کەلهووری (کرماشانی)
کوردیا ژێرین | ||
---|---|---|
کرماشانی، گوورانی، کەلهووری، فەیلی، لەکی، شێخبزنی | ||
وەلاتێن لێ تێئا خافتن | ئیران ئیراق | |
حەرێم | کرماشان ئیلام خانەقین لورستان حامەدان بیجار قوروە | |
ئاخڤەرێن زمانێ زکماکی | 3.000.000 | |
مالباتا زمانی | زمانێن هندئوو ئە ورۆپی | |
ئاوایێن کەڤن | ||
کۆدێن زمانی | ||
Iسئۆ 639-3 | سده |
کوردیا ژێرین/باشووری (کرماشانی) ب کورمانجیئوو سۆرانی ڤە یەک ژ سەرزاراڤایێن زمانێ کوردی یە. کوردیا باشووری هەرێمێن کرمانشان، لورستان، گوورانئوو ئیلامێئوو ل هندەک هەرێمێن باشوورێ کوردستانێ وەک خانەقین، مەندەلی، جەسان تێئا خاڤتن. بناڤکرنا ڤێ زاراڤایێ وەک 'کوردیا باشوور' نەبەسی یە. براستی کوردیا باشوور دبن هەمی زاراڤائوو دەڤۆکێن کوردی یێن ژ تیپێن دەڤۆکێن کرماشانیئوو لەکی.ئە ڤ سەرزاراڤا نێزیکێ هەڤ ن.ئە ڤ دووراییا ناڤبەرا خوە یائی رۆیی ژ باندۆرا لووریئوو فارسی یا ل سەر لەکی رە دەیندار ن.
ناڤ
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]کوردێن کرماشانی ژ زاراڤایا خوە رە گوورانیئا ن تێنێ کوردی دبێژن. گەلەک زمانناس ڤێ زاراڤایێ وەک 'زاراڤا کوردیا ژێرین'ئا ن ژی کورمانجیا ژێرین ب ناڤکرنە.
تیپۆلۆژی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]زاراڤایە کرماشانی وەک زاراڤایەن کوردی یێن دنێ ل باشوورێ وەلات، ب تیپەن ئەرەبی تێ نڤیساندن. وان سالان داوین دەئا لفابەیەکەئا لتەرناتیفئا لاتینی ژ بۆ کرماشانی ل سەرئی نتەرنەتێئوو د چەند کۆڤاران دە تێ بکارانین.
دەڤۆکێن کرماشانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- فەیلی: لئی راقێ ژئا لیێ کوردێن فەیلیئوو ل منتکا پاهلایێ، بەدرەیێئوو ل لۆرستانە، کوردێن شی پێ داخاڤن. ک وانان رە لورێن بچووک ژی تێ گۆتن. گەرەکئە ڤ دەڤۆک ب دەڤۆکا لوری یا ب هەمناڤی رە نەیە لتەڤیهەڤخستن.
- گوورانی:ئە ڤ دەڤۆک ل هەرێما گووران، ب گرسی ژئا لیێ کوردێن یارسان تێئا خاڤتن.
- خانەقینی: ل دەردۆرێ باژارێ خانەقینێ تێئا خاڤتن. ل خانەقینێ ژ دەڤۆکا سۆرانی یا باژێری رە ژی 'خانەقینی' تێ گۆتن.
- گەرروسی: ل گرتووپەرێ (دەردۆرێ) بیجارێ تێئا خافتن.
- سنجاوی:ئە ڤ ب تایبەتی دەڤۆکائێ لێن سەنجابیئوو باباجانی یە،ئە ڤئێ ل ل هەرێمێ حەورامانئوو گووران دژین.
- زەنگەنەیی، دەڤۆکائێ لا زەنگەنە.
- کوورانی
کرماشانی ل گەل زاراڤەیێن کوردی یێن دن
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]کرماشانی | سۆرانی | لەکی | کورمانجی | زازاکی |
---|---|---|---|---|
مەن، مە | من،ئە من | م، من | ەز، من | ەز، م/من |
توو، تە | تۆ،ئە تۆ | تو | تو، ت، تە | ت، تۆ |
مەن/مە کەم | من/ەمنئە کەم/دەکەم | من/م مەکەم | ەز دکم | ەز کەنا |
مەن/مە چم | من/ەمنئە چم/دەچم | من/م مەچم | ەز دچم | ەز شنا |
فەرا | زۆر، فرە | فرا | پر، گەلەک | زاف، گەلەک |
وەت، وت | وووت، وت | وت، ڤت، گۆت | گۆت، بێژ*/بێت* | ڤات |
ێرێنگە،ئێ سە | ێستە، هەنووکە | یسکە،ئی سە | نووها، نکا | نکا،ئە نکا |
هات- | هات- | هەت- | هات- | امە- |
هێنا، دەنگ | دەنگ، بانگ | هنا، دەنگ | دەنگ | ڤەنگ |
کەلن، گەورا | گەورە، کەت | کەلن(-گ) | گر، گرس، مەزن | گرد، گرس، پیل |
وا | با | وا، ڤا | با | ڤا |
واران | باران، واران، وەرشت | واران، ڤاران، ڤەشت | باران | ڤاران، ڤارش |
گەن، خێراو | گەن، خراپ | گەن، خراو | خراب، گەنی | خراب |
حندەک پەیڤێن کرماشانی ل گەل دانبەرهەڤا پەیڤێن کورمانجی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]کرماشانی | کورمانجی |
---|---|
ژن | ژن |
پیا | مرۆڤ، پەیا |
باوگ | باب، باڤ |
دالگ | دایک، دا، دێ |
برا | برا |
خوەشگ، خوەشک | خوووشک |
باپیر | باپیر |
نەنگ، داپیر | داپیر |
مەموو | مام،ئاپ |
میمگ | مەت |
خالوو | خال |
میمگ | خالەت،خالتی |
زاوا | زاڤا |
ڤیڤ(ڤیڤ) | بووک |
مەمووژن | ژنمام،ئا مۆژن |
خالووژن | ژنخال، خالۆژن |
شüمیمگ | مێرێ مەتێ |
شüمیمگ | مێرێ خالەتێ |
براژن | ژنبرا |
دش | دش |
حاو ڤیڤ | حەوی |
حاوزاوا | حەڤلنگ |
ئامووزا | کورمام، پسمام |
ئامووزا | کەچمام، دۆتمام،ئا مۆزا |
خالووزا | کورخال |
میمەزا | کەچخالەت |
میمەزا | کورخالەت |
میمەزا | کەچمەت |
میمەزا | کورمەت |
برارزا | برازا |
خوارزا | خوارزا |
گرێدانێن دێرڤە
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- کوردی-کەلهووری (کەلهووری) گرێدانائا رشیڤێ 2007-03-03 ل سەر وایباجک ماجهنە
- کرماشان.جۆم گرێدانائا رشیڤێ 2011-03-16 ل سەر وایباجک ماجهنە
- کەلهووری (ئەلمانی) گرێدانائا رشیڤێ 2020-11-10 ل سەر وایباجک ماجهنە
ئەڤ گۆتارا کورت شتلەکێ یە. حەکە تو بخوازی بەرفرەه بکی پێ ل بگوهێرە بکە. (چاوا؟) |