Шындық (философия) бетінің кодын көру

'''Шындық''' (reality) — бақылаушы адам үшін нақты бар екендігі күмәнсіз заттар мен істер, оқиғалар мен құбылыстарды білдіретін [[философия]]лық категория; [[факт]]; объективті [[әлем]]нің түрлі шынайы көрінісі. Шындықты дұрыс тану [[ақиқат]] делінеді.

Шындық объективті (зат) және субъективті (сана-сезім) болып екіге бөлінеді.

Философияда "Шындық" термині екі мағынада қолданылады:
* [[әлем]]дегі барлық бар нақты заттар; материялды әлем; "барлығы", бәрі;
* объективті шындық; [[материя]]ның өзі мен оның түр өзгерістері. Шындық бұл жерде субъективті шындыққа, яғни сана мен сезімге қарама-қарсы қойылған.

[[Болмыс]] шындық ретінде [[философия]]ның [[онтология]] бөлімінде, және метафизика тармағында қарастырылады.

==Қатысты ұғымдар==
=Ақиқат=
:''Негізгі мақала:''''' '''''[[Ақиқат]]'''''

Таным теориясының негізгі категориясы, адам ойының өмір шындығымен сәйкестілігі. Ақиқат — танушы кісінің объектіні дұрыс, дәл бейнелеуі, адам санасынан тыс және тәуелсіз күйінде, өмір сүрген қалпында көрсетуі. Ақиқат категориясы білімнің затқа сәйкес келуін ғана емес, танымдық қызмет тәсілін де сипаттайды.

=[[Факт]]=

Факт — әр уақытта әлдебір айтылымның растығына кепіл болатын шындық. Пролог тілінде қарастырылады.

Шынымен болған, ойдан шығарылмаған оқиға, жағдай, құбылыс; берік тағайындалған білім; қандай да бір болжамды тексеру болып табылатын қандай да бір қорытынды, түйін үшін қызмет ететін тәжірибедегі мәліметтер.

Объективті тіршілік ететін шындық, нақтылық.

=Дүниетаным=
:''Негізгі мақала:'' '''''[[Дүниетаным]]'''''

Дүниетаным - адамдар мен табиғатқа, жалпы құндылықтарға, моральдық ережелерге жеке тұлғаның жалпы қатынасын білдіретін негізгі сенім, қалып, таным немесе қоғам мүшелерімен ортақ көзқарас қалыптастырып, қоршаған ортамен қатынас қалыптастырудағы негізгі өлшем.

==Болмыс пен Шындық==
Шындық [[болмыс]] түсінігімен тығыз байланысты:

Шындық кең мағынада бірнеше шындықты білдірген кезде, болмыс ''шынайылық'' түрлерінің жиынтығы болады. Мысалға: субъективті, объективті, виртуалды шынайылықтардың жиынтығын біз болмыс деп айта аламыз.

Шындық ирреалдылық пен сюрреалдылық бірге болмыстың үзіндісіне айналады.

Болмыс керісінше ''шындықтың'' бір бөлшегі бола алады.    [[Экзистенциализм]]де болмыс тек адамда ғана болады, адам шынайылықтың ішінде, яғни болмыс пен адам шынайылықтың бөлігі.

=Шындық түрлері=

[[Физикалық шындық]]
:''Негізгі мақала:'' '''''[[Табиғат]]'''''
Материалды әлем. Табиғат. Бізді қоршаған орта: жан-жануарлар мен өсімдіктер, Жер мен Ай, Күн мен алыстағы жұлдыздар.

=Әлеуметтік шындық=
Әлеуметтік әлем шындығы. Әлеуметтік шындық биологиялық, когнитивті және жеке тұлғалық шынайылықтан бөлек, [[қоғам]]да тұрақталған үрдістерге (тенденция) негізделеді.


=Виртуалды шындық=
Негізгі мақала: [[Виртуалды шындық]]

Виртуалды шындық — компьютерлік техниканың негізінде кеңістіктік-уақыттық континиумды адам тілектеріне сай өзгертіп, жаңа әлемді, шындықты — қолдан жасалған құрылымды қалыптастыру нәтижесі. Виртуалды шындық сөздің тар мағынасында «электронды көзәйнек» киіп алғаннан кейін пайда болатын ойындық немесе техникалық қажетті жасанды шындыққа жатады. Сөздің кең мағынасында виртуалды шындық — бұл сананың кез келген өзгертілген түрлері: жүйкелік шатасу, наркотиктік немесе шараптық мас болу, гипноздық қалып, наркоз, ұзақ уақыт тар кеңістікте қалған адамдардағы психикалық өзгерістер.

=Қосалқы шындық=

== Дереккөздер ==
<references/>

[[Санат:Философия]]

{{бастама}}