НАТО кодтық белгілеулері
НАТО кодтық белгілеулері (ағылш. NATO reporting names) — КСРО/Ресей, Қытай және сирек жағдайда басқа мемлекеттердің әскери және авиациялық техникаларын белгілеуге арналған НАТО-ның атау-кодтар жүйесі. Олар шет тілдік атауларды (НАТО мүшелері үшін) унификациялау және көпке дейін НАТО әскерилеріне белгісіз болып келген шынайы атауларды алмастыру үшін қолданылады.
Жүйенің сипаттамасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Алғашқы әріп нысанның мақсатын көрсетеді; мысалы, жойғыш ұшақтада F әріпінен басталатын атаулар, бомбылаушыларда — B, тікұшақтарда — H, жер-жер ракеталарында — S, жер-ауа ракеталарында — G, ауа-ауа ракеталарында A. Винтті ұшақтар атауында бірдыбысты сөздер, ал реактивті ұшақтар атауларында екідыбысты атаулар қолданылады.
Кейбір жағдайда АҚШ Қорғаныс министрлігі НАТО кодтық белгілеулерін кеңейтіп отырады. Мысалы, НАТО кемелер мен құрылықта орналастырылған жер-ауа ракеталар жүйелерін бірдей атаулар қолданады, ал АҚШ қорғаныс министрлігі басқа жалғаулары бар әртүрлі нөмірлер серияларын қолданады (мысалы, SA- орнына SA-N-). Алайда, ыңғайлы болу үшін, құрылықтағы жүйелерге атаулар сәйкестігі сақталады. Сәйкестік жоқ кезде жаңа атаулар қолданылады.
Тасымалдаушы ұшақтарда C әріпінен басталатын атаулар қолданылады: «Careless» («салақ») және «Candid» («адал»).
Алғашқыда кодтық атаулар жүйесі тек кеңестік әскери техника атауларына қоданылды, бірақ кейінрек бұл жүйе Қытайлық техникаларды атауға да қолданыла бастады.
Кодтық әріптер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- A — «ауа—ауа» ракеталары (ағыл. Air to Air)
- B — бомбылаушы ұшақ (ағыл. Bomber)
- C — тасымалдаушы ұшақ (ағыл. Cargo)
- F — тактикалық ұшақ, жойғыш (ағыл. Fighter)
- G — «жер—ауа» ракеталары (ағыл. Ground to Air)
- H — тікұшақ (ағыл. Helicopter)
- K — «ауа—жер» ракеталары (кеңестік ауа-жер ракеталарының атауында қолданылған Х әріпінің ағылшындық транскрипциясынан («Kh»))
- M — басқа санаттарға кірмейтін көпмақсатты ұшақтар (ағыл. Miscellaneous)
- S — «жер—жер» ракеталары (ағыл. Surface to Surface)
Модификацияларды белгілеу
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Модификациялар негізгі атауға алфавит бойынша әрптерді қосу арқылы белгіленеді, мысалы, «Bear-A» (I және O әріптері қолданылмайды).
- Крнструкцияда шамалы өзгерістер болған кезде «Mod.» белгілеуі қосылады, мысалы, «Bear-F Mod.IV».
- Екі жағдайда «Modified» белгілеуі қолданылған — бұл «Badger-C Modified» және «Badger-G Modified».
- Әріптік-сандық жұрнақ қосылады, мысалы, «Fulcrum-A2» немесе «Foxbat-B5».
- «variant n» белгілеуі қосылады, мұндағы n — 1-ден бастап сандар, мысалы, «Flanker-E variant 1» немесе «Flanker-E variant 2».
Авиатехникалардың атаулары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Авиатехниканың шартты атаулары Авиастандарттау бойынша координациялық комитетпен келісілген (Air Standardization Coordinating Committee — ASCC). Оның құрамына Аустралия, Ұлыбритания, Канада, Жаңа Зеландия және АҚШ кіреді.
Бомбылаушылар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| «Backfin» | — Ту-98 |
| «Backfire» | — Ту-22М |
| «Backfire-B» | — Ту-22М2 |
| «Backfire-C» | — Ту-22М3 |
| «Badger» | — Ту-16 «Барсук» |
| «Bank» | — B-25 «Митчелл» (АҚШ) |
| «Barge» | — Ту-85 |
| «Bark» | — Ил-2 |
| «Bat» | — Ту-2 |
| «Beagle» | — Ил-28 және Харбин H-5 (Қытай) |
| «Bear» | — Ту-95 / 142 «Медведь» |
| «Beast» | — Ил-10 |
| «Beauty» | — кейінрек «Blinder» / Ту-22 |
| «Bison» | — М-4 / М-6 |
| «Bison-B» | — 3М |
| «Blackjack» | — Ту-160 |
| «Blinder» | — Ту-22 |
| «Blowlamp» | — Ил-54 |
| «Bob» | — Ил-4 |
| «Boot» | — Ту-91 |
| «Bosun» | — Ту-14 |
| «Bounder» | — М-50 / 52 |
| «Box» | — A-20 «Хэвок» (США) |
| «Brassard» | — кейінрек «Brewer» / Як-28 |
| «Brawny» | — алғашқыда «Browing» / Ил-40 |
| «Brewer» | — алғашқыда «Brassard» / Як-28 |
| «Buck» | — Пе-2 |
| «Bull» | — Ту-4 |
| «Butcher» | — Ту-82 |
Жойғыштар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| «Faceplate» | — Е-2 (МиГ-21 прототипі) |
| «Fagot» | — МиГ-15 |
| «Faithless» | — Е-231 (МиГ-23ПД прототипі) |
| «Falcon» | — кейінрек «Fagot» — МиГ-15 |
| «Fang» | — Ла-11 |
| «Fantail» | — Ла-15 |
| «Fantan» | — Nanchang Q-5 / A-5 (Қытай) |
| «Fargo» | — МиГ-9 |
| «Farmer» | — МиГ-19 / Shenyang J-6 (Қытай) |
| «Feather» | — Як-15 / Як-17 |
| «Fencer» | — Су-24 |
| «Fiddler» | — Ту-128 |
| «Fin» | — Ла-7 |
| «Finback» | — Shenyang J-8 (Қытай) |
| «Firebar» | — Як-28П |
| «Firefox» | — ПАК ФА --> |
| «Firkin» | — Су-47 |
| «Fishbed» | — МиГ-21 / Chengdu J-7 (Қытай) |
| «Fishpot» | — Су-9В / Су-11 |
| «Fitter» | — Су-7 / Су-17 / Су-20 / Су-22 |
| «Flagon» | — Су-15 |
| «Flanker A» | — Т-10 (Су-27 прототипі) |
| «Flanker B» | — Су-27C / Shenyang J-11 (Қытай) |
| «Flanker C» | — Су-27УБ / Су-30 |
| «Flanker D» | — Су-27К / Су-33 |
| «Flanker E» | — Су-27М |
| «Flanker F» | — Су-37 |
| «Flashlight» | — Як-25 |
| «Flipper» | — Е-152 |
| «Flogger» | — МиГ-23 / МиГ-27 |
| «Flora» | — Як-23 |
| «Flounder» | — Xian JH-7 |
| «Forger A» | — Як-38 / Як-38М |
| «Forger B» | — Як-38У |
| «Foxbat» | — МиГ-25 |
| «Foxhound» | — МиГ-31 |
| «Frank» | — Як-9 |
| «Fred» | — P-63 «Кингкобра» (АҚШ) |
| «Freehand» | — Як-36 |
| «Freestyle» | — Як-141 |
| «Fresco» | — МиГ-17 / Shenyang J-5 (Қытай) |
| «Fritz», «Freedse» | — Ла-9 |
| «Frogfoot» | — Су-25 / Су-28 / Су-39 |
| «Fulcrum A» | — МиГ-29 |
| «Fulcrum B» | — МиГ-29УБ |
| «Fulcrum C» | — МиГ-29С |
| «Fulcrum D» | — МиГ-29К |
| «Fulcrum E» | — МиГ-33 |
| «Fulcrum F» | — МиГ-35 |
| «Frosty» | — Ту-10 |
| «Fullback» | — Су-34 / Су-32 |
Тасымалдаушы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| «Cab» | — Ли-2 |
| «Camber» | — Ил-86 |
| «Camel» | — Ту-104 |
| «Camp» | — Ан-8 |
| «Candid» | — Ил-76 |
| «Careless» | — Ту-154 /-155 |
| «Cart» | — Ту-70 / Ту-75 |
| «Cash» | — Ан-28 |
| «Cat» | — Ан-10 |
| «Charger» | — Ту-144 |
| «Chan» | — Harbin Y-11 |
| «Clam» | — Ил-18 (1946) |
| «Clank» | — Ан-30 |
| «Classic» | — Ил-62 |
| «Cleat» | — Ту-114 |
| «Cline» | — Ан-32 |
| «Clobber» | — Як-42 |
| «Clod» | — Ан-14 |
| «Coach» | — Ил-12 |
| «Coaler» | — Ан-72 / Ан-74 |
| «Cock» | — Ан-22 |
| «Codling» | — Як-40 |
| «Coke» | — Ан-24 |
| «Colt» | — Ан-2 |
| «Condor» | — Ан-124 |
| «Cooker» | — Ту-110 |
| «Cookpot» | — Ту-124 |
| «Coot» | — Ил-18 / −20 / −22 / −24 |
| «Cork» | — Як-16 |
| «Cossack» | — Ан-225 |
| «Crate» | — Ил-14 |
| «Creek» | — Як-12M |
| «Crib» | — Як-6 / −8 ? |
| «Crow» | — Як-12 |
| «Crusty» | — Ту-134/334 |
| «Cub» | — Ан-12 |
| «Cuff» | — Бе-30 / Бе-32 |
| «Curl» | — Ан-26 |
Тікұшақтар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| «Halo» | — Ми-26 |
| «Hare» | — Ми-1 |
| «Harke» | — Ми-10/10K |
| «Harp» | — Ка-20 |
| «Hat» | — Ка-10 |
| «Havoc» | — Ми-28 |
| «Haze» | — Ми-14 |
| «Helix» | — Ка-27 / −28 / -29 / −31 / -32 |
| «Hen» | — Ка-15 |
| «Hermit» | — Ми-34 |
| «Hind» | — Ми-24 / −25 / −35 |
| «Hip» | — Ми-8 / 9 / 13/ 17 / 19 / −171 / −172 |
| «Hog» | — Ка-18 |
| «Hokum A» | — Ка-50 |
| «Hokum B» | — Ка-52 |
| «Homer» | — Ми-12 |
| «Hoodlum» | — Ка-26 / −126 / −226 |
| «Hook» | — Ми-6 |
| «Hoop» | — Ка-22 |
| «Hoplite» | — Ми-2 |
| «Hormone» | — Ка-25 |
| «Horse» | — Як-24 |
| «Hound» | — Ми-4 и Z-5 (Қытай) |
Арнайы ұшақтар (оқу-жаттығу және т.б.)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| «Madcap» | — Ан-71 Aн-74 ДРЛО («Ан-72 AWACS») |
| «Madge» | — Бе-6 |
| «Maestro» | — Як-28 У |
| «Magnet» | — Як-17УТИ |
| «Magnum» | — Як-30 (1960) |
| «Maiden» | — Су-9 У |
| «Mail» | — Бе-12 |
| «Mainstay» | — А-50 («Ил-76 AWACS») |
| «Mallow» | — Бе-10 |
| «Mandrake» | — Як-25РВ |
| «Mangrove» | — Як-25Р / −27Р ,Як-121 |
| «Mantis» | — Як-30 / 32 |
| «Mare» | — Як-14 |
| «Mark» | — Як-7У |
| «Mascot» | — Ил-28 У |
| «Max» | — Як-18 и CJ-5 / −6 (Қытай) |
| «Maxdome» | — Ил-86ВКП / Ил-80 |
| «May» | — Ил-38 |
| «Maya» | — Аэро L-29 (ЧССР) |
| «Mermaid» | — Бе-42 |
| «Midas» | — Ил-78 |
| «Midget» | — МиГ-15 УТИ |
| «Mink» | — Як УТ-2 |
| «Mist» | — Ц-25 |
| «Mitten» | — Як-130 |
| «Mole» | — Бе-8 |
| «Mongol» | — МиГ-21У |
| «Moose» | — Як-11 |
| «Mop» | — ГСТ (Consolidated PBY-5, АҚШ) |
| «Moss» | — Ту-126 |
| «Mote» | — МБР-2 |
| «Moujik» | — Су-7У |
| «Mouse» | — Як-18М |
| «Mug» | — Че-2 (МДР-6) және Бе-4 |
| «Mule» | — По-2 |
| «Mystic-A» | — М-17 |
| «Mystic-B» | — М-55 |