WMAP

WMAP

Ұйымы	АҚШ, НАСА
Тапсырысы	Зерттеу серігі
Ұшыру күн-айы	30.06.2001 ж., 19:46:46 UTC, Канаверал мүйісі
Сөре көлігі	Delta II зымыран-тасығышы
Тапсырыс ұзақтығы	9 жыл
Массасы	835 кг (отынсыз 763 кг)
Қуаты	419 Вт

WMAP (Wilkinson Microwave Anisotropy Probe) немесе Explorer 80 — Жойқын жарылыс нәтижесінде пайда болған реликт сәулеленуді зерттеуге арналған ғарыш обсерваториясы.

Аппарат ғарышқа 2001 жылдың маусымында ұшырылды. Бастапқыда ол MAP деп аталатын. 2002 жылдың қыркүйегінде бұл жобаның ғылыми жетекшілерінің бірі Дэвид Уилкинсон қайтыс болғаннан кейін аппараттың аты оның құрметіне WMAP деп өзгертілді.

2003 жылы Science журналы WMAP миссиясын «Жыл серпілісі» деп таныды.^[1]

WMAP жұмысының нәтижелері қазіргі стандартты космологиялық модельді, яғни лямбда-CDM моделін қалыптастыруға сеп тигізген.

Аппараттың жұмысы 2010 жылдың қазанында тоқтатылды.^[2]

Ғылыми нәтижелері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

WMAP зерттеулері келесі мәліметтерді айқындауға көмектесті:

Ғаламның құрылысы: 4,63% — кәдімгі материя, 24,02% — суық қараңғы материя, 71,35% — қараңғы энергия;
Ғаламның жасы: 13,772 млрд жыл;
Хаббл тұрақтысы: ~70 км/с/Мпк;
Оптикалық қалыңдық: 0.081±0.012;
және т.б.

Галерея

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ұшыру сәті
Миссияның траекториясы
Ғаламның микротолқындық картасы

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

↑ Breakthrough of the Year: Illuminating the Dark Universe — Science, 19.12.2003.
↑ Mission Complete! WMAP Fires its Thrusters for the Last Time — Discovery News, 7.10.2010.

	Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: WMAP

Сілтемелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

WMAP НАСА сайтында

Explorer бағдарламасы

1958—1959	Explorer 1 • 2^† • 3 • 4 • 5^† • S-1^† • 6 (S-2) • 7 (S-1A)

1960—1969	S-46A^† • 8 • S-56^† • 9 (S-56A) • S-45^† • 10 • 11 (S-15) • S-45A^† • S-55^† • 12 (EPE-A) • 13 (S-55A) • 14 (EPE-B) • 15 (EPE-C) • 16 (S-55B) • 17 (AE-A) • 18 (IMP-A) • 19 (AD-A) • S-66A (BE-A)^† • 20 (IE-A) • 21 (IMP-B) • 22 (BE-B) • 23 (S-55C) • 24 (AD-B) • 25 (Injun 4, IE-B) • 26 (EPE-D) • 27 (BE-C) • 28 (IMP-C) • 29 (GEOS-A) • 30 (Solrad 8) • 31 (DME-A) • 32 (AE-B) • 33 (IMP-D) • 34 (IMP-F) • 35 (IMP-E) • 36 (GEOS-B) • 37 (Solrad 9) • 38 (RAE-A) • 39 (AD-C) • 40 (Injun 5) • 41 (IMP-G)

1970—1979	42 (Uhuru, SAS-A) • 43 (IMP-I) • 44 (Solrad 10) • 45 (SSS-A) • 46 (MTS) • 47 (IMP-H) • 48 (SAS-B) • 49 (RAE-B) • 50 (IMP-J) • 51 (AE-C) • 52 (Hawkeye-1) • 53 (SAS-C) • 54 (AE-D) • 55 (AE-E) • 56 (ISEE 1 және 2) • 57 (IUE) • 58 (HCMM) • 59 (ICE) • 60 (SAGE) • 61 (Magsat)

1980—1989	62 (DE-1) • 63 (DE-2) • 64 (SME) • 65 (CCE) • 66 (COBE)

1990—1999	67 (EUVE) • 68 (SAMPEX) • 69 (RXTE) • 70 (FAST) • 71 (ACE) • HETE-1^† • 72 (SNOE) • 73 (TRACE) • 74 (SWAS) • 75 (WIRE)^† • 76 (TERRIERS)^† • 77 (FUSE)

2000—2009	78 (IMAGE) • 79 (HETE-2) • 80 (WMAP) • 81 (RHESSI) • INTEGRAL • 82 (CHIPSat) • 83 (GALEX) • 84 (Swift) • Suzaku • 85-89 (THEMIS) • 90 (AIM) • TWINS • 91 (IBEX) • 92 (WISE)

2010—2019	93 (NuSTAR) • 94 (IRIS) • Hitomi^† • NICER • GOLD • 95 (TESS) • 96 (ICON)

2020—2029	97 (IXPE) • XRISM • GUSTO • SunRISE

† белгісімен сәтсіз миссиялар белгіленген • қалың қаріппен бүгінгі күні істеп жатқан миссиялар белгіленген

Ғарыш телескоптары

Қазіргі	ACE • AGILE • ASO-S • Astrosat • BRITE • CALET • CHEOPS • DAMPE • Einstein Probe • Fermi • Gaia • GECAM • Hinode • HiRISE • Hisaki • HXMT • IBEX • INTEGRAL • IRIS • ISS-CREAM • IXPE • MAXI • NEOSSat • NICER • NuSTAR • Odin • SDO • SOHO • Solar Orbiter • Спектр-РГ • STEREO • Swift • TESS • WISE • XMM-Newton • XPoSat • XRISM • Хаббл • Чандра • Джеймс Уэбб • Евклид • Сихэ

Бұрынғы	ALEXIS • Alouette 1 • ANS • ATM • Ariel 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • ASTERIA • Astro-A • B • C • D • EII • F • Астрон • BeppoSAX • CHIPSat • COBE • CoRoT • Cos-B • EPOXI • EUVE • EXOSAT • Explorer 11 • FUSE • GALEX • Гамма • Гершель • Гранат • Hakucho • HALCA • HEAO-1 • 2 • 3 • HETE-2 • Hipparcos • IRAS • ISO • IUE • Квант-1 / Кристалл • Кеплер • Комптон • LEGRI • LISA Pathfinder • MOST • MSX • OAO 2 — 3 • OSO 1 — 8 • Orion • PAMELA • Планк • Радиоастрон (Спектр-Р) • РЕЛИКТ-1 • RHESSI • ROSAT • RXTE • SAMPEX • SAS-B • SAS-C • Solwind • Спитцер • SWAS • TRACE • Uhuru • Vanguard 3 • WMAP • Yohkoh

Жоспарланған	SVOM (2024) • Сюньтянь (2024) • SPHEREx (2025) • PLATO (2026) • NEO Surveyor (2028)

Сәтсіз миссиялар	OSO C (1965) • OAO 1 (1966) • OAO B (1970) • CORSA (1976) • HETE-1 (1996) • ABRIXAS (1999) • WIRE (1999) • Astro-E (2000) • Hitomi (Astro-H) (2016)

Айға ұшқан ғарыш кемелер

Бағдарламалар	АҚШ: Аполлон, Artemis, Лунар орбитер, Лунар прекурсор, Пионер, Рейнджер, Сервейер • КСРО/Ресей: Луна, Л1 (Зонд), Л3 • Қытай: Чанъэ • Үндістан: Чандраян

Жанынан өткен	Луна-1 • Луна-3 • Пионер-4 • Аполлон 13 • Зонд-3 • 5 • 6 • 7 • 8 • Нодзоми • Галилео • Geotail • WMAP • PAS-22 • Чанъэ-5Т1

Орбиталық	Аполлон 8 • Аполлон 10 • Луна-10 • 11 • 12 • 19 • 22 • Лунар орбитер • Explorer 35 • 49 • Hiten • Clementine • Lunar Prospector • Смарт-1 • Кагуя • Чанъэ-1 • Чандраян-1 • Lunar Reconnaissance Orbiter • THEMIS • Чанъэ-2 • GRAIL • LADEE • Цюэцяо • Данури • Артемида 1 • Hakuto-R M1

Ай бетіне қонған	Луна-2 • 4 • 5^† • 6 • 7^† • 8^† • 9 • 13 • 15^† • 16 • 17 • 18^† • 20 • 21 • 23 • 24 • Рейнджер • Сервейер • LCROSS • Чандраян-2^† • Берешит^† • Чанъэ-3 • Чанъэ-4 • Чанъэ-5 • Чандраян-3 • Луна-25^† • Peregrine Mission One ^† • SLIM

Айлық роверлер	Луноход • Lunar Roving Vehicle • Юйту • Прагъян

Адам — Ай бетінде	Аполлон 11 • Аполлон 12 • Аполлон 14 • Аполлон 15 • Аполлон 16 • Аполлон 17

Жоспардағы миссиялар	Hakuto-R M2 (2024) • Чанъэ-6 (2024) • Артемида 2 (2025) • Артемида 3 (2026) • Луна-26 (2027)

Қосымша	Айда қоныс орнату • Ай бетіндегі ғарыш аппараттары тізімі

† белгісімен сәтсіз қонған ғарыш кемелері белгіленген

Мазмұны

Ғылыми нәтижелері

Галерея

Дереккөздер

Сілтемелер

Навигация мәзірі

WMAP

Ғылыми нәтижелері

Галерея

Дереккөздер

Сілтемелер

Навигация мәзірі

Іздеу