შინაარსზე გადასვლა

ტუაფსე

Checked
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
დასახლებული პუნქტი
ტუაფსე
დროშა გერბი

ქვეყანა რუსეთის დროშა რუსეთი
კოორდინატები 44°06′00″ ჩ. გ. 39°05′00″ ა. გ. / 44.10000° ჩ. გ. 39.08333° ა. გ. / 44.10000; 39.08333
დაარსდა 1838
ფართობი 33.41 კმ²
ცენტრის სიმაღლე 45 მეტრი
მოსახლეობა 1 392 (1897)[1] ,
7 700 (1913)[1] ,
12 022 (1926)[2] ,
29 000 (1931)[1] ,
29 795 (1939)[3] ,
36 650 (1959)[4] ,
49 000 (1967)[1] ,
51 385 (1970)[5] ,
58 000 (1976)[1] ,
59 843 (1979)[6] ,
62 000 (1982)[7] ,
64 000 (1986)[1] ,
64 000 (1987)[8] ,
63 081 (1989)[9] ,
64 400 (1992)[1] ,
65 700 (1996)[1] ,
65 800 (1998)[1] ,
65 400 (2000)[1] ,
65 300 (2001)[1] ,
64 238 (2002)[10] ,
64 200 (2003)[1] ,
63 500 (2005)[1] ,
63 500 (2006)[1] ,
63 500 (2007)[1] ,
63 700 (2008)[1] ,
63 283 (2009)[11] ,
63 292 (2010)[12] ,
63 300 (2011)[1] ,
63 108 (2012)[13] ,
62 959 (2013)[14] ,
63 185 (2014)[15] ,
63 417 (2015)[16] ,
63 058 (2016)[17] ,
62 841 (2017)[18] ,
62 269 (2018)[19] ,
61 938 (2019)[20] ,
61 180 (2020)[21] ,
61 571 (2021)[22] ,
60 707 (2023)[23]
სატელეფონო კოდი 86167
საფოსტო ინდექსი 352800
ოფიციალური საიტი https://admtuapse.ru/
ტუაფსე — რუსეთი
ტუაფსე

ტუაფსე (რუს. Туапсе́, ადიღ. ТIуапсэ) — სამხარეო დაქვემდებარების ქალაქი რუსეთში, კრასნოდარის მხარის ტუაფსეს რაიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. 2018 წლის მდგომარეობით ქალაქის მოსახლეობა შეადგენს 62,269 ადამიანს. ქალაქი მდებარეობს შავი ზღვის სანაპიროზე კავკასიონის დასავლეთ ბოლოს, მდინარეების ტუაფსესა და პაუკის შესართავთან. მსხვილი საზღვაო პორტი. საკურორტო რაიონის ცენტრი.

ტუაფსე შაფსუღთა მსხვილი ცენტრია. ქალაქში ამ ენაზე მოსაუბრე 10 ათასი ადამიანი ცხოვრობს. ქალაქის სახელწოდება ადიღეურ ენაზე (ტვ'აფსე) „ორ მდინარეს“ ნიშნავს, თუმცა ასევე მოიხსენიება ადრეულ ბერძნულ წყაროებში, როგორც ტოფსიდა.

თანამედროვე დასახლება 1838 წელს დააარსეს რუსებმა როგორც ველიამინის ციხესიმაგრე. ერთი წლით გვიან იგი შაფსუღებმა აიღეს და მიწასთან გაასწორეს, თუმცა რუსებმა იგი მალევე აღადგინეს. ყირიმის ომის პერიოდში ციხესიმაგრე ოსმალებმა აიღეს (1857-59). 1875-87 წლებში სოფელი ცნობილი იყო სახელით „ველიამინოვსკი პოსად“. 1916 წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო.

საბჭოთა ხელისუფლების პერიოდში ტუაფსეში ნავთობის ტერმინალი და დეპო აშენდა. ვლადიმერ შუხოვის დაპროექტებული ნავთობსადენი გროზნოდან და მაიკოპიდან 1928 წლამდე ფუნქციონირებდა. ნავთობგადამმუშავებელი ქარხანაც ამავე პერიოდში აიგო. მეორე მსოფლიო ომში კავკასიის ბრძოლებისას ნაცისტებმა სცადეს ტაუაფსეს ნავთოსადენის ხელში ჩაგდება, რამაც ქალაქს დიდი ზარალი მოუტანა.

აქ მდებარეობს რუსეთის ბავშვთა ბანაკი „ორლიონოკი“ (ყოფილი პიონერთა ბანაკი). მსოფლიოს ჩემპიონი ჭადრაკში ვლადიმერ კრამნიკი და 2005 წლის მის მსოფლიო ნატალია გლებოვა ტუაფსეში არიან დაბადებული.

დამეგობრებული ქალაქები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 http://www.MojGorod.ru/krasnod_kraj/tuapse/index.html
  2. ↑ http://lingvarium.org/docs/Sev-Caucas1926.zip — Ростов-на-Дону.
  3. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/vov_svod.pdf
  4. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly.
  5. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly.
  6. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly.
  7. ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
  8. ↑ http://alcdata.narod.ru/USSR_70_1987 — Москва: ЦСУ РСФСР. — 766 с.
  9. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
  10. ↑ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
  11. ↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
  12. ↑ https://krsdstat.gks.ru/storage/mediabank/pub-01-04(2).pdf
  13. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.
  15. ↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/news/rss/4e0d2c0043a4c2d0955995d06954faf7
  16. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
  17. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
  18. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — Москва: Росстат, 2017.
  19. ↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/resources/b98c9c8044d9a869b7d6bfde4cdebdf4/Оценка%20численности_01.01.2018.htm
  20. ↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/resources/81e08500497abd16af88ff3fbd401489/Оценка%20численности_01.01.2019_окончат1.htm
  21. ↑ http://krsdstat.gks.ru/storage/mediabank/Оценка%20численности_01.01.2020.htm
  22. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
  23. ↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 — Росстат, 2023.
  24. ↑ National Commission for Decentralised cooperation French. Délégation pour l’Action Extérieure des Collectivités Territoriales (Ministère des Affaires étrangères). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-10-08. ციტირების თარიღი: 2013-12-26.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ტუაფსე&oldid=4688226“-დან