Autismo

Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

Autismo esas tipo di genetikala morbo qua afektas 6 po mil infanti. Onu trovas quarfoye la nombro di pueruli kam puerini ma la kauzo esas ankore nekonocita. Moderna explori per *skano-mashino sugestas diferi en certena regioni di la cerebro, ma altra influi, quale la cirkumajo ed eduko semblas importanta. Forsan ni vidas tipo di autismo en puerini qui montras forta kontrolado di kalorii til eli sufras *anorexio. Olim onu kredis ke la traktado di la infanto da senamanta matro o neglijanta familio produktis ta morbo, ma nuntempe ni konocas ke la kauzo semblas genetikala ed ofte esas heredebla. Fakte, diligenta matro o patro povas modifikar diversa nedezirebla o jenanta konduto per pacienta e plulongigita esforco. Dum frua tempi, kande la aflikto esis tro grava, la desfortunozi enkarcaresis en dementerio. Hodie la traktado esas plu benigna e se la morbo es milda, la persono juas preske normala vivo.

Simptomi di autismo:

Li ne havas suficanta relato ad altra personi, qui semblas nure quale fizikala kozi.
Li nultempe povas donar amo o recevar konsolo.
Li ne ludas kun altra pueri.
Li evitas kontakto per okuli. Semblas ke li “parvidas tra altra persono”.
Li montras suciego a rotaciganta objekti.
Li retenas neflexebla rutino ed perturbeskas pri irga chanjo.
Li ofte montras stranja movadi, p.e. brandisanta manui o giradi di la korpo.

La sindromo di Asperger

Plura personi montras la simptomi di autismo, ma en plu milda formo, (cirkum 2 po 1000). Ofte li havas supera inteligenteso, ma habileso ye certena temi, quale parolado, lektado e skribado esas kelkatempe lenta. Kontraste, li povas montrar astonanta habileso pri un temo, quale muziko, enorma memoro o rapida matematikala kalkuli. Tala personi povas penegar ye certena streta temo e tempope atingas respondo o mem povas deskovrar nova teorio. Do ni trovas ciencisti, exploranti ed inventisti, ma la altra nedezirebla manifestadi di autismo anke aparas. Quankam en omnaparte di historio, personi kun ta sindromo existis pro lia deskovri o habileso, lia personala vivo esas ofte trista o nesuficanta. Kustume, specale inter viri, li havas nombroza amorala aferi, sua mariajo esas desfelica e la pueri recevas kruela traktado o esas tote ignorita.

Famoza personi forsan kun ta sindromo

Sir Isaac Newton (1642-1727). Ilu sumigis la diversa fizikala fenomenoni per matematikala equacioni. Anke ilu inventis tipo di matematiko, kalkulo, ma dum la lasta triadek yari di sua vivo ilu okupis su pri teologio, arkeologio, alkemio e kronologio. Semblas ke ilu nultempe havis irga romanala experienco.
Charlie Chaplin (1889-1977) esis famoza aktoro qua developis nova tekniko en cinematografo. Ilu havis quar

mariaji ma pro frua povreso, ilu restis avara e traktis lua pueri male.

Albert Einstein (1879-1955), erudita matematikisto e ciencisto qua produktas la famoza Teorio di Relativeso. Kande tre yuna ilu tacis e ne parolis til ilu evis tri yari. Ilu mariajis su e havis du filiuli ma por ecesiva laborado ilu subisis tempale nervala prostraco. Ilu havis plura amorala aferi e lua familiala vivo ne esis tre felica.
“Bing” Harry Lillis Crosby (1904-1977), famoza kantisto ed aktoro kun specala personala habileso e qua esis tre populara pro sua muziko e filmi. Tamen lia familio e filiuli mustis obediar tre strikta reguli heme.
William “Bill” Gates (1955- ) qua fondis la Microsoft Korporaciono. Per rapida ed intensiva esforco ilu developis la MSDOS *operanta sistemo quan IBM uzis en olua komputori. Microsoft nun esas dominacanta en la maxim nombro di komputori en la mondo e jaluze protektas olua monopolo. Malgre olu donacas milioni di dolari a karitati, olu traktas senkompate altra firmi quin olu kredas esar rivali.

Extera ligili

Ica pagino uzas kontenajo de la revuo ADAVANE numero 13, publikigita sub la Creative Commons Licence 2.0.