, 2021)[1] | ||
Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||
Փոստային դասիչ | 58-100 a 58-106 | ||
Ավտոմոբիլային կոդ | DSW | ||
Պաշտոնական կայք | um.swidnica.pl | ||
| |||
Սվիդնիցա (լեհ.՝ Świdnica, գերմ.՝ Schweidnitz; չեխ․՝ Svídnice), քաղաք Լեհաստանում՝ Ստորինսիլեզիական վոևոդությունում, որի կազմի մեջ մտնող նույնանուն պովիատի (գավառի) վարչական կենտրոնն է։ Մտնում է Վալբժիխի ագլոմերացիայի մեջ[2]։ Ընկած է Սուդետի նախալեռներում՝ Օդերի վտակ Բիստրիցա գետի ափին։
Արդյունաբերական կենտրոն է[3] (զարգացած են մեքենաշինությունը - այդ թվում՝ ավտոմոբիլաշինությունը -, էլեկտրատեխնիկայի արտադրությունը, սննդի արդյունաբերությունը)։ Այստեղ է գտնվում հին առևտրի թանգարանը, որ իր տեսակի մեջ միակն է Լեհաստանում[3]։ 2017 թվականի դրությամբ[4]։ Սվիդնիցան վոևոդության յոթերորդ խոշոր բնակավայրն էր։ Բնակչության թվաքանակը 2018 թվականի տվյալներով եղել է 57 310[5][6], 2019 թվականի հունիսի 30-ի տվյալներով՝ 57.041[7]: Զբաղեցնում է 21,76 քառակուսի կիլոմետր տարածք։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատմական փաստաթղթերում առաջին անգամ հիշատակվել է 1243 թվականին[8][9], քաղաքի կարգավիճակ ստացել 1267 թվականին[9]։ Որոշ ժամանակ եղել է Սվիդնիցա-Յավոր դքսության մայրաքաղաքը։ Հետագայում մտել է Վրոցլավի իշխանության կազմի մեջ։ 1290 թվականին արդեն ունեցել է քաղաքային պարիսպ, վեց դարպաս, զարգացած արհեստներ ու առևտուր։ XIV դարի վերջերին հայտնվել է Բոհեմիայի տիրապետության տակ, որն այդ ժամանակ Հռոմեական սրբազան կայսրության բաղկացուցիչ մասն էր։ 1471 թվականին Սվիդնիցայում գործում էին առևտրային 47 գիլդիա, շուրջ 300 գարեջրագործարան, կազմակերպվում էին տոնավաճառներ։
1526 թվականին ինչես ամբողջ Սիլեզիան, Սվիդնիցան ընկել է Հաբսբուրգների անմիջական իշխանության տակ։ Երեսնամյա պատերազմի տարիներին (1618—1648) քաղաքն ու նրա շրջական ամայացել են։ Յոթնամյա պատերազմի ժամանակ գտնվել է նախ՝ ավստրիացիների, ապա՝ պրուսացիների տիրապետության ներքո։ Յոթնամյա պատերազմի արդյունքներով մտցվել է Պրուսիայի, հետագայում՝ Գերմանիայի կազմ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Լեհաստանի կազմում է։
Տեսարժանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սվիդնիցայում գտնվող Խաղաղության եկեղեցին 2001 թվականին ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։
Գրականության մեջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Վլադիսլավ Յան Գրաբսկու «Սվիդնիցյան ռապսոդիա» (Rapsodia świdnicka) երկհատոր պատմավեպում արտացոլված իրադարձությունները ծավալվում են 1339–1404 թթ. Սվիդնիցայում։ Վեպն առաջին անգամ լույս է տեսել 1955 թվականին (Պոզնանի Pallottinum հրատարակչության կողմից)[10][10] և մինչև 1985 թվականը արդեն յոթ անգամ վերահրատարակվել էր։
Անվանի անձինք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Յոհան Զիգմունդ Հան (1696—1773) — գերմանացի բժիշկ, Գերմանիայում ջրաբուժության հիմնադիրներից մեկը
- Յանուշ Գոլ — ֆուտբոլիստ
Քույր քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սվիդնիցան բարեկամական ու գործընկերային սերտ կապեր է հաստատել հետևյալ քաղաքների հետ[11].
- Գերմանիա, Ռիսի Բիբերախ
- Ուկրաինա, Իվանո-Ֆրանկովսկ
- Հունգարիա, Քազինցբարցիկա
- Ուկրաինա, Նեժին
- Չեխիա, Պոլիցե նադ Մետույի
- Լիտվա, Շվենչյոնելյայ
- Չեխիա, Տրուտնով
- Միացյալ Թագավորություն, Թենդրինգ
- Վրաստան, Քոբուլեթի[12]
- Ֆրանսիա, Յուշո[12]
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Սբ. Ստանիսլավի և Վենցեսլավի տաճարը
-
Սբ. Ստանիսլավի և Վենցեսլավի տաճարը
-
Սուրբ խաչ եկեղեցին
-
Ռատուշան
-
Շուկայի հրապարակը
-
Պատմական շինություն
-
Պատմական շինություն
-
Խաղաղության եկեղեցին
-
Ուղղափառ եկեղեցին
-
Քաղաքի համայնապատկերը
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/030210319011-0984657?var-id=1639616&format=jsonapi
- ↑ Cytuj |autor = |tytuł = Aglomeracja wałbrzyska |data = |data dostępu = 2018-01-13 |opublikowany = aglomeracja-walbrzyska.pl |url = http://aglomeracja-walbrzyska.pl/aglomeracja-walbrzyska Արխիվացված 2019-04-09 Wayback Machine
- ↑ 3,0 3,1 encyklopedia PWN|id = 3984475|tytuł=Świdnica|data dostępu=2012-07-18
- ↑ Dane GUS na dzień 30 czerwca 2017.
- ↑ Citar web |url=https://www.polskawliczbach.pl/Swidnica |titulo=Świdnica (Baixa Silésia) mapas, imóveis, Escritório Central de Estatística, acomodações, escolas, região, atrações, códigos postais, desemprego, salário, ganhos, educação, tabelas, demografia, jardins de infância |acessodata=2020-01-08 |obra=Polska w liczbach |lingua=polonês
- ↑ Citar web |url=https://stat.gov.pl/en/topics/population/population/area-and-population-in-the-territorial-profile-in-2016,4,10.html |titulo=Área e população no perfil territorial em 2016 |acessodata=2020-01-14 |obra=stat.gov.pl |ultimo=GUS |lingua=en
- ↑ «Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial division in 2019. As of 30th June». stat.gov.pl. Statistics Poland. 2019 թ․ հոկտեմբերի 15. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 14-ին.
- ↑ cytuj książkę |autor = Agnieszka Dudzińska |autor2 = Dobiesław Karst |autor3 = Stanisław Kotełko |autor4 = Jadwiga Makota |autor5 = Wiesław Rośkowicz |tytuł = Dzieje Świdnicy w datach |data = 2009 |strony = 9 |isbn = 978-83-927888-4-3
- ↑ 9,0 9,1 cytuj książkę |autor = Krzysztof Czarnecki |autor2 = Jarosław Komorowski |autor3 = Jadwiga Makota |autor4 = Wiesław Rośkowicz |autor5 = Radosław Skowron |autor6 = Waldemar Skórski |tytuł = Świdnica poprzez wieki |wydawca = Typoscript |miejsce = Wrocław |data = 1991 |strony = 9 |isbn = 83-85417-00-1
- ↑ 10,0 10,1 cytuj książkę |autor = Władysław Jan Grabski |tytuł = Rapsodia Świdnicka |wydawca = Instytut Wydawniczy PAX |rok = 1971 |miejsce = Warszawa
- ↑ «Miasta partnerskie». um.swidnica.pl (լեհերեն). Świdnica. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 3-ին.
- ↑ 12,0 12,1 Cytuj |tytuł = Nowe miasta partnerskie Świdnicy |data dostępu = 2021-05-12 |opublikowany = um.swidnica.pl |url = http://um.swidnica.pl/pages/posts/nowe-miasta-partnerskie-swidnicy-3202.php
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Grünhagen Colmar - Codex Diplomaticus Silesiae T.9 Urkunden der Stadt Brieg, wydawca = Josef Max & COMP. Breslau. 1870
- Raport o stanie miasta, Praca zbiorowa. UM Świdnica 1999
- „Strategia Rozwoju Miasta Świdnicy ze szczególnym uwzględnieniem strategii mieszkaniowej na lata 2000–2015”, Praca zbiorowa. Uniconsult, Warszawa 1999
- Cyprian Skała - Dolny Śląsk, 2005, isbn = 83-7304-523-6, Bielsko-Biała, wydawca = Pascal
- Świdnica-Mini informator, Praca zbiorowa UM Świdnica. IT Świdnica 2002
- Świdnica, W. Rośkowicz, Mirwal Art. Wałbrzych 1997, 83-907363-6-5.
- Waldemar Brygier; Cyprian Skała; * Potocka-Brygier, Katarzyna - Dolny Śląsk na weekend, 2005, isbn = 83-7304-420-5, Bielsko-Biała, wydawca = Pascal
- Świdnica. Panorama miasta, W. Zdziarski, Marago Bydgoszcz, 2002
- Cyprian Skała - Sudety, 2006, isbn = 83-7304-582-1, Bielsko-Biała, wydawca = Pascal
- Świdnica. Plan miasta. wyd. PPWK Warszawa-Wrocław 1993
- M. Wolny, Ludność niemiecka w Świdnicy po II wojnie światowej, cz. 1, Lata 1945–1950, „Rocznik Świdnicki”, t. 29:2001, s. 118–143
- M. Wolny, Ludność niemiecka w Świdnicy po II wojnie światowej, cz. 2, Lata 1950–1959, „Rocznik Świdnicki”, t. 30:2002, s. 80–93
- M. Wolny, Ludność żydowska w Świdnicy w latach 1945–1970, „Rocznik Świdnicki”, t. 31:2003, s. 128–157
- Świdnica. Zarys monografii miasta, red. Wacław Korta, Wrocław-Świdnica 1995, 83-85689-36-2.
- Atlas historyczny miast polskich. Świdnica, wprow. Marta Młynarska-Kaletynowa, Wrocław 2008, 978-83-229-2959-9.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վիքիճամփորդն ունի Սվիդնիցաին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- Silesia Map of 1600s with Town of Schweidnitz in Duchy of Schweidnitz
- Website of the municipality of Świdnica
- Jewish Community in Świdnica on Virtual Shtetl
- Peace Church Panoramic view
- Chisholm, Hugh, ed. (1911). . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). Cambridge University Press.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվիդնիցա» հոդվածին։ |
|