Жылдам пернелер

Жылдам пернелер (ағылш. shortcut key) — мәзірге кірмей-ақ, кейбір командаларды жылдам шақыратын перне немесе пернелер комбинациясы.

Пернелердің түрлері

Пернетақта пернелері атқаратын қызметіне қатысты келесідей топтарға бөлінеді:

• Енгізу пернелері (әріптік-цифрлық) — мұнда қарапайым баспа машинасында болатын пернелер жинақталады, яғни әріптік, сандық және символдық пернелер.
• Басқару пернелері — бұл пернелер жеке түрінде немесе басқа пернелермен бірге басыла отырып нақты әрекеттерді орындайды. Көбінесе CTRL, ALT, Windows белгісі бар перне және ESC қолданылады.
• Функционал пернелер — арнайы тапсырмаларды орындау үшін қолданылады. Олар F1, F2, F3 және ары қарай F12 дейінгі пернелер тізбегінен тұрады. Түрлі бағдарламаларға қатысты бұл пернелердің қызметтері әр түрлі болып келеді.
• Орын ауыстыру пернелері — бұл пернелер құжаттарда, веб-беттерде және тексті түзетуде орын ауыстыру үшін қолданылады. Оларға бағыттауыш пернелер,сондай-ақ, HOME, END, PAGE UP, PAGE DOWN, DELETE және INSERT пернелері жатады.
• Сандық бөлік — бұл пернетақта сандарды тез енгізу үшін өте ыңғайлы. Ондағы пернелер қарапайым калькулятор немесе есептеу машинасына сәйкес топталып жинақталған.

Үш негізгі қосымша пернелер:

• PRTSCN (немесе PRINT SCREEN) – экран бетін суретке түсіріп, оны компьютер жадысындағы алмасу буферіне көшіреді. Оны Microsoft Paint немесе басқа бағдарламаға сурет ретінде қойып (CTRL+V), сол бағдарлама арқылы баспаға беруге болады.
• SCRLK (немесе SCROLL LOCK) – бұл пернені басу көптеген бағдарламаларға әсер етпейді. Бірақ кейбір бағдарламаларда оны басу бағыттауыш пернелердің, PAGE UP және PAGE DOWN әрекетін өзгертеді; бұл пернелерді басу белгіленген фрагмент немесе курсор қалпын өзгертпестен құжатты айналдыру мүмкіндігін береді. Пернетақтада бұл перненің қосып/өшірілуі түстік индикатормен көрсетіледі.
• PAUSE/BREAK – бұл перне көп қолдана бермейді. Кейбір ескі бағдарламаларда бұл пернені басу бағдарламаны тоқтатады немесе CTRL –мен бірге басу оның орындалуын тоқтатады.

Ең негізгі қолданылатын пернелер жиынтығы

Пернелер Орындалатын әрекеттер

•  ⇧ Shift  +  CTRL  немесе  ⇧ Shift  +  ALT  Пернетақтадағы баспа әріптер ретін өзгерту
•  CTRL  +  C  Белгіленген элементті көшіру
•  CTRL  +  X  Белгіленген элементті қиып алу
•  CTRL  +  V  Белгіленген элементті қою
•  CTRL  +  Z  Әрекетті кері қайтару
•  CTRL  +  Y  Әрекетті қайталау
•  CTRL  +  S  Ағымдағы файлды немесе құжатты сақтау
•  ⇧ Shift  +  DELETE  Белгіленген элементті «Себетке» орналастырмастан жою
•  CTRL  +  HOME  Құжаттың басына ауысу
•  CTRL  +  END  Құжаттың cоңына ауысу
•  CTRL  +  →  Курсорды келесі сөздің басына орналастыру
•  CTRL  +  ←  Курсорды алдыңғы сөздің басына орналастыру
•  CTRL  +  ↓  Курсорды келесі абзацтың басына орналастыру
•  CTRL  +  ↑  Курсорды алдыңғы абзацтың басына орналастыру
•  CTRL  +  ⇧ Shift  + бағытшалары бар пернелер Текст фрагменттерін белгілеу
•  ⇧ Shift  + бағытшалары бар кез-келген перне Жұмыс үстелінде немесе терезеде бірнеше элементтерді белгілеу, сондай-ақ, құжатта тексті белгілеу
•  CTRL  + бағытшалары бар кез-келген перне + БОС ОРЫН Жұмыс үстелінде немесе терезеде бірнеше жеке элементтерді белгілеу
•  CTRL  басып тұрып, тышқан көрсеткіші арқылы таңдау Бірнеше элементтерді еркін түрде таңдау
•  ⇧ Shift  басып тұрып, тышқан көрсеткіші арқылы таңдау Бірнеше элементтерді жұмыла таңдау
•  CTRL  +  A  Терезедегі немесе құжаттағы барлық элементтерді белгілеу
•  ALT  +  F4 ,  CTRL  +  W  Ағымдағы терезені жабу немесе белсенді болып тұрған бағдарламадан шығу
•  ALT  +  БОС ОРЫН  Белсенді болып тұрған терезенінің қосымша мәзірін ашу
•  CTRL  +  F4  Белсенді болып тұрған құжатты жабу(біруақытта бірнеше құжаттарды ашатын бағдарламаларда қолданылады)
•  ALT  +  Tab ⇆  Бір элементтен келесі элементке көшу
•  CTRL  +  ALT  +  Tab ⇆  Бағыттауыш пернелерді қолдану арқылы бір элементтен басқа элементке көшу
•  CTRL  + тышқанның айналма жүгірткіші Жұмыс үстеліндегі белгішелер өлшемін өзгерту
•  ALT  +  ESC  Элементтерді ашылған реті бойынша циклді түрде ашып, алмастыру
•  ⇧ Shift  +  F10  Белгіленген элементтің қосымша мәзірін ашу
•  CTRL  +  ESC  «Бастау»(«Пуск») мәзірін ашу
•  ALT  + көрсетілген әріп Сәйкес менюді көрсету
•  ALT  +  ↑  Windows жетектегішінде бір дәреже жоғары тұрған буманы қарап шығу
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  ESC ,  CTRL  +  ALT  +  DELETE  Тапсырмалар диспетчерін ашу

Компакт-дискті қойған кезде  ⇧ Shift  пернесін басу Компакт-дискіні автоматты түрде ойнату режиміне көшу

•  Alt  +  PrintScreen  Белсенді болып тұрған терезені ғана суретке түсіреді
•  ⇧ Shift  +  PrintScreen  Экранды баспаға беру

Windows белгісі бар пернемен бірге басылатын пернелер жиынтығы

•  Win  «Бастау»(«Пуск») мәзірін ашу және жабу
•  Win  +  PAUSE  Операциялық жүйенің қасиеттері туралы терезені ашу
•  Win  +  D  Жұмыс үстелін көрсету
•  Win  +  M  Барлық терезелерді жинақтау(Свертывание)
•  Win  +  ⇧ Shift  +  M  Жұмыс үстеліндегі барлық жинақталған терезелерді қалпына келтіру.
•  Win  +  E  «Менің компьютерім» белгісін ашу
•  Win  +  F  Файлдар мен бумаларды іздеу
•  Win  +  F  Компьютерлерді іздеу (желіге қосылған жағдайда)
•  Win  +  L  Компьютерді құлыптау немесе қолданушыларды алмастыру
•  Win  +  R  «Орындау»( «Выполнить») сұхбат терезесін ашу
•  Win  +  U  Арнайы мүмкіндіктер орталығын(Центра специальных возможностей) ашу

Windows жетектегішінде бірге басылатын пернелер жиынтығы

Келесі кестеде Windows жетектегішінде бумалармен, терезелермен жұмыс істеуде қолданылатын пернелер үйлесімділігі көрсетілген: Пернелер Орындалатын әркеттер CTRL+N Жаңа терезе ашу CTRL+SHIFT+N Жаңа бума құру END Белсенді терезенің төменгі жағына көшу HOME Белсенді терезенің жоғарғы жағына көшу ALT+ENTER Белгіленген элементтің қасиеті туралы сұхбат терезені ашу ALT + Сол жақтағы бағыттауыш «←» Алдыңғы буманы қарап шығу ALT + Оң жақтағы бағыттауыш «→» Кейінгі буманы қарап шығу CTRL+E Іздеу жолын таңдау Win+Shift+әріптер Басылған әріптен басталатын бума немесе файлды белгілеу

Shift+Enter Белгіленген буманы жаңа терезеде ашу

Символдарды түзету

Пернелер Орындалатын әрекеттер

•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  F  Шрифтты таңдау
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  P  Шрифт өлшемін таңдау
•  CTRL  +  D  Шрифттарды өзгерту терезесін ашу
•  ⇧ Shift  +  F3  Әріптер регистрін өзгерту

•  CTRL  +  B  Символдарды қалың шрифтпен(жирный) жазу
•  CTRL  +  U  Символдарды асты сызылған шрифтпен(подчеркнутый) жазу
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  W  Символдардың астын сызу, бірақ бос орындар сызылмайды
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  D  Символдардың астын екі сызықпен сызу
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  H  Жасырын текстке айналдыру

•  CTRL  +  I  Символдарды курсивті шрифтпен жазу
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  K  Барлық әріптерді кіші әріппен жазу немесе бұрынғы қалпына келтіру
•  CTRL  Жоғарғы индекске айналдыру

•  CTRL  +  ПРОБЕЛ  Белгіленген символдардан қосымша форматтауды алып тастау
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  Q  Белгіленген символдарды Symbol шрифтімен форматтау
•  ⇧ Shift  +  F1  Символдар форматтары туралы ақпаратты шығару
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  C  Форматтауды көшіру
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  V  Форматтауды қою

Абзацтарды форматтау

•  CTRL  +  0 (нөл)  Ағымдағы абзацтағы мәтінді бір жол төмен түсіру немесе қалпына келтіру.
•  CTRL  +  E  Абзацты ортасы бойынша(по центру) түзету
•  CTRL  +  J  Абзацты ені бойынша(по ширине) түзету
•  CTRL  +  L  Абзацты сол жақ бойынша(по левому краю) түзету
•  CTRL  +  R  Абзацты оң жақ бойынша(по правому краю) түзету
•  CTRL  +  M  Сол жақтан шегініс(бос орын) тастау
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  M  Сол жақтағы шегіністі(бос орын) жою
•  CTRL  +  T  Аралық (выступ) тастау
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  T  Аралықты азайту
•  CTRL  +  Q  Белгіленген абзацтардан қосымша форматтауды алап тастау
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  S  Стильді қолдану
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  N  <Обычный> стилін қолдану
•  CTRL  +  ⇧ Shift  +  L  <Список> стилін қолдану

Құжаттармен жұмыс істеу

Пернелер Орындалатын әрекеттер

•  CTRL  +  N  Жаңа құжат құру
•  CTRL  +  O  Құжаттарды ашу
•  CTRL  +  W  немесе  CTRL  +  F4  Құжаттарды жабу
•  ALT  +  CTRL  +  S  Құжат терезесін бөлу
•  CTRL  +  S  немесе  ⇧ Shift  +  F12  Құжатты сақтау
•  CTRL  +  P  Құжатты баспаға беру