შინაარსზე გადასვლა

კლას არნოლდსონი

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
კლას არნოლდსონი
დაბადების თარიღი 27 ოქტომბერი, 1844
გოტენბერგი, შვედეთი
გარდაცვალების თარიღი 20 თებერვალი, 1916
სტოკჰოლმი, შვედეთი
ეროვნება შვედი
საქმიანობა ჟურნალისტი
ჯილდოები ნობელის პრემია, 1908

კლას პონტუს არნოლდსონი (ინგლ. Klas Pontus Arnoldson, დ. 27 ოქტომბერი, 1844 - გ. 20 თებერვალი, 1916) – შვედი ჟურნალისტი, პაციფისტი, სკანდინავიური ერთობის მომხრე. 1908 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებისთვის, რომელიც ფრედერიკ ბაიერთან გაიზიარა.

ბიოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაიბადა გოტენბერგში. 1860 წელს, 16 წლისამ ვეღარ შეძლო გოტენბერგის საჯარო სკოლაში სწავლის გაგრძელება, მამის სიკვდილის შემდეგ შექმნილი ფინანსული გაჭირვების გამო. მომდევნო 21 წელი ის მუშაობდა რკინიგზაზე, თავდაპირველად კლერკად, შემდეგ კი სადგურის ინსპექტორად.

ამ წლების მანძილზე არნოლდსონი განაგრძობდა სწავლას, კითხულობდა ისტორიის, რელიგიის და ფილოსოფიის შესახებ. თვალს ადევნებდა პოლიტიკურ ღონისძიებებს, განსაკუთრებით დანია-ავსტრია-პრუსიის ომს 1864 წელს და საფრანგეთ-პრუსიის ომს 1870-1871 წლებში. ჩამოაყალიბა და განავითარა იდეები რელიგიის, პოლიტიკის და მშვიდობის საკითხებზე, რაც მოგვიანებით მის ვრცელ ნაშრომებში აისახა.

არნოლდსონი იყო ლიბერალი თეოლოგიაში. ჰუმანისტური დოქტრინები რელიგიურ მოძრაობაში წარმოიშვა მე-19 საუკუნეში დიდი ბრიტანეთის კუთვნილ ახალი ინგლისის ტერიტორიაზე.

არნოლდსონს პოლიტიკურ ფილოსოფიაშიც ლიბერალური მიმართულება ჰქონდა, დემოკრატიის პრინციპების და ინდივიდუალიზმის გათვალისწინებით. 1882-დან 1887 წლამდე პარლამენტის წევრად იყო არჩეული. მან წარადგინა კანონმდებლობა, რომელიც ფრანჩიზის გაზრდას მოიაზრებდა. იმედოვნებდა რელიგიური თავისუფლების გაფართოებას; მხარს უჭერდა ანტიმილიტარისტულ პოლიტიკას. რეზოლუციით მიმართა მთავრობას, შვედეთის ნეიტრალიტეტის უზრუნველსაყოფად.

საერთაშორისო მოღვაწეობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საპარლამენტო საქმიანობის გარდა, არნოლდსონი აქტიურად მოღვაწეობდა მშვიდობის უზრუნველყოფის საკითხებში. ბუნებრივად მიდრეკილი პაციფიზმისკენ, ეწინააღმდეგებოდა 1864 და შემდგომ 1870-71 წლის ომებს, რაც განპირობებული იყო მისი რელიგიური რწმენით. არნოლდსონი იყო შვედეთის მშვიდობის და არბიტრაჟის ასოციაციის ერთ-ერთი დამფუძნებელი 1883 წელს, იკავებდა მდივნის პოზიციას და გახდა Tiden (ტაიმის) რედაქტორი. თანამდებობიდან გადადგა 1885 წელს, როდესაც გამოცემა ფინანსულ პრობლემებში აღმოჩნდა. არნოლდსონი 1885-დან 1888 წლამდე რედაქტორობდა Fredsvännen-ს (მშვიდობის მეგობარი), Nordsvenska Dagbladet -ს (ჩრდილოეთ შვედეთის ყოველდღიურ გამოცემას) 1892-დან 1894 წლებში. თუმცა ის ინარჩუნებდა თავისუფლებას ადმინისტრაციული და პოლიტიკური ვალდებულებებისგან გამოცემების მიმართ. მისი ენერგია ნაწილობრივ მიმართა არბიტრაჟის საკითხებზე წერასა და საუბრისკენ.

1888 წელს მან წარმართა ცნობილი პეტიციის კამპანია, რომელიც მეფის მისამართით იყო წარმოდგენილი და ითხოვდა არბიტრაჟის შეთანხმებისთვის მიეღწიათ სხვა ერებთან. მისი აგიტაცია გავრცელდა და გაფართოვდა ნორვეგიაში 1890 წელს.

ნორვეგიელებს მეტად მოსწონდათ არნოლდსონი, ვიდრე მის თანამემამულე შვედებს. როდესაც იგი ნობელის პრემიაზე წარადგინეს 1908 წელს, ზოგიერთმა შვედურმა გაზეთმა უარყოფით კონტექსტში განიხილა. არნოლდსონის კანდიდატურა ანონიმურად წარადგინა შვედეთის საერთაშორისო საპარლამენტო კავშირმა.

არნოლდსონი პერიოდულად ავადმყოფობით იტანჯებოდა. მან 72 წლამდე იცოცხლა, გარდაიცვალა სტოკჰოლმში 1916 წელს გულის შეტევით.

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • Arnoldson, Klas Pontus, Maria Magdalena: Fredsberättelse. Stockholm, Bohlin, 1903.
  • Arnoldson, Klas Pontus, Neutralitetsfrågan. Stockholm, 1883.
  • Arnoldson, Klas Pontus, Pax mundi: A Concise Account of the Progress of the Movement for Peace by Means of Arbitration, Neutralization, International Law and Disarmament. Authorized translation from the Swedish. London, Swan Sonnenschein, 1892. (Är världsfred möjlig?: En historisk framställning af sträfvandena för lag och rätt mellan folken. Stockholm, Fröléen, 1890.)
  • Arnoldson, Klas Pontus, Religionen i forskningens ljus. Sundsvall, Forlagsforeningen Fria Ordet, 1891.
  • Arnoldson, Klas Pontus, Seklernas hopp: En bok om världfreden. Stockholm, Wilhelmsson, 1901.
  • Arnoldson, Klas Pontus, Unitarismens apostel: Fyra föreläsningar. Stockholm, Bjorck, 1882.
  • Svenson, Axel, En lifsgerning för freden: Några erinrande ord på K.P. Arnoldson sixtioårsdag den 27 oktober 1904. [Stockholm], 1904.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხ • გ • რ
1901-1925

ანრი დიუნანი და ფრედერიკ პასი (1901) · ელი დიუკომენი და შარლ ალბერ გობა (1902) · უილიამ რანდალ კრიმერი (1903) · საერთაშორისო სამართლის ინსტიტუტი (1904) · ბერტა ფონ ზუტნერი (1905) · თეოდორ რუზველტი (1906) · ერნესტო თეოდორო მონეტა და ლუი რენო (1907) · კლას არნოლდსონი და ფრედერიკ ბაიერი (1908) · ოგიუსტ ბერნარი და პოლ კონსტანი (1909) · მშვიდობის საერთაშორისო ბიურო (1910) · ტობიას ასერი და ალფრედ ფრიდი (1911) · ელიუ რუთი (1912) · ანრი ლაფონტენი (1913) · წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაცია (1917) · ვუდრო უილსონი (1919) · ლეონ ბურჟუა (1920) · კარლ ბრანტინგი და კრისტიან ლანგე (1921) · ფრიტიოფ ნანსენი (1922) · ოსტინ ჩემბერლენი და ჩარლზ დეივისი (1925)

1926–1950

არისტიდ ბრიანი და გუსტავ შტრეზემანი (1926) · ფერდინანდ ბიუისონი და ლუდვიგ კვიდე (1927) · ფრენკ ბილინგს კელოგი (1929) · ნათან სედერბლუმი (1930) · ჯეინ ადამსი და ნიკოლას მიურეი ბატლერი (1931) · რალფ ნორმან ენჯელი (1933) · ართურ ჰენდერსონი (1934) · კარლ ფონ ოსეცკი (1935) · კარლოს საავედრა ლამასი (1936) · რობერტ სესილი (1937) · ნანსენის საერთაშორისო ორგანიზაცია ლტოლვილთა საქმეებში (1938) · წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი (1944) · კორდელ ჰალი (1945) · ემილი გრინ ბოლჩი და ჯონ მოტი (1946) · მეგობართა საბჭო საზოგადოების სამსახურში და ამერიკის მეგობართა კომიტეტი საზოგადოების სამსახურში (1947) · ჯონ ბოიდ ორი (1949) · რალფ ბანჩი (1950)

1951–1975

ლეონ ჟუო (1951) · ალბერტ შვეიცერი (1952) · ჯორჯ მარშალი (1953) · გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (1954) · ლესტერ პირსონი (1957) · დომინიკ პირი (1958) · ფილიპ ნოელ-ბეიკერი (1959) · ალბერტ ლუთული (1960) · დაგ ჰამარშელდი (1961) · ლაინუს პოლინგი (1962) · წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა და წითელი ჯვრის ლიგა (1963) · მარტინ ლუთერ კინგი (1964) · გაეროს ბავშვთა ფონდი (1965) · რენე კასინი (1968) · შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია (1969) · ნორმან ბორლოუგი (1970) · ვილი ბრანდტი (1971) · ჰენრი კისინჯერი და ლე დიკ თხო (ჯილდო უარყო) (1973) · შონ მაკბრაიდი და ეისაკუ სატო (1974) · ანდრია სახაროვი (1975)

1976–2000

ბეტი უილიამსი და მეირიდ კორიგანი (1976) · საერთაშორისო ამნისტია (1977) · ანვარ ალ-სადათი და მენახემ ბეგინი (1978) · დედა ტერეზა (1979) · ადოლფო პერეს ესკიველი (1980) · გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (1981) · ალვა მიურდალი და ალფონსო გარსია რობლესი (1982) · ლეხ ვალენსა (1983) · დეზმონდ ტუტუ (1984) · მსოფლიოს ექიმები ბირთვული ომის წინააღმდეგ (1985) · ელი ვიზელი (1986) · ოსკარ არიას სანჩესი (1987) · გაეროს სამშვიდობო ძალები (1988) · XIV დალაი ლამა (1989) · მიხეილ გორბაჩოვი (1990) · აუნ სან სუ ჩი (1991) · რიგობერტა მენჩუ (1992) · ნელსონ მანდელა და ფრედერიკ დე კლერკი (1993) · შიმონ პერესი, იცხაკ რაბინი და იასირ არაფატი (1994) · პაგუოშის კონფერენციები და იოსებ როტბლატი (1995) · კარლუშ ბელუ და ჟოზე რამუშ-ორტა (1996) · საერთაშორისო მოძრაობა ქვეითსაწინააღმდეგო ნაღმების აკრძალვის შესახებ და ჯოდი უილიამსი (1997) · ჯონ ჰიუმი და დევიდ ტრიმბლი (1998) · ექიმები საზღვრებს გარეშე (1999) · კიმ დე ჯუნი (2000)

2001–დღემდე

კოფი ანანი და გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია (2001) · ჯიმი კარტერი (2002) · შირინ ებადი (2003) · ვანგარი მაატაი (2004) · მოჰამედ ალ-ბარადეი და ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო (2005) · მუჰამედ იუნუსი და გრამინ ბანკი (2006) · ალბერტ გორი და კლიმატის ცვლილების სამთავრობათშორისო ექსპერტთა ჯგუფი (2007) · მარტი აჰტისაარი (2008) · ბარაკ ობამა (2009) · ლიუ სიაობო (2010) · ელენ ჯონსონ-სირლიფი, ლეიმა გბოვი და ტავაკულ კარმანი (2011) · ევროკავშირი (2012) · ქიმიური იარაღის აკრძალვის ორგანიზაცია (2013) · მალალა იუსაფზაი და კაილაშ სატიართი (2014) · ტუნისის ეროვნული დიალოგის კვარტეტი (2015) · ხუან მანუელ სანტოსი (2016) · ბირთვული იარაღის განადგურების კამპანია (2017) · დენი მუკვეგე და ნადია მურადი (2018) · აბი აჰმედი (2019) · მსოფლიო სასურსათო პროგრამა (2020) · მარია რესა და დიმიტრი მურატოვი (2021) · ალეს ბიალიაცკი, მემორიალი და სამოქალაქო თავისუფლების ცენტრი (2022) · ნარგიზ მოჰამადი (2023) · ნიჰონ ჰიდანკიო (2024)

ხ • გ • რ
← 1908 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
  • გაიცემა 1969 წლიდან.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/კლას_არნოლდსონი“-დან