Ибандар

Ибандар
Suku Dayak Hivan
Ең көп таралған аймақтар
Малайзия	530 000
Индонезия	10 000
Бруней	10 000
Тілдері
ибан тілі
Діні
христиандық, дәстүрлі нанымдар

Ибандар — Шығыс Малайзиядағы, Индонезиядағы және Брунейдегі Даяк тобының халқы. Аралдың ішкі аймақтарындағы өзен аңғарларында орналасқан, аз бөлігі Саравак штатының жағалауларын және Кахаян мен Капуас өзендерінің сағаларын мекендейді. Жалпы саны 550 мың адамды құрайды. Малайзияда – 530 мың, Индонезияда – 10 мың, Брунейде – 10 мың адам мекендейді.

Тілі

Олар ибан тілінде сөйлейді.

Діні

Бір бөлігі христиандар, бір бөлігі дәстүрлі нанымдарды сақтайды.

Ибандар

Кәсібі

Дәстүрлі шаруашылығының негізін қолмен атқарылатын күріш егу құрайды. Өзенде балық аулау, сонымен қатар ұсталық, тоқымашылық, ағаш өңдеу, соның ішінде қайық пен кеме жасау дамыған. Олар Брунейдің мұнай кәсіпшіліктерінде, темекі плантацияларында, т.б. маусымдық жұмыстармен айналысып, қалаларға қоныс аударуда.

Қолөнерден дәстүрлі оюларға (укир) мыналар жатады: жануардың оюланған бейнесі, терабай қалқаны, энкерамба (елес мүсіні), әдетте бұғы мүйізінен жасалған пышақ сабы, пышақ қабы, Нгамбо ұсталығы кезінде металл жүздің өзінде сәндік оюлар, мысалы буто кундинг, бамбук пештер, бамбуктан жасалған контейнерлер және қорқынышты маскалар. Сонымен қатар - ағаш тақтайшаларға, қабырғаларға немесе үй бағаналарына бояулармен ою немесе бояу арқылы мотивтер жасау.

Тоқылған бұйымдар бетенун деп аталады. Ибандар тоқыған жамылғы көрпелердің бірнеше түрі шығарылады: пуа кумбу, пуа икат, кайн қарап және кайн сунгкит. Әдетте ер адамдар жасайтын тоқудың тағы бір түрі - бубу гали, бубу дудок, энгсегак және абау деп аталатын балық тұзақтарын жасау.
Ибандар қайық та жасайды. Кәдімгі каноэларды перау, үлкен әскери қайықтарды бангконг немесе бонг деп атайды. Каноэ әдетте ескектермен және каджанг кенепінен жасалған желкенмен жабдықталған. Банконг солтүстік Борнео жағалауында жүзу үшін немесе теңіз арқылы саяхаттау үшін қолданылады.

Өмір салты

Үш ұрпақтан тұратын 10-нан астам көп балалы отбасы (билектер) эндогамиялық қауымдастықтар құрды, олардың ішінде соғыс пен бас аулауға тыйым салынды. Неке билокалды.

Ибан отбасымен ұзын үйдегі кешкі ас (туристермен)

Дәстүрлі баспаналары

Дәстүрлі елді мекені - ашық жалпы верандасы бар және бір бөлмелі үй-жайларға бөлінген ұзын үй (300 м дейін). Қабырғалары мен шатырлары пальма жапырақтарынан жасалған. Бір шаңырақ астында бірнеше отбасы тұрады. Барлық есіктер бір дәліз залына қарайтын көпқабатты үйге ұқсайды. Тар, бүкіл үй төртбұрышты. Мұндай ғимараттар елдің әр түкпірінде сақталған.

Дәстүрлі киімдері

Дәстүрлі киімдері – әйелдерге арналған ротанг корсеттері, ерлерге арналған белдемше тәрізді жабынды маталар – еуропалық және малайлық киімдерге ауыстырылуда. Ерлер де, әйелдер де зергерлік бұйымдарды пайдаланады.

Дәстүрлі тағамдары

Дәстүрлі тағамдары күріш пен балыққа негізделген. Күнделікті диетаға немесе мереке күндеріне бамбуктан күріш жиі дайындалады.
Касам - ет, балық немесе көкөніс консервілері. Тоңазытқыштың жоқтығынан жабайы аңның етін, өзен балығын немесе көкөністерді ұсақтап турап, тұзбен араластырып, бүгінде шыны ыдыстарға салып сақтайды. Ертеде қыш құмыралар жалпы ыдыс ретінде бағаланған. Осылайша консервіленген етті кем дегенде бірнеше ай сақтауға болады. Консервілерге жергілікті жапырақ және жаңғақ араластырады.

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Ибандар