Эммануил Валлерстайн

Эммануил Морис Валлерстайн (ағылш. Immanuel Maurice Wallerstein; 28 қыркүйек 1930 жыл - 31 тамыз 2019 жыл) — өзінің жүйелік сараптау әлемі теориясында әлемдік капиталистік экономиканың негізгі сипаттарын жасады:

1. Капиталдың үздіксіз жинақталуы - оның қозғаушы күші.
2. Капиталдың жинақталуы орталық-перифирия сызығы бойынша бөлінуге сәйкес кеңістікте сараланған.
3. Ақысы төленбеген еңбек елемдік капиталистік экономика өмірінде үлкен рөл атқарады.
4. Капиталистік әлем-жүйе халықаралық жүйемен қарым-қатынаста болады.
5. Қазіргі әлемдік экономиканың қайнар көзі XVI ғасырда жатыр
6. Географиялық жағынан ол Еуропада басталып, кейін бүкіл әлемге тарады.
7. Дербес мемлекеттер гегемондар болады.
8. Мемлекеттер, этникалық топтар мен шаруашылықтар ұдайы пайда болып, қайта жаңғырып отырады.
9. Жүйені бір мезгілде күйзелтетін және қолдап отыратын жүйеге қарсы қозғалыстар болады.
10. Нәсілшілдік пен сексизм іргелі, ұйымдастырушы және тәртіпке келтіруші принциптер болып табылады.
11. Әлем-жүйе өмірі орта мерзімді тізбекті ырғақпен, сондай-ақ ұзақ ғасырлық үрдістермен белгіленген.

Жаһандану сараптамасының ең маңызды қағидалары ретінде Валлерстайн мыналарды бөліп көрсетеді:

1. Жаһандану процесі модернизациямен қатар жүреді. Оған мемлекеттер арасындағы интернационалдық байланыстардың "экономикалық жүйелеу процесі" мен сананың жаһандық мәдениетінің пайда болуы кіреді.
2. Жаһандануға планетада бар барлық жеке-дара байланыстардың жүйелі өзара іс-әрекеті кіреді.
3. Кеңістік тарылып, уақыттық айырмашылықтар азайды. Жаһандық өзгерістерге кеңістіктің феноменологиялық қашықтауы мен уақыттың жинақталуы кіреді.
4. Планетаны мекендеушілер әлемге біртұтас нәрсе ретінде қарады.
5. Әмбебаптылық пен саяси бейтараптық ендігі жерде ескірді.
6. Тәуекел мен сенім жаһандық деңгейде кеңейді.
7. Жаһандану — әлеуметтік өмірдің, әлеуметтік жүйенің прогрессивті мәдениеттендірілуінің бір қыры.